Jednym z jego skutków jest renesans antyseptycznych zastosowań srebra w nowej, skuteczniejszej postaci nanocząstek srebra metalicznego (AgNP). Ze względu na ich silne właściwości bakteriobójcze i niepojawianie się oporności materiały zawierające AgNP są rekomendowane i szeroko stosowane w wyrobach medycznych, a także w licznych przedmiotach codziennego użytku, z założeniem stosowania zewnętrznego, np. w opatrunkach. Od pewnego czasu wiadomo jednak, że AgNP uwalniają się z takich materiałów i przedostają się do organizmu. Nie jest to związane z zatruciami ostrymi, natomiast ewentualna szkodliwość tego zjawiska dla osób narażonych długofalowo nie została jak dotąd szczegółowo zbadana.

W niniejszej publikacji zespół pracowników Instytutu Biochemii i Biofizyki oraz Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego zbadał występowanie srebra w biopsjach tkanek wątrobowych pobranych od 44 biorców i 28 dawców przeszczepów tego organu. Biorcy to osoby cierpiące na marskość wątroby spowodowaną różnymi procesami chorobowymi, w tym uwarunkowanymi genetycznie, spowodowanymi przez infekcje wirusowe, a także przez nowotworzenie. Dawcami były osoby zdrowe, zmarłe w wyniku wypadków. Fragmenty pobranej tkanki zostały poddane analizie ilościowej metodą ICP-MS na obecność pierwiastków metalicznych. 

Uzyskany w ten sposób bardzo duży, unikatowy zestaw danych umożliwił przeprowadzenie wiarygodnych analiz statystycznych, dotyczących zawartości poszczególnych metali w badanych tkankach. Najbardziej spektakularny i nieoczekiwany spośród otrzymanych wyników dotyczył srebra. Okazało się, że mediana tego pierwiastka w wątrobach marskich (biorców) była aż 30-krotnie wyższa niż w wątrobach zdrowych (nie były to jednak poziomy uważane za toksyczne). Co więcej, efekt ten był niezależny od jednostki chorobowej wywołującej marskość. Poziomy pierwiastków podstawowych cynku i żelaza nie różniły się istotnie pomiędzy wątrobami zdrowymi i marskimi, natomiast mediana poziomu miedzi była nieco podniesiona u osób chorych, ze względu na obecność w grupie badanej również pacjentów cierpiących na chorobę Wilsona, dziedziczne zaburzenie gospodarki miedzią. Szczegółowa analiza korelacji wykazała ponadto silną dodatnią korelację pomiędzy poziomami srebra i miedzi w puli wszystkich próbek, czyli zarówno w wątrobach marskich, jak i w tych nielicznych wątrobach zdrowych, które zawierały mierzalne ilości srebra.

Wynik ten był również nieoczekiwany, gdyż przy nadmiarze srebra należałoby oczekiwać raczej deficytu miedzi, a więc korelacji ujemnej, a to ze względu na wspólną drogę wchłaniania jonów miedziowych i srebrowych do komórki. Ta obserwacja pozwoliła na wysnucie hipotezy, że akumulacja srebra w marskich wątrobach może być wywołana nie przez srebro jonowe, rozpuszczone w płynach ustrojowych, ale przez AgNP, które wchłaniają się do komórek inaczej, drogą fagocytozy. Można więc przypuszczać, że występowanie tego zjawiska swoiście w wątrobach osób długotrwale hospitalizowanych może być związane z szerokim stosowaniem AgNP w materiałach i wyrobach medycznych. Należy zatem podjąć szerokie i długofalowe badania ubocznych efektów zdrowotnych ekspozycji organizmu człowieka na AgNP, by upewnić się co do bezpieczeństwa stosowania AgNP w przedmiotach codziennego użytku.

--

J. Poznański, D. Sołdacki, B. Czarkowska-Pączek, A. Bonna, O. Kornasiewicz, M. Krawczyk, W. Bal, L. Pączek, Cirrhotic liver of liver transplant recipients accumulates silver and co-accumulates copper. Int. J. Mol. Sci., 22, art. no. 1782,2021, https://doi.org/10.3390/ijms22041782