Hirudoterapia – leczenie "pijawkami", w medycynie naturalnej ukształtowała się po publikacji prac J.B. Hycrafta, który wyizolował w 1884 roku pierwszy ekstrakt z wydzieliny pijawkowej, wykazując jego antykoagulacyjne działanie. W czerwcu 2004 roku, Amerykańska Agencja do spraw żywności i leków (FDA) dopuściła Hirudo medicinalis do obrotu w medycynie.

Hirudyna – unikalnym lekiem.

Pijawki lekarskie (Hirudo medicinalis) należą do podgromady zwierząt typu pierścienic. Główną przyczyną, dla której stosowane są w lecznictwie jest fakt, że z wydzieliny gruczołów ślinowych można wyizolować  hirudynę. Należy ona do nieenzymatycznych polipetydów, uważanych przez specjalistów za jeden z najlepszych specyfików przeciwzakrzepowych. „Przypięto mu łatkę” związku o nadzwyczajnych właściwościach,
z racji posiadania asparginy i glutaminy. Wykazano, iż jest to substancja efektywniejsza
w zapobieganiu udarów i zawałów, niż kwas acetylosalicylowy czy heparyna. Fakt ten potwierdza dr Agnieszka Wójcik: „Leki, które przyjmujemy często powodować mogą szereg skutków ubocznych, a po zabiegu hirudoterapii negatywnych efektów nie ma. Proszę jednak pamiętać, że nie zawsze możemy wyeliminować konwencjonalne leczenie, a zwłaszcza samowolnie. Z kolei jeśli mowa o antykoagulantach, to w lecznictwie stosuje się syntetyczne pochodne hirudyny, które niestety nie posiadają takich samych właściwości. Hirudyna to tzw. „antagonista zakrzepicy”, usprawnia krążenie i posiada zdolność rozpuszczenia istniejących skrzepów. I tu właśnie możemy mówić o „wyższości hirudoterapii”.
Istotną rolę w leczeniu chorób zakrzepowo – zatorowych odgrywają także substancje przeciwagregacyjne, takie jak apyraza. Zaliczana jest do niespecyficznych inhibitorów agregacji trombocytów. Działanie hirudyny powiązane jest ze współdziałaniem z innymi składowymi wydzieliny gruczołów ślinowych. Do tej grupy należą cenne czynniki hamujące krzepnięcie krwi: inhibitory transglutaminaz osoczowych I i II. Ważne są też proteinazy (hirustaza, egliny), inhibitory agregacji płytek krwi. Dzięki obecności neuroprzeakaźników, takich jak: dopamina, serotonina, histamina, wydzielina pijawek wpływa na układ nerwowy. Bardzo ważna jest możliwość pozyskiwania, między innymi endorfin, inhibitorów wzrostu mikroorganizmów, kolagenazy czy steroidów (kortyzol, progesteron, estradiol, testosteron).

Jakby się mogło mylnie wydawać, nie wszystkie pijawki mogą być użyte w hirudoterapii. Jak przekazała portalowi biotechnologia.pl dr Agnieszka Wójcik – specjalista w tej dziedzinie: „Na świecie jest ok. 650 gatunków pijawek, z czego do zabiegów używa się Europejskiej Pijawki Medycznej:

1.Hirudo medicinalis

2.Hirudo verbana

3.Hirudo orientalis

Są to 3 gatunki posiadające zawartość leczniczą. Pijawki lekarskie używane w gabinetach hirudoterapii wyhodowane są w specjalistycznych hodowlach bez najmniejszego kontaktu ze środowiskiem zewnętrznym. Są jednorazowego użytku i po zabiegu poddane są utylizacji".

Pijawka nie stanowi panaceum na wszystkie choroby, ale w literaturze znajdujemy szereg schorzeń i dolegliwości, gdzie wskazane jest ich stosowanie. Głównie oscylują od niegroźnych, jak bóle głowy, wysoki cholesterol czy cellulit, po potencjalnie śmiertelne, np.: choroby i bóle serca, choroba niedokrwienna.

W 1996 roku naukowcy potwierdzili korzystne działanie hirudoterapii (wykorzystanie hirudozwiązków) na pobudzenie wzrostu neuronów. Fakt ten może być kluczem ku leczeniu choroby Parkinsona i Alzheimera oraz porażeń poporodowych mózgu u dzieci.