Analgezja multimodalna obecnie stanowi preferowaną formę zwalczania bólu. Istotne jest w niej kojarzenie leków przeciwbólowych o różnym mechanizmie działania, poprzez co osiąga się efekt synergistyczny a dodatkowo minimalizuje działania niepożądane, poprawia tolerancję i bezpieczeństwo leczenia. Jedną z najczęściej stosowanych grup leków analgetycznych są niesteroidowe leki przeciwzapalne, które z uwagi na mechanizm działania (hamowanie syntezy prostaglandyn) obarczone są niestety ryzykiem powikłań ze strony przewodu pokarmowego, nerek a także układu sercowo-naczyniowego. Stąd też w długoterminowej terapii preferuje się dobór innych leków. Uznanym i skutecznym połączeniem leków przeciwbólowych jest skojarzenie paracetamolu i tramadolu.
Paracetamol to skuteczny i stosunkowo bezpieczny analgetyk nieopioidowy. Jego stężenie toksyczne jest 6-10 razy większe od poziomu terapeutycznego. Tramadol z kolei wykazuje podwójny mechanizm działania – wpływa na receptory opioidowe oraz hamuje przekaźnictwo nerwowe szlaków zstępujących kontroli bólu. Siła działania analgetycznego obu substancji jest znacznie większa gdy są podane w jednym kompleksowym preparacie (potrójny mechanizm działania w jednej tabletce!). Co więcej, w wyniku synergizmu hiperaddycyjnego możemy obniżyć dawki stosowanych leków w stosunku do dawek jakie należałaby stosować w monoterapii, co nie powoduje ograniczenia efektu analgetycznego.

Głównym efektem ubocznym stosowania takiej kombinacji jest oczywiście toksyczne uszkodzenie wątroby przez metabolit paracetamolu, które w poważniejszych przypadkach może prowadzić do niewydolności, transplantacji czy w nawet do śmierci.
Przypadki ciężkiego uszkodzenia wątroby wystąpiły u pacjentów, którzy :

• zażywali większa niż zalecana dawkę produktu kombinowanego zawierającego paracetamol w okresie min. 24 godzin
• przyjęli więcej niż jeden produkt zawierający paracetamol w tym samym lub w krótkim odstępie czasu
• podczas zażywania ww. produktów spożywali dodatkowo alkohol

Również w preparatach bez recepty producenci prześcigają się w wymyślaniu nowych kombinacji paracetamolu z substancjami na kaszel, przeziębienie, bóle. Wielu pacjentów często nie jest świadomych, że przyjmując kilka takich preparatów, o różnych nazwach, doprowadza przypadkowo do przedawkowania i uszkodzenia wątroby.
Większość producentów stara się przestrzegać zaleceń FDA, co nie zmienia faktu, że niektóre kombinowane produkty lecznicze na receptę zawierające więcej niż 325 mg paracetamolu na jednostkę dawkowania pozostają dostępne i chętnie ordynowane przez lekarzy. W niedalekiej przyszłości FDA zamierza wszcząć postępowanie w celu wycofania zgody na obecność tego typu preparatów na rynku. Dodatkowo FDA zaleca, aby Farmaceuta widząc receptę na produkt zawierający dwie substancje czynne z dawką acetaminofenonu przekraczającą 325 mg zawsze zaproponował produkt w dawce odpowiednio zredukowanej lub skonsultował się z lekarzem. W razie potrzeby pacjent może zażyć maksymalnie dwie kapsułki/tabletki co daje łącznie dawkę 650 mg. Podczas ustalania indywidualnych schematów dawkowania należy wziąć też pod uwagę dawkę leku opioidowego w połączeniu, celem ograniczenia szerzenia uzależnień.

Należy pamiętać również o zgłaszaniu działań niepożądanych lub skutków ubocznych związanych ze stosowaniem tego typu produktów. Raport można wypełnić i wysłać także drogą elektroniczna na stronie:  www.fda.gov.

red. Magdalena Habuz