Matcha to zielona herbata w proszku o charakterystycznym, intensywnie zielonym kolorze [1]. Proces produkcji jest niezwykle czasochłonny - herbata ta wytwarzana jest z liści krzewów, które co najmniej dwa tygodnie przed zbiorami są osłaniane przed słońcem, co powoduje spowolnienie ich wzrostu. Tym sposobem liście wytwarzają związki chemiczne, dzięki którym herbata jest słodsza i bardziej aromatyczna. Kiedy liście nabierają bladego odcienia zieleni, są zbierane i suszone, a następnie ścierane na drobny pył, przy użyciu tradycyjnych kamiennych żaren, najczęściej wykonanych z granitu [2, 3].

Choć matcha kojarzona jest z dziś głównie z Japonią, ten rodzaj herbaty wywodzi się z Chin. W XV i XVI wieku ceremonia parzenia herbaty upowszechniła się w Japonii do rangi dworskiego ceremoniału. Japońską matchę charakteryzuje głęboki smak, słodki aromat oraz... wysoka cena. Na rynku możemy znaleźć również wersję chińską, która jednak produkowana jest z pominięciem kilku tradycyjnych etapów, co w praktyce oznacza znacznie mniejszą ilość substancji korzystnych dla zdrowia [4].

Właściwości zdrowotne herbaty matcha – co na ten temat mówi nauka?

Badania przeprowadzone w 2003 roku na Uniwersytecie w Colorado wykazały, że herbata matcha zawiera aż 137 razy więcej antyoksydantów niż zwykła zielona herbata! Ponadto, zawartość antyoksydantów w tym rodzaju herbaty jest wyższa niż w innych produktach słynących z podobnych właściwości – jagód goi czy liści szpinaku. Matcha charakteryzuje się wysokim stężeniem katechin, najsilniejszych przeciwutleniaczy, które znane są z działania przeciwbakteryjnego i przeciwwirusowego, jak również wzmacniania układu odpornościowego. Jedną z ważnych katechin występujących w matchy jest EGCG (galusan epigallokatechiny) – organiczny związek chemiczny o silnym działaniu przeciwnowotworowym. EGCG nie rozkłada się pod wpływem wysokiej temperatury, zatem herbata matcha może być napojem zalewanym gorąca wodą, nie tracąc przy tym swoich właściwości leczniczych [1].

Fig. 1. Właściwości antyoksydacyjne herbaty matcha w porównaniu do innych produktów spożywczych – skala ORAC (ang. oxygen radical absorbance capacity) [µmol TE/ 100g].

Do innych interesujących właściwości matchy należy duża zawartość L-teaniny – aminokwasu z grupy α-aminokwasów niebiałkowych, który wspomaga wysoki stopień relaksacji umysłowej przy jednoczesnym zachowaniu dużej czujności. L-teanina ułatwia wprowadzanie mózgu do pracy w częstotliwości fal alfa, które występują jedynie w stanie głębokiej relaksacji umysłu. Z tego względu matcha jest chętnie spożywana przez mnichów Zen praktykujących medytację. W około 250 ml matchy znajduje się 46 mg L-teaniny – pięciokrotnie więcej niż w zwykłej zielonej herbacie, zawartość tego aminokwasu zależy jednak w głównej mierze od sposobu wytwarzania matchy i metod jej przygotowywania [5, 8]. Relaksujące właściwości L-teaniny równoważą pobudzające działanie kofeiny, zatem matcha sprzyja utrzymaniu koncentracji bez stanu pobudzenia organizmu.

Fig. 2. Matcha zawiera pięciokrotnie więcej L-teaniny niż zwykła zielona herbata.

Matcha na odchudzanie

Badania na myszach opublikowane w 2004 roku pokazały, że herbaty bogate w kombinację katechin, kofeiny i L-teaniny, do których należy matcha, sprzyjają spalaniu tkanki tłuszczowej i przyspieszeniu metabolizmu [6]. Podobne wyniki uzyskali inni badacze – naukowcy z Japonii obserwowali wpływ spożywania herbat zawierających odpowiednio 690 i 22 mg katechin na 35 zdrowych mężczyzn. Po dwunastu tygodniach zaobserwowano wyraźną redukcję tkanki tłuszczowej i obniżenie poziomu cholesterolu u badanych spożywających herbatę o wysokiej zawartości katechin [7].

Jak przygotować matchę?

Fig. 3. Przygotowywanie herbaty matcha [10].

Przygotowywanie i spożywanie herbaty matcha w Japonii jest bardzo ważną, często kilkugodzinną ceremonią, w domowym zaciszu możemy przygotować ją jednak znacznie szybciej. Istnieją dwa sposoby przygotowywania herbaty matcha – usucha, przygotowywana z około 1,75 g matchy oraz 75 ml wody oraz koicha, wymagająca użycia wody - aż 3,75 g na 40 ml wody. Temperatura wody powinna być zbliżona do 70-80 stopni Celsjusza. Napar mieszany jest za pomocą bambusowego pędzla do uzyskania jednolitej konsystencji [3, 9].