W Polsce leczenie biologiczne jest dostępne w ramach programów lekowych i prowadzone w szpitalach. Pacjent musi zostać najpierw zakwalifikowany do programu i, aby otrzymać lek, poddawany jest hospitalizacji. Tymczasem w większości krajów UE część leków biologicznych jest dostępnych w aptece. Chory realizuje receptę i podaje sobie sam lek w domu. – Wydana w maju br. opinia Agencji Technologii Medycznych i Taryfikacji rekomendująca refundację apteczną adalimumabu jest pierwszą jaskółką dobrych zmian. Leki biologiczne w postaci podskórnej dostępne są w aptece na receptę m.in. w  Austrii, Belgii, Bułgarii, Chorwacji, Czechach, Estonii, Finlandii, Niemczech, Irlandii, Słowenii, Szwecji, na Łotwie, Litwie i Słowacji. To stanowi ułatwienie dla pacjentów i odciąża szpitale – mówi Krzysztof Kopeć, prezes Polskiego Związku Pracodawców Przemysłu Farmaceutycznego.

Konkurencja na rynku leków biologicznych

Wygasanie patentów na leki biologiczne i pojawienie się na rynku konkurencji powoduje obniżenie cen oraz przynosi oszczędności płatnikowi publicznemu. W UE do 2021 r. po wygaśnięciu patentów 15 leków biologicznych dopuszczono już do obrotu ponad 60 leków biologicznych niechronionych patentem i konkurujących ceną (leków biologicznych równoważnych). Stosowane są one w onkologii, hematologii, reumatologii, dermatologii, gastroenterologii, okulistyce, nefrologii i endokrynologii. Oszczędności uzyskane dzięki wprowadzeniu leków biologicznych równoważnych umożliwiły w Polsce złagodzenie kryteriów kwalifikacyjnych do programów lekowych, m.in. dopuszczono pacjentów o umiarkowanym nasileniu łuszczycy, chorych z umiarkowaną aktywnością łuszczycowego zapalania stawów, a w programie Reumatoidalnego Zapalenia Stawów – pacjentów z czynnikami ryzyka złej prognozy, po nieskuteczności leczenia tylko jednym lekiem klasycznym. Zlikwidowano też ograniczenia czasu leczenia w reumatologii dla wszystkich leków, a w dermatologii – dla wybranych. Oszczędności umożliwiły też refundacje nowych leków w ramach programów.

Utrudniony dostęp do leczenia

Mimo znaczącego spadku cen terapii biologicznych, dostęp do nich jest w Polsce dużo gorszy niż w innych krajach UE. Wielu chorych potrzebujących terapii nie może zakwalifikować się do programu  lekowego. Spora część musi też przerywać skuteczną terapię ze względu na ograniczenia czasowe programów lekowych. Tymczasem poziom wykorzystania leków biologicznych równoważnych jest u nas najniższy spośród krajów europejskich. Tę różnicę bardzo dobrze obrazuje przykład adalimumabu. – W krajach Europy Zachodniej średni poziom wykorzystania tego leku przekracza 0,8 kg na mieszkańca. W Polsce jest on niemal 10-krotnie niższy i wynosi ok. 100 g. Nawet  w Rumunii ten wskaźnik jest trzy razy większy niż w Polsce – mówi Grzegorz Rychwalski, wiceprezes PZPPF. Krajowi pacjenci leków podkreślają, że wprowadzenie leków biologicznych do refundacji aptecznej będzie dużym ułatwieniem dla pacjentów, a także odciąży szpitale i lekarzy zmuszonych do wielu biurokratycznych prac związanych z obsługą programów lekowych.