Fot. Dr inż. Hanna Orlikowska-Rzeźnik, źródło: materiały prasowe L'OREAL dla Kobiet i Nauki

Nowe spojrzenie na błony komórkowe – przełom w walce z groźnymi wirusami

Błony komórkowe odgrywają kluczową rolę w funkcjonowaniu wszystkich organizmów żywych, regulując transport substancji, sygnalizację komórkową oraz ochronę przed czynnikami zewnętrznymi. Badania dr inż. Hanny Orlikowskiej-Rzeźnik koncentrują się na zrozumieniu mechanizmów molekularnych rządzących strukturą i funkcjonowaniem tych błon, szczególnie w warunkach ograniczonej hydratacji. Polka analizuje, jak interakcje między fosfolipidami, cholesterolem i wodą biologiczną wpływają na stabilność błon komórkowych i ich zdolność do prawidłowego działania.

Jednym z istotnych aspektów badań dr inż. Hanny Orlikowskiej-Rzeźnik jest wpływ odwodnienia na błony lipidowe, co ma fundamentalne znaczenie dla procesów, takich jak: neurotransmisja, zapłodnienie czy infekcje wirusowe. Jej odkrycia wskazują, że zmniejszona hydratacja może prowadzić do uwalniania cholesterolu z tratw lipidowych, co z kolei reguluje płynność błony i chroni ją przed destabilizacją. Ponadto wykazała, że cholesterol zmienia uporządkowanie warstwy hydratacyjnej błony w sposób zależny od rodzaju środowiska lipidowego. Zmiany te oddziałują na potencjał dipolowy błony, co ma kluczowe znaczenie dla siły i specyficzności jej interakcji z białkami błonowymi oraz innymi biomolekułami. To przełomowe podejście w badaniu błon komórkowych może pomóc w lepszym zrozumieniu mechanizmów molekularnych kluczowych dla zdrowia człowieka i otworzyć nowe możliwości w medycynie, farmakologii oraz biotechnologii.

Walka z pandemią – nowe podejście do zakażeń wirusowych

HIV i inne wirusy otoczkowe, takie jak SARS-CoV-2 czy wirus grypy, stanowią poważne zagrożenie zdrowotne na całym świecie. W 2023 r. zakażenie HIV rozpoznano u 1,3 mln osób, a 630 tys. zmarło z powodu chorób związanych z tym wirusem. [1] Łącznie z HIV żyje 39,9 mln ludzi, a dostęp do leczenia antyretrowirusowego (ARV) jest wciąż niewystarczający w wielu regionach. W Polsce od początku epidemii potwierdzono ponad 32 tys. zakażeń HIV, z czego ponad 4 tys. rozwinęło AIDS, a niemal 1,5 tys. chorych zmarło. Na dzień 30 września 2024 r. leczeniem ARV objętych było ok. 20 281 pacjentów, w tym 181 dzieci. [2]

Badania dr inż. Hanny Orlikowskiej-Rzeźnik mogą przyczynić się do ograniczenia rozprzestrzeniania się wirusów otoczkowych. Skupiają się na mechanizmach molekularnych regulujących proces fuzji błonowej – kluczowego etapu wnikania wirusa do komórki gospodarza, niezbędnego do zakażenia organizmu. Jej odkrycia dotyczące oddziaływań pomiędzy fosfolipidami, cholesterolem i warstwą hydratacyjną błon komórkowych mogą pomóc w opracowaniu nowych strategii terapeutycznych, które zaburzą proces fuzji i utrudnią wirusom przenikanie do komórek. Dzięki temu możliwe będzie projektowanie skuteczniejszych leków przeciwwirusowych, które w przyszłości mogą wspomóc walkę z epidemiami takich chorób, jak grypa czy te wywołane wirusem HIV.

Nowe kierunki w badaniach nad terapiami przeciwwirusowymi

Badania dr inż. Hanny Orlikowskiej-Rzeźnik odpowiadają na globalne potrzeby poszukiwania innowacyjnych metod walki z wirusami otoczkowymi. Zrozumienie mechanizmów stabilności błon komórkowych i ich roli w zakażeniach może przyczynić się do opracowania nowych leków hamujących proces fuzji wirusa z komórką gospodarza. W dłuższej perspektywie jej odkrycia mogą znaleźć zastosowanie nie tylko w terapii, ale także profilaktyce zakażeń wirusowych – np. poprzez projektowanie substancji wzmacniających naturalne bariery błonowe komórek. Takie podejście otwiera nowe możliwości w dziedzinie medycyny i biotechnologii, które mogą pomóc w lepszej ochronie zdrowia publicznego.