Budowa beta-hydroksykwasów

Kwasy β-hydroksylowe (BHA) to kwasy karboksylowe mające jedną grupę hydroksylową, która jest przyłączona do pozycji β grupy karboksylowej. Niektóre BHA są również uważane za alfa-hydroksykwasy, ponieważ zawierają grupę hydroksylową w pozycji α do jednej grupy karboksylowej i w pozycji β do drugiej grupy karboksylowej.

Alfa-hydroksykwasy a beta-hydroksykwasy – różnice

Kwasy beta-hydroksylowe są bardzo podobne do kwasów AHA. Kluczowym elementem, który je rozróżnia, jest ich rozpuszczalność. BHA są rozpuszczalne w tłuszczach, zaś AHA – w wodzie. Oprócz udowodnionego działania przeciwzapalnego BHA potwierdzono także u nich mniejszą od AHA aktywność drażniącą na skórę. Beta-hydroksykwasy znajdujące się w preparatach do pielęgnacji skóry są najskuteczniejsze w stężeniu 1-2%. Mimo tego, że AHA i BHA wykazują działanie złuszczające, to beta-hydroksykwasy efektywnie zmniejszają widoczność drobnych linii i zmarszczek oraz poprawiają ogólną teksturę skóry, nie podrażniając jej. 

Właściwości i zastosowanie kwasów BHA

Kwasy BHA wykazują działanie złuszczające poprzez usuwanie warstwy naskórka. W ten sposób pomagają przenikać związkom aktywnym do głębszych warstw skóry. Zdolność do przemieszczania się przez warstwę łojową sprawia, że kwasy te mają możliwość dotarcia do mieszków włosowych, których ujście zostało zablokowane przez zaskórniki. Dzięki temu kwasy te normalizują pory oraz przyczyniają się do uregulowania wydzielania sebum. Co więcej, przyspieszają proces odnowy komórkowej poprzez poprawę struktury skóry, redukują płytkie zmarszczki i blizny. Kwasy te poprawiają koloryt skóry, a także ograniczają przebarwienia słoneczne. Kolejną ich cechą jest działanie przeciwbakteryjne. Najbardziej znanym przedstawicielem beta-hydroksykwasów jest kwas salicylowy. W zależności od stężenia wykazuje on właściwości keratoplastyczne (do 10%), zaś powyżej tej wartości powoduje rozpuszczenie cementu międzykomórkowego.

Reakcje alergiczne na BHA

Reakcje alergiczne na kwasy BHA mogą objawiać się różnie, w zależności od zastosowanego stężenia oraz stopnia nasilenia alergii na dany składnik. W wyniku reakcji mogą pojawiać się na skórze zmiany, takie jak pokrzywka, obrzęk, a nawet reakcje anafilaktyczne. Przed nałożeniem kwasu BHA na większej powierzchni należy przetestować go na małym obszarze skóry. Jeśli po nałożeniu zaobserwuje się podrażnienie bądź długotrwale pieczenie, powinno się zaprzestać jego stosowania. Nie wolno przekraczać także zalecanego czasu aplikacji. Wskazane jest postępowanie zgodnie z instrukcją użytkowania zamieszczoną przez producenta na etykiecie. Używając preparatów z BHA, warto stosować produkty chroniące przed działaniem szkodliwego promieniowania UV.

Kwas salicylowy

Kwas salicylowy po raz pierwszy został wyekstrahowany w 1829 r. przez Pierre-Josepha Leroux. Jest to związek powszechnie wytwarzany w świecie roślin. Kwas ten powstaje także na drodze syntez chemicznych na potrzeby przemysłu kosmetycznego. Do dziś naturalnym źródłem pozyskiwania tej substancji jest przede wszystkim wierzba. Kwas salicylowy jest znany od starożytności, głównie ze względu na swoje właściwości przeciwzapalne. Występuje w postaci białego, krystalicznego proszku, słabo rozpuszczalnego w wodzie. Ze względu na podobieństwo w budowie do kwasu benzoesowego działa antybakteryjnie, a co za tym idzie – przeciwtrądzikowo. 

Zastosowanie kwasu salicylowego w kosmetologii 

Kwas salicylowy jest stosowany w leczeniu różnych schorzeń skóry od ponad 2000 lat. Jego zdolność do złuszczania warstwy rogowej naskórka sprawia, że jest to dobry środek peelingujący. Kwas salicylowy poleca się także w leczeniu trądziku pospolitego, grudkowo-zaskórnikowego, łojotokowego, łuszczycy, blizn oraz rozstępów. Używa się go w niektórych produktach do pielęgnacji włosów ze względu na jego właściwości przeciwłupieżowe. Działanie złuszczające kwasu salicylowego wspomaga odnowę komórek skóry. Dodatkowo zmniejsza przetłuszczanie się skóry głowy. Zastosowanie go w produktach do pielęgnacji pomaga zredukować przebarwienia cery skłonnej do trądziku. Przyczynia się do wyrównania kolorytu skóry oraz rozjaśnienia przebarwień.

Działanie niepożądane oraz przeciwskazania przy stosowaniu kwasu salicylowego

Przy pierwszym użyciu preparatu z kwasem salicylowym można zaobserwować łuszczenie się skóry, zaczerwienienie oraz suchość. W takich przypadkach należy zmniejszyć częstotliwość zabiegów podczas pierwszych aplikacji, by pozwolić skórze na przystosowanie się. Te działania niepożądane są zwykle łagodne i szybko przemijają. Kwas salicylowy jest bezpiecznym i skutecznym środkiem złuszczającym w szeregu problemów dermatologicznych i kosmetycznych, jednak nie wszyscy mogą korzystać z jego dobroczynnych właściwości. Do przeciwwskazań zaliczamy przede wszystkim: ciążę, karmienie piersią, alergię na salicylany, stosowanie retinoidów, opalanie.

Badania kwasu salicylowego

Przeprowadzono badanie porównawcze dotyczące wpływu peelingu z kwasem pirogronowym 50% oraz peelingu z kwasem salicylowym 30% na skórze osób z trądzikiem pospolitym. Zbadano u nich poziom wydzielanego łoju. Dziesięciu pacjentów leczono kwasem pirogronowym, a pozostałe osoby – kwasem salicylowym. Każdy peeling nałożono pięciokrotnie w odstępach dwutygodniowych, a następnie dokonywano pomiaru poziomu sebum w strefie T oraz U za pomocą sebumetru. Finalny pomiar został wykonany po dwóch tygodniach od ostatniego zabiegu. Po trzeciej aplikacji kwasu pirogronowego oraz po drugiej aplikacji kwasu salicylowego zaobserwowano spadek poziomu wydzielanego sebum w badanych strefach. Większą redukcję jednak zauważono po zakończeniu terapii u pacjentów leczonych peelingiem salicylowym. Podsumowując, oba peelingi skutecznie przyczyniły się do obniżenia poziomu wydzielanego sebum na twarzy u badanych osób, ale większy efekt odnotowano po peelingu z kwasem salicylowym 30%, co prawdopodobnie związane jest z jego właściwościami wysoce lipofilnymi oraz łatwiejszym wnikaniem przez bariery lipidowe naskórka.