Aplikowanie leków przez skórę za pomocą innowacyjnej technologii opracowanej przez polski zespół badawczy otwiera nowe możliwości w medycynie. Ta metoda, zamiast negatywnie wpływać na układ pokarmowy czy powodować ból przy iniekcjach, umożliwia bezbolesne i skuteczne dostarczanie leków. Dotychczas transdermalnie dostarczane były głównie leki przeciwbólowe i hormonalne, ale dzięki nowemu, zaawansowanemu nośnikowi lista preparatów, które mogą zostać zaabsorbowane przez skórę, znacznie się poszerzy.

Plastry transdermalne – skuteczne, ale nie wolne od wad

Plastry transdermalne to nowoczesny sposób podawania leków, który umożliwia dostarczenie substancji leczniczej bezpośrednio do krwi, omijając układ trawienny. Te wielowarstwowe konstrukcje, o powierzchni od 5 do 20 cm², zawierają lek, który jest stopniowo uwalniany do organizmu. Każdy plaster składa się z warstwy zewnętrznej chroniącej przed czynnikami zewnętrznymi, warstwy klejącej, która przylega do skóry, a także warstwy zabezpieczającej klej. Plastry pakowane są w szczelne saszetki, aby zachować ich skuteczność. Należy przechowywać je wyłącznie w ich oryginalnych opakowaniach, a saszetkę z plastrem otworzyć bezpośrednio przed użyciem, bez pomocy nożyczek, aby nie rozciąć plastra. Pojedynczy plaster powinien zostać użyty zgodnie z instrukcją określoną na opakowaniu lub w ulotce.

Wygodne w użyciu plastry mogą zwiększyć komfort szczególnie osobom z przewlekłymi schorzeniami, ponieważ nie wymagają codziennego przypominania sobie o zażyciu tabletki. Dzięki omijaniu układu trawiennego zapewniają stałe stężenie leku w organizmie, co przekłada się na mniejsze ryzyko działań niepożądanych i możliwość obniżenia dawki leku. Są one wykorzystywane do dostarczania różnorodnych leków, takich jak: skopolamina, hormony, nitrogliceryna, buprenorfina, fentanyl, nikotyna, klonidyna, metylofenidat czy rywastygmina. Nie wszystkie leki można jednak podać w ten sposób, a plastry należy aplikować na skórę czystą, suchą i niepodrażnioną, z dala od miejsc, gdzie mogą być narażone na ucisk. Ważne jest, aby przechowywać je w oryginalnym opakowaniu i otwierać ostrożnie, tak by nie uszkodzić. Po użyciu plaster należy usunąć i nakleić kolejny w innym miejscu, by zapobiec podrażnieniom skóry. Staraj się nie naklejać plastrów w miejscach narażonych na ucisk, ponieważ może to spowodować niekontrolowane uwolnienie zbyt dużej dawki leku lub odklejenie plastra.

Nowatorski nośnik leków

To, że obecne technologie transdermalne są ograniczone przez wielkość i rozpuszczalność substancji czynnej, przyznał również Konrad Krajewski z Biotts, czyli spółki biofarmaceutycznej tworzącej preparaty i receptury leków oraz ich autorskie nośniki. Biotts opracowało nośnik umożliwiający transport przez skórę większych cząsteczek, zarówno rozpuszczalnych w tłuszczach, jak i w wodzie. Aktualnie firma intensywnie pracuje nad nowymi terapiami w obszarach, takich jak cukrzyca typu II, nowotwory oraz problemy skórne. Dzięki innowacyjnym rozwiązaniom istnieje szansa na wyeliminowanie uciążliwych metod leczenia, takich jak agresywne chemioterapie czy regularne zastrzyki insuliny. Nowatorski nośnik opracowany przez Biotts pozwala na długofalowe dostarczanie leków, co znacząco ułatwia życie osobom z przewlekłymi schorzeniami. Zamiast codziennego połykania tabletek, pacjenci będą mogli skorzystać z plastrów, które wymienia się raz na tydzień. Dodatkowo leki mogą być aplikowane bezpośrednio do obszaru dotkniętego chorobą, co minimalizuje negatywne skutki dla całego organizmu i zmniejsza ryzyko efektów ubocznych oraz przedawkowania. Proces wprowadzania na rynek nowych leków przezskórnych może trwać od pięciu do siedmiu lat, z uwagi na udział twórców w uproszczonej ścieżce Amerykańskiej Agencji Żywności i Leków, m.in. po badaniach klinicznych pierwszej fazy z udziałem ludzi, związanych z podaniem leku przeciw cukrzycy typu II. Z analiz Allied Market Research wynika, że rynek systemów transdermalnych osiągnął w 2020 r. wartość blisko 52,5 mld dol., a prognozy wskazują, że do końca tej dekady może jeszcze wzrosnąć o ponad 30 mld dol.

Farmacja ewoluuje

Farmacja nieustannie poszukuje nowych rozwiązań, aby terapie były skuteczniejsze i wygodniejsze dla pacjentów. Wśród innowacji znajdują się minitabletki, które swoją niewielką wielkością (1-3 mm średnicy) i masą (5-25 mg) ułatwiają przyjmowanie leków. Dostępne są w wersji powlekanej i niepowlekanej, a także w postaci rozpadających się w ustach. Ich zaletą jest możliwość dostosowania dawki, co jest szczególnie przydatne w leczeniu dzieci. Dla osób starszych, które często mają problem z połykaniem dużych tabletek, minitabletki są wygodną alternatywą – można je połykać bezpośrednio, dodawać do pokarmów lub rozpuszczać w wodzie. Inną nowością są implanty okulistyczne, które wymagają zabiegu chirurgicznego i zapewniają długotrwałe uwalnianie leków. Dostępne są w wersji biodegradowalnej i niebiodegradowalnej, z różnymi mechanizmami uwalniania substancji – przez dyfuzję lub erozję polimeru. Innowacyjne są również „suche krople” do oczu, które na hydrofobowym pasku zawierają liofilizowane leki. Po kontakcie z płynem łzowym rehydratują, a ich aplikacja jest prosta – wystarczy przetrzeć dolną powiekę. To rozwiązanie eliminuje konieczność przechylania głowy i minimalizuje ryzyko podrażnienia, a także umożliwia precyzyjne dawkowanie. Żele in situ to kolejny przykład inteligentnych polimerów, które po kontakcie z rogówką zmieniają swoją konsystencję. Dzięki reakcji na temperaturę, pH lub działanie jonów sodu i lizozymu w płynie łzowym żelują w temperaturze ciała, co ułatwia ich aplikację. Na koniec warto wspomnieć o lamelkach – cienkich filmach rozpuszczających się w ustach. Zawierają ok. 10 mg substancji leczniczej i ważą 30-40 mg. Są one idealne dla osób, które mają trudności z połykaniem, ponieważ rozpuszczają się w ciągu kilku sekund i nie wymagają popijania wodą.