Terminalnej fazie choroby nowotworowej towarzyszy u większości chorych zespół wyniszczenia nowotworowego, nazywanego mianem kacheksji nowotworowej. Kacheksja stanowi poważny problem, niewiele ustępujący problemowi bólu nowotworowego. Leczenie bólu nowotworowego jest jednak w dominującej mierze rozwiązane, natomiast terapia kacheksji nowotworowej pozostaje efektywna tylko w niewielkim stopniu.
Zespół wyniszczenia charakteryzuje się następującymi objawami klinicznymi takimi jak utratą masy ciała, szybkim uczuciem nasycenia po zjedzeniu niewielkich posiłków, osłabieniem (astenią) i uczuciem znużenia, występowaniem obrzęków, upośledzoną zdolnością zwalczania zakażeń, obniżoną tolerancją leczenia onkologicznego. Jak wynika z danych wyniszczenie stanowi bezpośrednią przyczynę 20 % zgonów.
Celem leczenia żywieniowego w terminalnej fazie choroby nowotworowej powinno być zapobieganie powstawaniu lub pogłębianiu się niedożywienia oraz poprawa aktywności i wydolności chorego. Powinno być ono wdrażane jak najszybciej po rozpoznaniu niedożywienia lub gdy chory nie może się prawidłowo odżywiać. Rozpoczynanie leczenia żywieniowego w ostatnich tygodniach życia jest spóźnione i skazane na niepowodzenie.
Jedzenie pokarmów stanowi jedno z podstawowych zachowań społecznych i dlatego powinno być jak najdłużej zachowane. Naczelną zasadą powinno być podawanie pokarmów, które chory lubi i na które ma ochotę. Wielkość porcji powinna być dostosowana do możliwości chorego, tak by mógł on spożyć cały posiłek.
Tylko stosowanie pełnowartościowych diet wytwarzanych przemysłowo umożliwia dostarczenie choremu składników odżywczych o składzie i w ilościach dostosowanych do indywidualnych potrzeb pacjenta. Jeśli chory ma być żywiony drogą dojelitową przez wiele miesięcy, konieczne jest wykonanie stomii odżywczej. Do żywienia dojelitowego chorych z zachowanym trawieniem, wchłanianiem i pasażem przewodu pokarmowego stosowane są z reguły diety polimeryczne (np. Nutrison Standard, Nutrison Energy i bogatoresztkowy Nutrison Multi Fibre). Diety peptydowe (np. Peptisorb) podaje się, gdy powyższe funkcje przewodu pokarmowego są upośledzone wskutek postępu choroby lub zastosowanego leczenia.
Zastosowanie diet wzbogaconych w wielonienasycone kwasy tłuszczowe z grupy ommega-3, głównie EPA, może w niektórych zaawansowanych nowotworach znamiennie wydłużyć okres życia i poprawić jego jakość. Jest to prawdopodobnie wynikiem hamowania przez EPA produkcji cytokin prozapalnych. Podawanie zwiększonych ilości glutaminy budzi ciągle kontrowersje z uwagi na jej pobudzający wpływ na wzrost guza w warunkach doświadczalnych. Zastosowanie specjalnych odżywek z glutaminą i argininą zaowocowało wzrostem beztłuszczowej masy chorych i ich wydolności fizycznej. W żywieniu dojelitowym rozpoczęto także podawanie aminokwasów o rozgałęzionym łańcuchu, które w żywieniu pozajelitowym efektywniej przywracają dodatni bilans azotowy u chorych z kacheksją.
Żywienie pozajelitowe jest stosowane w terminalnej fazie choroby nowotworowej rzadko, gdy istnieją bezwzględne przeciwwskazania do żywienia dojelitowego. Leczenie żywieniowe wdraża się zaczynając od najprostszych metod, gdyż chory na nowotwór, który nie może jeść, często wymaga jedynie modyfikacji dotychczasowej diety lub wsparcia żywieniowego w postaci wzbogacenia pokarmu albo doustnego suplementu pokarmowego.
Mateusz Kula
Źródła:
dr n. med. Kinga Burda-Malarz – „Leczenie żywieniowe w onkologii”. Farmakoterapia str. 11-13
www.apetytnazycie.org
www.polspen.pl
www.nutriciamedyczna.pl
KOMENTARZE