Różnice między skórą noworodka a dorosłego

W momencie narodzin skóra noworodka pokryta jest mazią płodową. Jest to biofilm, który odgrywa istotną rolę w termoregulacji, nawilżeniu, regeneracji, ochronie przeciwbakteryjnej. PH mazi płodowej wynosi 6,7-7,4. Wyglądem przypomina wosk, ponieważ zawiera wiele składników tłuszczowych. W życiu płodowym zabezpiecza dziecko przed maceracją wodami płodowymi, wspomaga okres porodu, utrzymuje odpowiedni poziom nawilżenia skóry i chroni przed czynnikami infekcyjnymi. PH skóry noworodka podobnie wynosi ok. 6,2-7,5, natomiast po pierwszych trzech tygodniach życia obniża się do wartości 5,0-5,5, choć jest ona różna w zależności od części ciała, np. w okolicy podpieluszkowej pH zazwyczaj jest wyższe. Włókna kolagenowe i elastynowe w pełni rozwijają się do szóstego miesiąca życia. Naskórek noworodków jest cienki, jego grubość to ok. 40-50 μm. Warstwa rogowa nie jest jeszcze dobrze wykształcona, składa się z kilku warstw spłaszczonych komórek. Z tego względu utrata wody z naskórka może być wyższa niż w przypadku skóry człowieka dorosłego. Fizjologiczny płaszcz lipidowy na powierzchni skóry również nie jest w pełni wykształcony, nie spełnia zatem funkcji ochronnych w odpowiedni sposób. Warstwa ziarnista na początku rozwija się jedynie w obszarze wnętrza dłoni i stóp, później w obrębie całej powierzchni skóry. Warstwa kolczysta posiada mniejszą ilość desmosomów, zatem układ tej warstwy jest mniej spójny. Ze względu na niższą zawartość melaniny w skórze noworodka zalecana jest szczególna ochrona skóry przed promieniowaniem UV. W tkance podskórnej obecne są niewielkie zrazy komórek tłuszczowych wchodzących w skład tkanki tłuszczowej białej i brązowej. Biała stanowi źródło energii, natomiast brązowa pełni funkcje termoizolacyjne i zlokalizowana jest w obrębie karku, wzdłuż kręgosłupa, w okolicy międzyłopatkowej, w dołach pachwowych i śródpiersiu. Mechanizmy termoregulacyjne u noworodka nie są dostatecznie rozwinięte, przez co dużo szybciej dochodzi do utraty ciepła i wychłodzenia organizmu. Skóra posiada słabsze funkcje ochronne. Ze względu na to, iż warstwa rogowa jest cieńsza, szybciej dochodzi do utraty wody, a także większa jest przenikalność składników toksycznych. Skóra noworodka narażona jest również na występowanie typowych schorzeń dermatologicznych, takich jak trądzik niemowlęcy, rumień toksyczny, atopowe zapalenie skóry.

Trądzik niemowlęcy

Dotyka on ok. 20% noworodków i jest zupełnie fizjologiczny, ponieważ przyczyną powstawania są hormony androgenne matki. Zazwyczaj trądzik ma postać łagodną, a zaskórniki są zamknięte, występują również krosty i torbiele. Trądzik umiejscowiony jest w obszarze skóry twarzy i zazwyczaj ustępuje samoistnie podczas normalnej pielęgnacji skóry. Jeśli przybiera cięższą postać, wówczas wdrażane jest miejscowe leczenie przeciwzapalne.

Rumień toksyczny noworodków

Pojawia się zazwyczaj w pierwszych dniach życia noworodka, a jego głównymi przyczynami są: alergiczna nadwrażliwość, reakcje immunologiczne skóry czy też czynniki środowiskowe. Dotyka 50-70% noworodków urodzonych w terminie. Objawia się wykwitami widocznymi jako plamy rumieniowe, grudki obrzękowe i krosty w formie bąbli o charakterze rumieniowatym. Mogą się one pojawić na całym obszarze skóry za wyjątkiem podeszwy dłoni i stóp. Przy prawidłowej pielęgnacji skóry schorzenie mija zazwyczaj w ciągu tygodnia.

Atopowe zapalenie skóry (AZS)

Atopowe zapalenie skóry jest nawracającym zapalnym schorzeniem skóry, objawiającym się świądem i suchością skóry w typowych miejscach i pojawiającym się przewlekle. Objawy występują w 50% przypadków do pierwszego roku życia, a w 95% przypadków – do piątego. Przyczyn można upatrywać w czynnikach środowiskowych, immunologicznych, genetycznych i innych. U noworodków AZS pojawia się zazwyczaj w okolicach skóry policzków, owłosionej skóry głowy, u niemowląt zaś może ono obejmować skórę całego tułowia, głównie w obszarze zewnętrznych części wyprostnych kończyn. Występowanie AZS może być powiązane z alergią pokarmową, zwykle na mleko krowie i jaja, innymi alergenami są: gluten, orzechy, ryby, poszczególne owoce i warzywa. W przypadku atopowego zapalenia skóry zalecane jest stosowanie preparatów na bazie emolientów. Zawierają one składniki uszczelniające barierę hydrolipidową (oleje naturalne, fosfolipidy, fitosterole, kwasy tłuszczowe, ceramidy, cholesterol), substancje okluzyjne (lanolinę, wazelinę, oleje mineralne), humektanty (mocznik, sorbitol, glicerynę, kwas hialuronowy, betainę).