Prof. dr hab. Krystyna Kotełko (z domu Mrozowska) urodziła się 7 listopada 1920 r. w Grodzisku Mazowieckim. Ukończyła Państwowe Gimnazjum im. Marii Konopnickiej w Warszawie. Egzamin dojrzałości zdała w 1938 r., po czym rozpoczęła studia na Uniwersytecie Warszawskim na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym, studia przerwała po wybuchu II Wojny Światowej. W styczniu 1940 r. podjęła pracę w Miejskim Zakładzie Higieny w Warszawie, najpierw jako wolontariuszka, a następnie laborantka. Pracując tym zakładzie do wybuchu Powstania Warszawskiego, studiowała mikrobiologię, prowadziła pierwsze badania naukowe, których wyniki znalazły się w Jej pracy magisterskiej oraz w publikacji, wydanej po wojnie w 1949 r.

Podczas okupacji brała czynny udział w ruchu oporu, najpierw w Szarych Szeregach, a następnie w Sanitariacie Warszawskiego Kedywu. Podczas Powstania Warszawskiego pełniła służbę sanitarną na Woli. Do Jej obowiązków należało w tym czasie zorganizowanie i kierowanie „służbą krwi” w dziecięcym szpitalu Karola i Marii, głównym punkcie opatrunkowym i miejscu postoju szefostwa sanitariatu Kedywu. Po upadku powstania ewakuowana została wraz ze Szpitalem Karola i Marii do Włodzimierzowa nad Pilicą. Prowadziła laboratorium kliniczne szpitala, w którym leczono ambulatoryjnie mieszkańców okolicznych wsi oraz udzielano pomocy oddziałom partyzanckim.

Po wojnie w 1945 r. przyjechała do Łodzi i rozpoczęła drugi rok studiów biologicznych na powstającym Uniwersytecie Łódzkim. Tytuł magistra filozofii w zakresie mikrobiologii uzyskała w 1947 r. Pierwsza pracę po studiach podjęła w Oddziale Bakteriologii Państwowego Zakładu Higieny w Łodzi, kierując Pracownią Zakażeń Jelitowych. Doktorat pt. „Klasyfikacja serologiczna paciorkowców hemolizujących wyhodowanych z przypadków płonicy” obroniła w 1951 r., rok później rozpoczęła pracę na stanowisku adiunkta w Uniwersytecie Łódzkim w ówczesnym Zakładzie Bakteriologii (późniejszym Instytucie Mikrobiologii), kierowanym przez prof. dr hab. Bernarda Zabłockiego. W Uniwersytecie Łódzkim kolejno uzyskała - w 1961 r. stopień doktora habilitowanego na podstawie rozprawy pt. „Chemiczne podstawy swoistości serologicznej antygenów O rodzaju Salmonella”, w 1969 r. tytuł profesora nadzwyczajnego i w 1976 r. - profesora zwyczajnego.

Pierwsze badania naukowe na Uniwersytecie Łódzkim dotyczące wyodrębniania z komórek paciorkowców nowych sympleksów chemicznych prof. K Kotełko wykonała w zespole prof. B. Zabłockiego. Opublikowała też serię prac poświęconych wykorzystaniu frakcji antygenowych wyizolowanych z paciorkowców grupy A w serodiagnostyce chorób gośćcowych, potwierdzając opinię o udziale tych bakterii w immunopatogenezie choroby reumatycznej. Ponadto zajmowała się hialuronidazą gronkowców, typowaniem maczugowców błonicy wyizolowanych od chorych z terenu miasta Łodzi i województwa łódzkiego oraz zmiennością fazową Shigella sonnei. W kolejnym etapie pracy profesor Krystyna Kotełko podjęła badania pałeczek Proteus. Obiektem tych badań stały się bakteryjne formy L wspomnianych bakterii oraz ich antygeny powierzchniowe, w tym przede wszystkim lipopolisacharyd Proteus sp. oraz inne czynniki chorobotwórczości tych pałeczek.

Prof. Krystynay Kotełko stworzyła łódzką szkołę naukową immunochemii antygenów bakterii. Wykorzystując swoje doświadczenia ze staży naukowych w Oddziale Chemii Antygenów Bakteryjnych w Instytucie Pasteura w Paryżu we Francji i Instytucie Immunobiologii Maxa Plancka we Freiburgu (RFN) zapoczątkowała badania struktury chemicznej i swoistości serologicznej antygenów powierzchniowych, przede wszystkim lipopolisacharydu (LPS) i jego biologicznego znaczenia jako endotoksyny u bakterii z rodzaju Proteus. Patogenom tym poświęciła prawie całe życie naukowe, przyczyniając się do poznania podstaw molekularnych klasyfikacji serologicznej pałeczek Proteus. W badaniach tych współpracowała z wybitnymi naukowcami - liderami w Europie w zakresie immunochemii bakterii Anne Marie Staub (Instytut Pasteura w Paryżu) oraz Otto Westphalem i Otto Luderitzem (Max Planck Institut fur Immunbiologie we Freiburgu). Wykazała po raz pierwszy obecność kwasów uronowych i aminokwasów, a także heptoz (L-glicero-D-mannoheptozy i D-glicero-D-mannoheptozy) oraz heksozoamin w LPS Proteus oraz innych składników dotychczas nie wykrywanych w tym antygenie powierzchniowym bakterii. Zapoczątkowała też badania struktury chemicznej i identyfikacji epitopów (determinant antygenowych) nadających swoistość serologiczną antygenom O pałeczek Proteus. Analiza LPS mutantów szorstkich (R) tych form pozwoliła poznać dwie pozostałe, obok antygenu O, części LPS - region rdzeniowy i lipid A - tzw. centrum biologiczne endotoksyny. Podjęła współpracę naukową z Forschungsinstitut Borstel w Borstel k. Hamburga w Niemczech, Instytutem Higieny Roberta Kocha w Wernigerode (Niemcy), Uniwersytetem Karola w Pradze (Czechy) i Instytutem Chemii Organicznej Rosyjskiej Akademii Nauk w Moskwie. W późniejszym okresie pracy prof. K. Kotełko rozszerzyła profil naukowy o badania czynników chorobotwórczości wyżej wymienionych bakterii przede wszystkim hemolizyn, związanej z komórką u Proteus mirabilis i zewnątrzkomórkowej u Proteus vulgaris i Proteus penneri oraz właściwości inwazyjnych tych warunkowych patogenów.

Bogaty i różnorodny dorobek naukowy Profesor Krystyny Kotełko obejmuje autorstwo lub współautorstwo dwóch monografii na temat pałeczek Proteus, 62 prac doświadczalnych, 7 artykułów przeglądowych oraz kilkudziesięciu komunikatów na zjazdach, konferencjach i sympozjach naukowych. Wypromowała 8 doktorów, opiekowała się 7 habilitantami. Opracowała 45 recenzji rozpraw doktorskich i 27 habilitacyjnych oraz 23 wniosków profesorskich, a także 40 superrecenzji dla Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej kadr naukowych. Była promotorem w postępowaniu o nadanie doktoratu honoris causa prof. dr hab. Bernardowi Zabłockiemu oraz recenzentem w dwóch innych takich przewodach.
Zorganizowała od podstaw w 1961 r. Zakład Mikrobiologii Ogólnej, którym kierowała do przejścia na emeryturę w 1991 r. W latach 1977-1984 i 1988-1991 pełniła funkcję dyrektora Instytutu Mikrobiologii. W latach 1969-1972 była Prorektorem ds. Dydaktyki Uniwersytetu Łódzkiego. Prof. dr hab. Krystyny Kotełko kierowała przez dziesięć lat dwoma ogólnopolskimi programami badawczymi MR II.17 (1981-1985) i CPBP 04.02 (1986-1990), w których uczestniczyły placówki naukowe z większości uczelni wyższych i instytutów badawczych w kraju. Wspólne prace w tych programach zintegrowały środowisko mikrobiologów wszystkich specjalności w Polsce. Należała do rad redakcyjnych czołowych polskich czasopism mikrobiologicznych oraz kilku rad naukowych instytutów badawczych m.in. Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN we Wrocławiu, Centrum Mikrobiologii i Wirusologii PAN w Łodzi, Zakładu Amin Biogennych PAN w Łodzi oraz Rady Naukowej Oddziału PAN w Łodzi. Była też członkiem Komitetu Mikrobiologii PAN i Przewodniczącą Komisji Immunochemii przy Komitecie Immunologii PAN, została wybrana do International Endotoxin Society i członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Mikrobiologów. Przez dwie kadencje była członkiem Centralnej Komisji ds. Kadr Naukowych, a w latach 1972-1978 członkiem Komisji Nagród Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego i Techniki. Uniwersytet Łódzki w dowód uznania osiągnięć i dorobku oraz pozycji w nauce uroczyście odnowił w 2001 r. prof. K. Kotełko dyplom doktorski, w 50. rocznicę jego otrzymania. Prof. dr hab. Krystyna Kotełko była wzorem profesora uniwersyteckiego, wspaniale łącząc pracę badawczą z dydaktyką. Była pedagogiem, erudytą, znakomicie potrafiącym zainteresować słuchaczy nawet najtrudniejszymi tematami. Wykładała lekko, barwnie, piękną polszczyzną, w prowadzeniu wykładów znajdując wielką satysfakcję oraz możliwość przekazywania nie tylko swojej wiedzy i pasji, ale także własnych przemyśleń i doświadczeń osobistych. Wykształciła ponad stu magistrów mikrobiologii. Była współautorką trzech cenionych książek – skryptu „Ćwiczenia z mikrobiologii” oraz podręczników „Mikrobiologia dla farmaceutów” i „Biologia bakterii”.

Profesor Krystyna Kotełko była patriotką, szczerze zatroskaną naszą Ojczyzną. W latach okupacji niemieckiej wykazała się wielką odwagą, angażując się w działania podziemne. Włączyła się też w procesy przemian jakie miały miejsce w Polsce w latach 80-tych wraz z powstaniem „Solidarności”, związku zawodowego którego była członkiem. W okresie stanu wojennego swoim autorytetem wspierała działania opozycji, pomagała internowanym i ich rodzinom. Prof. dr hab. Krystynę Kotełko zmarła 14 listopada 2003 r., została pochowana 20 listopada br. w Łodzi w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Na Dołach.

Prof. dr hab. Antoni Różalski

Prof. dr hab. Antoni Różalski
Absolwent Uniwersytetu Łódzkiego, ukończone studia – biologia, specjalność mikrobiologia - 1976;
W 1976 r rozpoczął pracę jako asystent w Zakładzie Mikrobiologii Ogólnej UŁ, kierowanym przez prof. dr hab. Krystynę Kotełko. Doktorat –1984, Habilitacja – 1991; Profesor tytularny – 1996.
Od 1997 r Kierownik Zakładu Immunobiologii Bakterii w Instytucie Mikrobiologii i Immunologii Uniwersytetu Łódzkiego. Od 1996 do 2001 Dziekan Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi UŁ, a od 2001 r. Dziekan Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska UŁ.
Zainteresowanie badawcze: struktura chemiczna i swoistość antygenowa lipopolisacharydu; czynniki chorobotwórczości bakterii z rodzajów Proteus, Providencia i Morganella.