Kilka faktów

Od 1988 r. na całym świecie obchodzony jest Światowy Dzień Walki z AIDS. W tym roku hasło przewodnie brzmi: Closing the gap in HIV prevention and treatment services (Uzupełnianie luki w prewencji i leczeniu HIV).

Według danych WHO pod koniec 2013 r. odnotowano 35 milionów osób żyjących z zakażeniem wirusem HIV.  W omawianym czasie 1,5 miliona chorych zmarło. Najwięcej zakażonych żyje na terenie Afryki Subsaharyjskiej. Jest to ok. 25 milionów osób, co stanowi 70% wszystkich zakażonych.

Transmisja wirusa zachodzi podczas odbywania stosunku płciowego, wstrzykiwania narkotyków, transfuzji krwi, transplantacji narządów. Zakażona HIV matka może przekazać go swojemu dziecku w okresie płodowym, podczas porodu, a w późniejszym okresie w czasie karmienia piersią. Zagrożone są także osoby, które pracują w służbie zdrowia.

Przed groźnym zakażeniem chroni zwykła prezerwatywa

W przypadku odbywania stosunku płciowego należy pamiętać o stosowaniu odpowiedniego zabezpieczenia. –  Istnieje prawie całkowita pewność, że prezerwatywa chroni przed zakażeniem i powinno się częściej zwracać uwagę na ten fakt – mówi prof. dr hab. Brygida Knysz, prezes Polskiego Towarzystwa Naukowego AIDS, kierownik Katedry i Kliniki Chorób Zakaźnych, Chorób Wątroby i Nabytych Niedoborów, Odpornościowych, UMED Wrocław.  – Prezerwatywy są za rzadko stosowane i raczej w obawie przed niechcianą ciążą, niż przed zakażeniem HIV. Chciałabym zwrócić uwagę na kobiety w wieku menopauzalnym, które mają kontakty seksualne często bez prezerwatywy, ponieważ nie obawiają się już zajścia w ciążę.

Zakażenie… i co dalej?

Zakażenie wirusem HIV rozpoznaje się poprzez przeprowadzenie badania krwi pod kątem występowania bądź braku charakterystycznych przeciwciał. Jak dotąd nie opracowano terapii, która mogłaby wyleczyć chorego, mimo że minęło 30 lat od pierwszego zdiagnozowanego pacjenta. Pierwszy przypadek zakażenia HIV w Polsce odnotowano w 1985 r., natomiast zachorowanie na AIDS w 1986 r. Są dostępne leki, które przedłużają życie pacjenta i poprawiają stan jego zdrowia.

- Aktualnie w leczeniu osób zakażonych HIV stosowana jest kombinowana terapia antyretrowirusowa, w skład której wchodzą zazwyczaj 3 leki o różnym punkcie uchwytu – mówi prof. Knysz.  - Dzięki postępom w badaniach nad leczeniem pacjentów żyjących z HIV ustalono dość dokładnie poszczególne etapy replikacji wirusa w komórce i opracowano preparaty hamujące tę replikację. Stopniowo wzrasta liczba leków antyretrowirusowych o różnych mechanizmach działania. Te nowsze mają mniej działań niepożądanych, dlatego część leków antyretrowirusowych stosowanych wcześniej nie jest już zalecana. Obecnie większość terapii stosowana jest raz dziennie. Dostępne są również terapie , w których kilka leków zawarto w jednej tabletce. Pacjent nie musi już połykać garści leków trzy razy dziennie , co utrudniało  w znacznym stopniu ich systematyczne stosowanie).

W chwili obecnej można stosować leki należące do 5 klas: nukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy, nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy, inhibitory proteazy, inhibitory integrazy, inhibitory CCR5, inhibitory wejścia

- Dzięki tej terapii pacjenci żyją dłużej. Poprawie uległa też jakość ich życia – mówi Beata Zawada, główny specjalista ds. Programu Leczenia ARV w Krajowym Centrum ds. AIDS.  - Zgodnie z prowadzonymi badaniami i z obserwacji pacjentów leczonych ARV wynika, że życie pacjentów zostaje wydłużone nawet do wieku naturalnej śmierci. Specyfika leczenia antyretrowirusowego, a także wszystkie aktualnie zarejestrowane leki antyretrowirusowe dają możliwości leczenia ARV zarówno w warunkach szpitalnych, jak i ambulatoryjnych

W Polsce terapie antyretrowirusowe są całkowicie refundowane. Każdy obywatelkwalifikujący się do leczenia ma do nich dostęp. Zatem wszyscy zakażeni wirusem HIV mają szansę skorzystać z odpowiednich leków. - Uważam, że zarówno leczenie, jak też  opieka nad osobami żyjącymi  z HIV są w Polsce bardzo dobrze zorganizowane. Duży udział ma w tym Krajowe Centrum ds. AIDS – podkreśla prof. Knysz.

Nie taka różowa przyszłość

Według raportów udostępnianych przez  Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny (NIZP-PZH) w Polsce od początku epidemii (tj. od 1985 r. do 31 grudnia 2013 r.) wykryto 17 565 przypadków zakażenia HIV. U największej grupy pacjentów, czyli u ponad 8 000osób nie udało się wykryć przyczyny tego zjawiska. Do najczęściej odnotowywanych dróg zakażenia należą kolejno: używanie narkotyków, stosunki homoseksualne, stosunki heteroseksualne. AIDS zdiagnozowano u ponad 3 000 osób, a ponad 1 200 zmarło z powodu tej choroby. Co roku odnotowuje się coraz większą liczbę zakażeń.

- Tak jak w większości krajów, również w Polsce HIV jest problemem głównie ludzi młodych. Aż 76% zakażonych HIV nie ukończyło jeszcze 39. roku życia, 49% – 29. roku życia, z czego blisko 9% w momencie zakażenia nie miało jeszcze dwudziestu lat. Statystycznie każdego dnia prawie trzy osoby w Polsce dowiadują się, że są zakażone HIV. Rośnie liczba zakażeń drogą kontaktów seksualnych, zarówno hetero jak i homoseksualnych, często połączonych ze stosowaniem środków psychoaktywnych – mówi Beata Zawada.

W Polsce istnieją punkty konsultacyjno-diagnostyczne, w których anonimowo i bezpłatnie można wykonać test na HIV. Dzięki ich działalności wykrywalność zakażenia wirusem jest większa. Ponadto, w tym instytucjach można otrzymać poradę odpowiednio wykwalifikowanego doradcy, który w przypadku uzyskania dodatniego wyniku udzieli niezbędnych informacji.