Biotechnologia.pl
łączymy wszystkie strony biobiznesu
Wierzę w Białowieżę! – o przedsięwzięciu w sprawie obrony puszczy rozmawiamy z dr Andrzejem Mikulskim
Puszcza Białowieska to kompleks leśny, charakteryzujący się wyjątkowymi walorami przyrodniczymi. Niedawno opublikowaliśmy artykuł, w którym informowaliśmy o możliwej decyzji nowego Ministra Środowiska w sprawie jej zniszczenia, poprzez wielokrotne zwiększenie wycinki drzew na tych terenach. O tym, czemu Puszcza Białowieska jest tak wyjątkowa i jakie konsekwencje mogą pociągnąć za sobą ostatnie plany Ministra rozmawialiśmy z dr Andrzejem Mikulskim – pracownikiem Zakładu Hydrobiologii, Instytutu Zoologii, Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz członkiem ruchu „Wierzę w Białowieżę”.

 

 

Panie Doktorze, proszę opowiedzieć o historii powstania stowarzyszenia „Wierzę w Białowieżę”.

Nie jesteśmy stowarzyszeniem, a jedyne spontanicznym ruchem powstałym około dwóch tygodni temu (około 8 stycznia). To była nasza reakcja na rzekę dezinformacji płynąca przez Internet, w związku ze sporem dotyczącym planowanej wycinki drzew w Puszczy Białowieskiej. Postanowiliśmy temu zaradzić, upowszechniając jak najszerzej rzetelną, biologiczną wiedzę dotyczącą lasu naturalnego i sposobów jego ochrony.

 

Proszę powiedzieć, kto był pomysłodawcą powstania ruchu i jaki jest jego obecny skład członkowski.

Pomysł zrodził się w zespole koordynującym zajęcia z ekologii na Wydziale Biologii UW. Dołączyło do nas dość szybko kilkoro doktorantów i magistrantów z zakładów zajmujących się badaniami środowiskowymi. Naszym głównym konsultantem został dr hab. Bogdan Jaroszewicz - kierownik Białowieskiej Stacji Geobotanicznej UW, z wykształcenia leśnik, znakomity badacz lasu, biolog, wykładowca prowadzący na naszym Wydziale świetne zajęcia dotyczące lasu naturalnego.

 

Czemu Puszcza Białowieska jest tak istotnym terenem pod względem walorów przyrodniczych?

Spośród wszystkich istniejących lasów, Puszcza Białowieska jest najbliższa temu, który pokrywał jeszcze tysiąc lat temu niż europejski. Siedliska, które porasta Puszcza, są na tyle mało zmienione, że ekosystem w sposób naturalny dąży tam (w procesie naturalnej sukcesji) do dynamicznego stanu bliskiego stanowi pierwotnemu. To unikalna sytuacja w gruntownie przekształconej przez człowieka Europie. Wyjątkowość siedlisk pociąga za sobą unikalność flory i fauny. Wiele gatunków występujących w Puszczy spotkać można w Polsce jedynie na tamtych terenach. Puszcza to też bezcenny teren badań nad procesami zachodzącymi w lesie naturalnym. Jest najlepiej znanym w świecie przyrodniczym obiektem znajdującym się w Polsce i jedynym posiadającym status światowego dziedzictwa UNESCO. To nasz prawdziwy, narodowy skarb.

 

Proszę powiedzieć, jak wycinka może wpłynąć na kondycję tych terenów.

Wycinka, usuwanie drzew i nasadzenia to procedury, do których w sytuacji pojawienia się gradacji kornika, zobowiązuje leśników ustawa o lasach. Działania takie stosowane są z sukcesem w tzw. lasach gospodarczych (uprawach leśnych) a więc miejscach, w których chroni się de facto drzewostan, a nie las rozumiany jako złożony ekosystem.

Procedury takie zastosowane w lesie naturalnym (lub bliskim naturalnemu) przybliżają go do lasu gospodarczego, czyli zmniejszają drastycznie jego przyrodniczą wartość. Jak pokazują powierzchnie eksperymentalne w puszczańskich obszarach ochrony ścisłej, las po gradacji kornika odnawia się samoistnie i bardzo szybko. Co ważniejsze, cykliczne pojawianie się w różnych fragmentach lasu gradacji (w Puszczy Białowieskiej ma to miejsce mniej więcej co 10 lat), a więc w konsekwencji duża ‘dostawa’ martwego drewna i wzrost ilości światła docierającego do dolnych pięter lasu, zwiększa zróżnicowanie ekosystemu stanowiąc niezbędny element funkcjonowania naturalnej Puszczy. Usuwanie martwego drewna z obszaru objętego gradacją zmniejsza naturalność procesu odnawiania się lasu (np. wpływa na strukturę gatunkową drzew w odnowionym płacie) i zaburza funkcjonowanie całego biologicznego systemu. Martwe drewno jest bowiem pokarmem, schronieniem lub arterią komunikacyjną dla ogromnej rzeszy puszczańskich organizmów.

Warto odnotować, że zgodnie z danymi literaturowymi, aby powstrzymać gradację kornika, należy usunąć z lasu co najmniej 80% zarażonych drzew, zanim pojawią się dorosłe stadia tego owada. W Puszczy nie jest to możliwe, chociażby z uwagi na niemożność prowadzenia wyrębu na obszarach objętych ochroną ścisłą. Wycinka nie ma więc uzasadnienia merytorycznego i gradacja musi ustąpić w sposób naturalny.

Jak łatwo zauważyć głównym problemem generującym spór wokół Puszczy jest podleganie jej fragmentów nie objętych ochroną ścisłą pod ustawę o lasach. Zmusza to leśników do działań szkodliwych z punktu widzenia ochrony naturalnego lasu i dopóki stan ten będzie się utrzymywał, unikalny ekosystem Puszczy będzie zagrożony, a spór o metody jego ochrony pozostanie żywy.

 

Jakie przedsięwzięcia podjęli do tej pory członkowe "Wierzę w Białowieżę" w związku z pomysłem wycinki drewna na terenie nadleśnictwa?

Tak jak już wspominałem, naszym głównym celem jest jak najszersze udostępnianie rzetelnej wiedzy na temat funkcjonowania i ochrony lasu naturalnego oraz merytoryczna odpowiedź na wiele krążących w Internecie przekłamań na ten temat. Uznaliśmy, że dobrym ku temu miejscem jest organizowana po raz kolejny na naszym Wydziale Noc Biologów’. Dzięki wielkiemu wsparciu zespołu dziekańskiego, administracji budynku i organizatorów tej akcji udało się ‘wcisnąć’ temat Białowieży do gotowego już grafiku ‘Nocy’. Równolegle, od nieformalnej grupy artystów, tytułujących się Za-PUSZCZA-MY, otrzymaliśmy logo i, niejako automatycznie, nazwę. 10 stycznia założyliśmy stronę na Facebooku i od tego momentu zaistnieliśmy w przestrzeni publicznej. Na stronie tej systematycznie zamieszczamy informacje na temat działań organizowanych wokół sporu o Puszczę oraz krótkie informacje merytoryczne. Do tego momentu nasze materiały dotarły do przeszło 80 tys. internautów.

W ramach Nocy Biologów zorganizowaliśmy wykład dr. hab. Bogdana Jaroszewicza tłumaczący podstawowe przekłamania pojawiające się w sporze o wycinkę w Puszczy. Wykładu wysłuchało na miejscu około 400 osób, a przez pierwsze 24 godziny po umieszczeniu go w Internecie, dotarł do przeszło 7000 internautów. Nasze ‘puszczańskie’ stoisko na Nocy Biologów odwiedziło kilkaset osób. Z wieloma z nich udało nam się choć chwilę porozmawiać. Na stoisku, co godzinę, odbywało się spotkanie ze specjalistą, który opowiadał o wybranym, wąskim aspekcie związanym z funkcjonowanie Puszczy. Na zakończenie odbył się krótki recital naszego wydziałowego gitarzysty.

 

Jakie są Państwa kolejne plany?

Planujemy szybkie utworzenie nowej strony internetowej będącej fragmentem strony Wydziału Biologii. Jej celem będzie prezentacja rzetelnej wiedzy związanej z rozmaitymi sporami dotyczącymi szeroko pojętej biologii. Poszczególne tematy będą opracowywane przez grupy ekspertów. My zajmiemy się szczegółowo fragmentem tej strony poświęconym sporowi wokół ochrony Puszczy Białowieskiej. Znajdzie się tam kompendium wiedzy na temat lasu naturalnego i proste omówienie argumentów obu stron sporu. Pragniemy również nadal aktywnie prowadzić stronę na Facebooku. Planujemy też organizację spotkania, podczas którego będzie możliwa merytoryczna dyskusja pomiędzy biologami i leśnikami. Uważamy, że kompromis i wspólne wypracowanie przez obie te grupy statusu Puszczy Białowieskiej jest warunkiem niezbędnym, aby zapewnić jej właściwą ochronę. Kolejnym krokiem powinno być stworzenie konsorcjum z udziałem wszystkich zainteresowanych stron i wypracowanie sensownej strategii rozwoju dla całego regionu tak, aby w krótkim czasie wzrost dochodów z turystyki uwidocznił nieopłacalność prowadzenia na tym terenie tradycyjnej gospodarki leśnej.

Ponieważ nasze działania gromadzą z dnia na dzień coraz więcej wspaniałych i twórczych młodych ludzi, rozważamy sformalizowanie naszego ruchu jako ‘think tanku’ biologów zajmujących się problemami ochrony środowiska.

 

Według informacji z 22 stycznia, Karmenu Vella (komisarz UE ds. środowiska, gospodarki morskiej i rybołówstwa) w rozmowie z PAP zapowiedział, że będzie monitorować sytuację Puszczy Białowieskiej. Twierdził również, że Komisja Europejska nie ma w tym momencie formalnych sygnałów w sprawie planowanej wycinki.

Tego samego dnia minister Jan Szyszko oznajmił, że nadal trwają prace inwentaryzacyjne. Ich celem jest ocena stanu zasobów przyrodniczych Puszczy Białowieskiej. Poinformował również, że po ich zakończeniu zostaną podjęte dalsze decyzje w tej sprawie.

A czy Ty podpisałeś już apel do premier Beaty Szydło? Pomóż ocalić Puszczę!


 

KOMENTARZE
Newsletter