Celem kampanii „CZERNIAK to może być TO. Sprawdź TO.” Jest zmiana tych statystyk poprzez zmianę podejścia i postaw. Wysoka świadomość dotyczącą czerniaka nie wystarczy – jeśli nie zaczniemy działać. Wiedza o tym, że czerniak jest jednym z najgroźniejszych nowotworów nie pomoże – jeśli nadal będziemy pozostawiać na swojej skórze „znaki zapytania”. Czerniak nadal będzie wygrywał – jeśli nie zaczniemy regularnie badać skóry w profesjonalny sposób.
Zakres kampanii edukacyjnej został opracowany na podstawie wniosków z regionalnych debat eksperckich w ramach projektu „Miasta kontra Czerniak”.
 

Czerniak skóry
Czerniak to najbardziej agresywny i coraz częściej spotykany nowotwór skóry. Rozwija się w melanocytach, komórkach wytwarzających melaninę – barwnik odpowiadający głównie za kolor skóry. Produkcja melaniny, która sprawia, że skóra ciemnieje pod wpływem słońca, to mechanizm obronny przeciw działaniu promieni ultrafioletowych. Melanocyty występują także na błonach śluzowych oraz w gałce ocznej, dlatego nowotwór może pojawić się też np. w przełyku lub uchu wewnętrznym.

Typowy czerniak to zmiana, która rozwinęła się na skórze, na której nie znajdowały się wcześniej znamiona barwnikowe (tzw. pieprzyki) lub jest zmianą istniejącego już znamienia. Charakteryzuje się asymetrycznym kształtem, nierównym brzegiem, niejednorodnym zabarwieniem oraz średnicą przekraczającą 5 mm.

Jeśli czerniaka wykrywa się wcześnie – zanim wrośnie w skórę głębiej niż na 1 mm – to najczęściej można go wyleczyć prostym zabiegiem chirurgicznym.

Późniejsze rozpoznanie to ryzyko, że guz wrósł w skórę głęboko, aż do naczyń krwionośnych, którymi w ciągu kilku miesięcy rozprzestrzeni się po całym organizmie i utworzy guzy w różnych częściach ciała, np. w płucach lub ośrodkowym układzie nerwowym. Każdy kolejny milimetr w głąb skóry to mniejsza szansa na wyleczenie. 1 osoba na 3 chorujące na czerniaka w Polsce umiera. Gdybyśmy uważniej obserwowali powierzchnię skóry i wcześniej zgłaszali się do dermatologów, 9 na 10 osób można by uratować .

Szkodliwe skutki kontaktu ze słońcem, które zwiększają ryzyko rozwoju czerniaka, kumulują się w skórze latami, dlatego profilaktyki nie można odkładać na potem. Światowa Organizacja Zdrowia zaleca:

• Ograniczenie przebywania na słońcu w godzinach 11-16,
• Noszenie odzieży, nakryć głowy i okularów z filtrami, które chronią przed słońcem,
• Używanie kremów z wysokimi filtrami UVA i UVB na całe ciało,
• Rezygnację z opalania się w solarium.

Żeby odpowiednio wcześnie wykryć zmianę trzeba:

• regularnie oglądać swoją skórę, a nawet dokumentować zmiany aparatem fotograficznym,
• wszystkie niepokojące zmiany natychmiast konsultować z dermatologiem,
• raz w roku odbywać wizytę kontrolną u dermatologa lub chirurga onkologa.

Kto może zachorować na czerniaka
Każdy może zachorować na czerniaka, a poziom ryzyka zależy od typu urody, historii oparzeń słonecznych i przyzwyczajeń dotyczących korzystania ze słońca. Najbardziej narażone na zachorowanie są osoby, które:

• doznały oparzeń słonecznych, szczególnie w dzieciństwie i we wczesnej młodości,
• mają wiele znamion barwnikowych, w tym w miejscach drażnienia,
• opalają się z dużym trudem lub wcale,
• mają jasną karnację, liczne piegi, rude lub blond włosy, niebieskie, zielone lub piwne oczy,
• miały w rodzinie przypadki czerniaka lub innych nowotworów skóry,
• korzystają z solarium.

Skutki opalania kumulują się w skórze, dlatego każda kąpiel słoneczna zwiększa ryzyko zachorowania na czerniaka

Czerniak z solarium
Nie ma bezpiecznej dawki solarium. Korzystanie z nich jest bardzo groźne – zwiększa ryzyko zachorowania na czerniaka dwa razy. Promieniowanie UV w solarium jest nawet 15 razy silniejsze niż promieniowanie słońca w południe w słoneczny dzień. Krótki i intensywny kontakt z promieniami ultrafioletowymi jest bardziej szkodliwy niż częstsze, ale umiarkowane korzystanie ze słońca. Jesienią i zimą takie opalanie się jest wyjątkowo szkodliwe. W tych tradycyjnie bladych okresach niezwykle silna dawka promieniowania ultrafioletowego to szok dla nieprzygotowanej i osłabionej skóry. Kilka minut na łóżku opalającym może skutkować nagłymi i niekontrolowanymi zmianami w komórkach, a w rezultacie powstaniem czerniaka. „Sztuczne słońce” ma wyjątkowo zły wpływ na osoby młodsze niż 35 lat, dlatego coraz więcej krajów zakazuje niepełnoletnim korzystania z solariów.

Jak rozpoznać czerniaka?
Lekarze oceniają znamiona zgodnie z tzw. systemem ABCDE, który każdy może też stosować w domu. Warto regularnie kontrolować stan swojej skóry. To daje szansę rozpoznać zmianę wcześnie, kiedy 9 na 10 nowotworów można wyleczyć chirurgicznie. Sukces w walce z czerniakiem zależy od czujności pacjenta, który powinien obserwować swoje ciało. Zmiana tylko jednego parametru powinna skutkować wizytą u dermatologa:
A jak asymetryczny kształt – łagodne zmiany są zwykle okrągłe lub owalne, a czerniak ma nieregularny kształt, jest asymetryczny w każdym kierunku.
B jak nieregularne brzegi – które w czerniaku są zwykle nierówne lub postrzępione.
C jak nieregularny kolor (ang. color) – nie każdy czerniak jest czarny, są również czerniaki jasnobrązowe, niebieskie, stalowe, często z niejednorodnym rozkładem barwnika.
D jak duża średnica (ang. diameter) – przekraczająca 5 mm lub dynamika zmian w budowie guza.
E jak wzniesienie lub ewolucja (ang. elevation lub evolution) – zmiana zaczyna wystawać ponad poziom sąsiadującego naskórka, nie musi być wyczuwalna jako zgrubienie, ale zmienia się lub powiększa.
Niestety nie wszystkie czerniaki odpowiadają temu opisowi. Samokontrola daje szansę wczesnego wykrycia nowotworu, ale nie zastąpi wizyty u dermatologa.

Co dalej?
Pierwsza myśl, że znamię wygląda inaczej niż zwykle lub że pojawił się nowy pieprzyk, to chwila, w której powinniśmy umówić się na wizytę – najpierw do lekarza pierwszego kontaktu, bo dopiero skierowanie od niego pozwoli nam zobaczyć się z dermatologiem. Konsultacje bez skierowania można też wykonać w gabinetach prywatnych. Czekanie na wizytę może potrwać. Czerniak, choć powstaje kilka lat, a przynajmniej kilka miesięcy, to gdy osiągnie punkt krytyczny rozwija się błyskawicznie. To jeden z najbardziej agresywnych nowotworów złośliwych skóry i najczęściej spotykany u młodych ludzi. Jeśli niepokoi cię wygląd znamienia – nie czekaj. Nie pozostawiaj na skórze znaków zapytania. Czerniak wcześnie zauważony, może zostać wyleczony chirurgicznie – wycięcie znamienia, docięcie blizny – to takie proste i w wielu wypadkach wystarczające jeśli nie będziemy odkładać wizyty dermatologa lub onkologa na później.

Więcej informacji na: http://www.raknroll.pl/czerniak/#okampanii

Źródło: http://www.raknroll.pl/