Omówione we wcześniejszym artykule sposoby zwiększania zdolności intelektualnych posiadają udowodniony, wymierny efekt. Dieta, ćwiczenia fizyczne i medytacyjne potrafią poprawić intelektualne zdolności ludzi. Wymagają one jednak pracy, czasu i zaangażowania.   

Dr  Anders Sandberg z Oxford University powiedział:

„Wszyscy wiemy, że dieta i ćwiczenia są dla nas dobre. Poprawiają komfort i długość życia. Świat jest jednak pełen ludzi otyłych. Ludzie uwielbiają proste rozwiązania, nie wymagające wysiłku i wkładu własnego.  Dużo lepiej niż sprzęty do ćwiczeń, sprzedają się suplementy diety na odchudzanie. Podobnie jest z inteligencją.”

Jak się okazuje, istnieje szereg farmaceutyków, które potrafią poprawić różne zdolności umysłowe. Środki o takiej aktywności, należą do grup suplementów diety, leków oraz nielegalnych substancji. Znane są przykłady ludzi, którzy aby osiągać lepsze wyniki w szkole czy pracy sięgają po te ostatnie.

„Sięganie po leki w celu zwiększenia wydolności umysłowej nie powinno nikogo dziwić. Nasze mózgi są układem biologicznym, na który można wpływać na różne sposoby także i substancjami chemicznymi. Tak naprawdę robimy to od wielu, wielu lat. Nikt nie myśli o tym w ten sposób, ale kawa i nikotyna są substancjami poprawiającymi zdolności poznawcze mózgu.” – Dr Sandberg

Suplementy diety są substancjami o stosunkowo małej aktywności biologicznej. Skuteczność ich działania wiąże się z długotrwałym przyjmowaniem danego preparatu. Głównymi przedstawicielami tej grupy są lecytyna i kwas omega-3. Nie jednokrotnie czas potrzebny na spostrzeżenie rezultatów jest powodem sięgania przez ludzi po środki intensywniejsze w swoim działaniu. Obecnie prowadzone są badania nad wykorzystaniem różnych substancji jako środków podnoszących zdolności intelektualne. Te najbardziej obiecujące przedstawione są poniżej.

1. Adderall– to preparat środka farmaceutycznego zawierającego w sowim składzie mieszaninę racemiczną soli amfetaminy. Stosuję się go jako lek pomocniczy w leczeniu nadpobudliwości psychoruchowej i zaburzeń uwagi (np. ADHD). W wysokich dawkach adderal powoduje poprawę koncentracji, pobudzenie psychoruchowe i zmniejszają znużenie. Stosowanie aderralu w użyciu po za medycznym jest jednak nielegalne. Substancja powoduje szereg działań nie pożądanych jak: arytmia,  bezsenność, utrata apetytu, wzmożona potliwość, zaburzenia seksualne, suchość w ustach, podwyższone ciśnienie, halucynacje, drgawki czy wzmożone poirytowanie.

2. Modafinil  to lek o działaniu stymulującym, używany w leczeniu narkolepsji – schorzenia objawiającego się wzmożoną sennością i niekontrolowanym częstym zasypianiem ( nawet w trakcie wykonywania czynności fizycznych). Mechanizm działania leku nie jest do końca poznany. Wiadomo, że nie działa euforyzująco i  narkotycznie. Modafinil jest inhibitorem zwrotnego wychwytu noradrenaliny co skutkuje zwiększeniem jej stężenia w synapsie. Głównymi działaniami niepożądanymi są bezsenność, bóle głowy, nudności i nadciśnienie tętnicze. Podobnie jak inne stymulanty powoduje: pobudzenie, zniesienie objawów senności  i poprawienie koncentracji.

3. Ampakiny są związkami potrafiącymi poprawić skupienie, przytomność, proces uczenia I zapamiętywania. Początkowo substancje te miły być używane przez żołnierzy w celu poprawiania ich sprawności i efektywności. W chwili obecnej przeprowadzane są badania nad ich wykorzystaniem w chorobach neurodegeneracyjnych. Na chwilę obecną, żaden związek z tej grupy nie jest dopuszczony do sprzedaży, jednak CX717 znajduję się w 2 fazie badań klinicznych.

Mechanizm ich działania opiera się na pobudzaniu glutaminowego receptora AMPA. Mimo, że dokładne działanie tego receptora nie jest znane, to przyjmuje się , że usprawnia on przekaźnictwo nerwowe glutaminy, poprawiając w ten sposób funkcje poznawcze. Głównymi skutkami ubocznymi zażywania tych związków mogą być zaburzenia pamięci, nudności i bóle głowy. W przeciwieństwie do innych stymulantów ampakiny nie powodują bezsenności.

4. Apamina to peptyd złożony z 18 aminokwasów. Jest ona najmniejszą, pod względem cząsteczki, znaną neurotoksyną. Stanowi 2-3% składu jadu pszczoły. Apamina łatwo przenika barierę krew mózg i selektywnie blokuję kanały potasowe typu SK znajdujące się tylko w ośrodkowym układzie nerwowym. Ostatnie doniesienia wskazują, że apamina korzystnie wpływa na tzw. plastyczność synaps. Jest to proces przystosowywania się synaps do siły transmisji neuronalnej. Zjawisko to jest bardzo istotne jeśli chodzi o procesy uczenia się i zapamiętywania. W badaniach Apamina zwiększała te zdolności u szczurów. Jednak ze względu na jej niebezpieczne działania toksyczne, jej potencjalna różnica między dawką terapeutyczną, a toksyczną wydaje się niewielka.

Przezczaszkowa stymulacja mózgu

Ludzkości znane są tez inne metody wpływania na funkcjonowanie mózgu. W 1985 roku pozytywną próbę przeszła metoda wywoływania depolaryzacji lub hyperpolaryzacji neuronów poprzez indukcję elektro-magnetyczną.  Umieszczając mózg wewnątrz gwałtownie zmieniającego się pola elektromagnetycznego można kontrolowanie pobudzać lub hamować określone rejony mózgowia. Metoda ta wykorzystywana jest w badaniach nad chorobą Parkinsona, wylewami, migrenami czy depresją. Pobudzenie określonych rejonów może także powodować zwiększenie zdolności intelektulanych. Sam zabieg jest raczej nie przyjemny. Niektórzy, uczucie specyficznego dyskomfortu określają nawet jako ból. Najgroźniejszym powikłaniem tej metody mogą być drgawki.

Inżynieria genetyczna

W przyszłości być może dostępne będą też inne możliwości usprawniania mózgu. Naukowcy z Princeton zmodyfikowali genetycznie mysz czyniąc ją dużo inteligentniejszą od reszty przedstawicieli jej gatunku. Technicznie, u myszy tej wywołano nadekspresję receptora NMDA. Jedynym stwierdzonym skutkiem ubocznym jest odczuwany przez mysz przewlekły niewielki ból.

„Eksperyment ten stawia fascynujące pytanie. Czy chcielibyśmy być inteligentniejsi za cenę przewlekłego bólu? Ale chwila,  czy czasem nie istnieje na to aspiryna? Jak bardzo istotna jest dla nas inteligencja i ile jesteśmy w stanie dla niej poświęcić? Interesującą kwestią jest też powód, dla którego chcemy być inteligentniejsi. W pewnych ankietowanych badaniach zauważono, że zależy nam by być lepszymi, zdolniejszymi od innych. Chcemy osiągać lepsze wyniki. Okazuję się, że chcemy być tak długo inteligentniejsi, jak inni są głupsi.” – Doktor Anders Sandberg

Mateusz Wasiak

Źródła:

W oparciu o wykład Dr. Anders’a Sandberga’a
Richard Lynn and Tatu Vanhanen (2006). IQ and Global Inequality
Psychiatria.pl
drugs.com
Badania.net