Mózg to najważniejszy organ w organizmie ludzkim. Posiadając masę równą 2-3 % całego ciała, zużywa 20% całego tlenu i 25% całej glukozy. Te szczególne warunki zapewniają liczne naczynia krwionośne, które docierają do każdej jednej komórki mózgu. Gdy przepływ krwi, a z nim poziom tlenu i glukozy spadnie, dochodzi do zawału. Niedotleniony i nieodżywiony mózg wytrzymuje 6 godzin. Po tym czasie, miejsce z deficytem tlenu i glukozy - obumiera.
PODZIAŁ
Udary dzieli się na:
1. Krwotoczny - polega na nagłym wylewie krwi z pękniętego naczynia, który niszczy utkanie mózgu
2. Niedokrwienny – polega na gwałtownym zatrzymaniu dopływu krwi do mózgu, jako wynik zwężenia lub całkowitego zamknięcia światła naczyń tętniczych. Stanowi 85-90% wszystkich udarów. Najczęstszą przyczyną są skrzepy krwi oraz oderwane blaszki miażdżycowe.
ROZPOZNANIE
Istnieje wiele objawów charakterystycznych dla przebiegu udaru, dzięki którym każdy z nas może zaalarmować pogotowie i uratować życie takiej osobie. Najważniejsze to:
- niedowład lub paraliż połowy ciała, słabość mięśni (asymetryczne wygięcie twarzy)
- osłabienie lub zniesienie czucia po jednej stronie ciała
- spowolnienie ruchów i mowy
Problem polega na tym, że niedotleniony może być każdy najmniejszy fragment mózgu, objawiający się poprzez dowolne zaburzenie neurologiczne, takie jak: paraliż, apraksja, afazja, dyzartria, agrafia, aleksja, amnezja, agnozja, akalkulia, dysfagia, niedowidzenie, napad padaczkowy, majaczenie, urojenia, omamy, zaburzenia świadomości.
Dr Lawrence Moon z Instytutu Wolfson’a, specjalista w dziedzinie udarów i uszkodzeń rdzenia kręgowego, twierdzi: „Jeśli widzisz kogoś z nagłymi symptomami neurologicznymi to dzwoń na 999. Dokładnie każdy objaw neurologiczny może być konsekwencją udaru.”
CZYNNIKI RYZYKA
- nadciśnienie tętnicze
- płeć męska
- historia udarów w rodzinie
- choroby serca
- zaburzenia gospodarki lipidowej
- przyjmowanie doustnej antykoncepcji
- cukrzyca
- choroby naczyń
- palenie papierosów
- nadużywanie alkoholu
- otyłość
- Afrykańsko-Karaibskie pochodzenie
- zaburzenia krzepnięcia
- przebyty udar
- stosowanie amfetamin, kokainy
DIAGNOSTYKA
Diagnostyka udaru opiera się o tomografię komputerową różnicującą udar niedokrwienny i krwotoczny. W przypadkach skomplikowanych stosuję się rezonans magnetyczny jako metodę ostatecznie rozstrzygającą.
„W przypadku udaru diagnostyka jest narzędziem kluczowym. Leczenie udaru krwotocznego lekami na udar niedokrwienny jest w stanie zabić pacjenta. Ogromna śmiertelność udarów wynika głownie z faktu nie wykonania skanu mózgu w ciągu 6 godzin od pierwszych objawów i w konsekwencji masowej martwicy mózgu.” – twierdzi Dr Lawrence Moon
BADANIA
1. Modele zwierzęce
W badaniach nad udarami wykorzystuję się zarówno metody in vitro, jak i modele zwierzęce.
Najlepiej nadają się:
- Myszy, szczury
- Małpy naczelne: pawiany, makaki, sajmiri i marmozety
2. Wywoływanie udarów
Aby w pełni móc badać specyfikę tego stanu, a także sprawdzać skuteczność leków, naukowcy opracowali szereg metod, które imitują fizjologię udaru.
- Bezpośrednie włożenie do szczurzej tętnicy syntetycznej nici blokującej przepływ
- Zamknięcie naczynia poprzez elektro-koagulację
- Wstrzyknięcie setek mikrosfer
3. Nowoczesne terapie
W dzisiejszych czasach terapia udarów koncentruję się wokół usuwania skrzepów (udar niedokrwienny) oraz leczenia chirurgicznego (udar krwotoczny). Jednak współczesne badania poszukują rozwiązań w innych miejscach.
a) obecnie w trakcie badań klinicznych znajduje się związek, którego działanie skoncentrowane jest na zapobieganiu martwicy mózgu, w trakcie aktywnego udaru. TAT-NR-2B 9c - to syntetyczne białko, które wiąże się z sekwencją PSD-95, która jest biochemicznie odpowiedzialna za toksyczne związki doprowadzające do martwicy. Pierwsze badania pokazują, że związek potrafi wydłużyć okres obumierania neuronów nawet do 30 dni.
b) Zupełnie inną taktykę stanowi próba wytworzenia nowych sieci neuronalnych w martwiczej strefie wywołanej udarem.
Naukowcy zauważyli, że w mózgu z jakiegoś powodu regeneracja tkanek jest znacznie niższa niż w pozostałych częściach organizmu. Za sytuację tą odpowiedzialne są molekuły, będące inhibitorami wzrostu komórek. W badaniach znajduję się właśnie przeciwciało przeciwko inhibitorowi Nago-A. W badaniach na szczurach, wykazano, że przeciwciało podane nawet w tydzień po udarze powodowało przywrócenie utraconych przez udar neurologicznych zdolności.
„Jakkolwiek wszystkie te badania nie wydawały by się obiecujące, nie mamy na razie żadnej wiedzy na temat ich skuteczności w bardzo złożonym organizmie ludzkim. Nim opracowane zostaną konstruktywne rozwiązania problemu udaru, minąć może jeszcze wiele czasu.” - o problemie terapii udarów mówił Dr Lawrence Moon
Przeczytaj również:
Sekrety neurologii - Choroba Parkinsona (PD)
Mateusz Wasiak
portal Biotechnologia.pl
Źródła:
Cook et al. 2012 Nature 483: 213-218
Carmicheal 2005 NeuroRx Vol. 2, 396-409
KOMENTARZE