Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych została powołana, by nadzorować jakość handlową artykułów rolno-spożywczych. Podstawę prawną jej działalności stanowi ustawa z 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, która została właśnie znowelizowana. Przepisy po nowelizacji będą obowiązywać od 18 grudnia 2008 r.

Działania Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHARS) mają na celu ochronę interesów konsumentów oraz producentów. Kontrole produktów mają zapewnić konsumentom bezpieczeństwo ekonomiczne, sprawdzać czy żywność wprowadzana do obrotu odpowiada wymaganiom jakościowym.

Najistotniejsze zmiany wynikające z nowelizacji ustawy:

1. Definicja artykułu rolno-spożywczego zafałszowanego

Zgodnie z art. 3 pkt 10
„artykuł rolno-spożywczy zafałszowany – produkt, którego skład jest niezgodny z przepisami dotyczącymi jakości handlowej poszczególnych artykułów rolno-spożywczych, albo produkt, w którym zostały wprowadzone zmiany, w tym zmiany dotyczące oznakowania, mające na celu ukrycie jego rzeczywistego składu lub innych właściwości, jeżeli niezgodności te lub zmiany w istotny sposób naruszają interesy konsumentów, w szczególności jeżeli:
a)  dokonano zabiegów, które zmieniły lub ukryły jego rzeczywisty skład lub nadały mu wygląd produktu zgodnego z przepisami dotyczącymi jakości handlowej,
b)  w oznakowaniu podano nazwę niezgodną z przepisami dotyczącymi jakości handlowej poszczególnych artykułów rolno-spożywczych albo niezgodną z prawdą,
c)  w oznakowaniu podano niezgodne z prawdą dane w zakresie składu, pochodzenia, terminu przydatności do spożycia lub daty minimalnej trwałości, zawartości netto lub klasy jakości handlowej.”

2. Sankcje

Za  naruszanie prawa przez przedsiębiorcę i wprowadzanie do obrotu produktów o niewłaściwej jakości, organy IJHARS mogą w drodze decyzji administracyjnej:
a) zakazać wprowadzania do obrotu artykułu (art. 29 ust. 1 pkt 1),
b) nakazać poddanie go określonym zabiegom, tj.: np. właściwemu oznakowaniu
(art. 29 ust. 1 pkt 2),
c) nakazać jego zniszczenie (art. 29 ust. 1 pkt 3).
Znowelizowana ustawa umożliwia wydawanie decyzji administracyjnych przed zakończeniem kontroli (art. 29 ust. 2).

3. Zalecenia pokontrolne

Inspektorzy IJHARS, stwierdzając w toku kontroli nieprawidłowości, są zobligowani do przekazania kontrolowanemu zaleceń pokontrolnych, w których określą stwierdzone nieprawidłowości z jednoczesnym wskazaniem terminu ich usunięcia. (art. 28 ust. 2a).

4. Wysokość kar

Na podstawie nowelizacji ustawy kary pieniężne będą nakładane w drodze decyzji administracyjnych.
a) za wprowadzanie do obrotu artykułów rolno-spożywczych nieodpowiadających jakości handlowej określonej w przepisach o jakości handlowej lub deklarowanej przez producenta w oznakowaniu, od 500 zł aż do pięciokrotności korzyści majątkowej uzyskanej lub która mogłaby zostać uzyskana przez wprowadzenie tych artykułów do obrotu (art. 40a ust. 1 pkt. 3).
b) za wprowadzanie do obrotu artykułów rolno-spożywczych zafałszowanych
od 1000 zł aż do 10 proc. przychodu osiągniętego przez przedsiębiorcę w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary (art. 40a ust. 1 pkt 4)
c) za utrudnianie kontroli do piętnastokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia,
d) za uniemożliwianie kontroli do dwudziestokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
e) za ponowne wprowadzenie do obrotu produktu tego samego rodzaju, który nie odpowiada jakości handlowej ze względu na tą samą wadę, kara pieniężna podwyższona zostanie
o wysokość kar nałożonych w okresie 24 miesięcy przed dniem rozpoczęcia kontroli (art. 40a ust. 1 pkt 3).
f) za nie usunięcie nieprawidłowości stwierdzonych podczas kontroli w terminie określonym w zaleceniach pokontrolnych, wysokości do trzykrotnego przeciętnego wynagrodzenia (art. 40a ust. 2).

Ustalając wysokość kary, wojewódzki inspektor JHARS, uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia, zakres naruszenia, dotychczasową działalność podmiotu działającego na rynku artykułów rolno-spożywczych i wielkość jego obrotów (art. 40a ust. 5 ustawy).

Informacje zawarte w decyzjach, dotyczące zafałszowań artykułów rolno-spożywczych będą podawane do publicznej wiadomości (art. 29 ust. 5).

Nowe zadania

IJHARS realizuje nowe zadania wynikające ze zmiany ustawy:
1) zwalnianie podmiotów ze znakowania jaj w przypadku kierowania ich do przemysłu spożywczego bezpośrednio z miejsca produkcji. Działanie to realizowane jest na wniosek producenta (art. 17 d)
2) przeprowadzanie kontroli urzędowych w zakresie warunków wprowadzania do obrotu mięsa pochodzącego  z bydła w wieku do dwunastu miesięcy  w zakresie prawidłowości klasyfikacji mięsa oraz jego znakowania (art. 17 a ust. 1 pkt. 8)

Kontrolę wykonują inspektorzy zatrudnieni w 16 wojewódzkich inspektoratach jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych. Podczas kontroli pobierane są próbki artykułów, których jakość badana jest w 11 laboratoriach GJHARS. Laboratoria badają właściwości fizykochemiczne i mikrobiologiczne w zakresie technologii produkcji. Laboratoria te posiadają akredytację ponad 500 metod badawczych. Inspektorzy przeprowadzają kontrole planowe oraz doraźne. Terminy kontroli uwzględniają sezonowość produkcji żywności oraz potrzeby bieżące, jak choćby sygnały z organizacji branżowych, od konsumentów i innych instytucji kontrolnych. Jakość handlowa żywności może być kontrolowana na podstawie przepisów unijnych, krajowych oraz dodatkowych wymagań, jeśli takowe zostały zadeklarowane przez producenta.

Nowelizacja ustawy: Dz.U. 214 poz. 1346 z dnia 03 grudnia 2008 r.

Wersja pdf: