10 miesięcy od opracowania szczepionki do udowodnienia jej skuteczności. To absolutny rekord. Strach przed pandemią gorączki krwotocznej Ebola zmobilizował naukowców, producentów i przedstawicieli władz z całego świata. Połączenie tych sił pozwoliło na stworzenie broni przeciwko jednemu z najbardziej zabójczych wirusów.

Szczepionka przeciwko wirusowi Ebola rVSV-ZEBOV daje 100-procentową ochronę przed zakażeniem. Takie są wstępne wyniki próby klinicznej przeprowadzonej w zachodnioafrykańskiej Gwinei – w samym sercu epidemii.  Aby móc ocenić skuteczność preparatu w obliczu malejącej liczby zachorowań, uczeni wybrali nietypowy model badania. Zastosowali oni metodę szczepienia pierścieniowego. Po rozpoznaniu każdego nowego przypadku,  starano się odnaleźć wszystkie osoby, które mogły mieć kontakt z zakażonym pacjentem. Co więcej, szukano także ludzi, którzy mieli styczność z tymi osobami. Utworzonych w ten sposób 90 grup wysokiego ryzyka było losowo przydzielanych do natychmiastowego lub opóźnionego o trzy tygodnie szczepienia. Następnie wśród tych osób poszukiwano nowych przypadków gorączki krwotocznej Ebola zaczynając od 10. dnia po randomizacji. Ten próg czasowy został ustalony, żeby umożliwić powstanie odpowiedzi immunologicznej po podaniu szczepionki. W grupie natychmiastowego szczepienia nie pojawił się ani jeden przypadek zachorowania. Natomiast w grupie kontrolnej wystąpiło ich aż 16. Wszystkie zachorowania miały miejsce przed 3-tygodniowym szczepieniem lub w ciągu 6 dni od jego wykonania. Wyniki te były tak przekonujące, że komitet czuwający nad badaniem zdecydował o ich niezwłocznej publikacji. Próba kliniczna wciąż trwa lecz od teraz osoby w grupie kontrolnej będą również natychmiastowo szczepione.

- Możemy zatem powiedzieć, że szczepionka oferuje 100% ochronę po około jednym tygodniu – podsumowuje dr Sven Trelle z Clinical Trials Unit CTU w Bernie, zaangażowany w przeprowadzenie badania.

Skuteczność pozostawała wysoka nawet biorąc pod uwagę osoby w grupie natychmiastowego szczepienia, które z różnych przyczyn nie otrzymały preparatu. W tej analizie wyniosła ona około 76 procent.

Nowa szczepionka wydaje się być również bezpieczna, chociaż jak zaznaczają naukowcy analiza działań niepożądanych nie została jeszcze zakończona. Póki co, tylko jeden przypadek silnie podwyższonej temperatury ciała oceniono jako możliwy efekt uboczny nowego preparatu.

Naukowcy mają nadzieję, że skuteczna szczepionka przeciwko wirusowi Ebola pomoże zdusić obecną epidemię, a w przyszłości zapobiec kolejnym.

- Nie tylko efektywność szczepionki została zademonstrowana, lecz także skuteczność strategii pierścieniowego szczepienia – tłumaczy dr Matthias Egger z Uniwersytetu w Bernie. – To może być początek końca epidemii Eboli w zachodniej Afryce.

Strategia pierścieniowego szczepienia sprawdziła się już w przeszłości. Dzięki niej udało się już wyeradykować ospę prawdziwą. W przypadku wirusa Ebola, posiadającego rezerwuar zwierzęcy, niestety nie ma na to szans.

Szczepionka przeciwko Eboli jest osiągnięciem nowoczesnych technik biologii molekularnej. Składa się ona z modyfikowanego genetycznie wirusa VSV, który wytwarza na swojej powierzchni glikoproteiny wirusa Ebola. Wirus, nie czyniąc żadnych szkód, namnaża się w komórkach człowieka powodując wytworzenie odpowiedzi immunologicznej przeciwko obcemu antygenowi. Szczepionka rVSV-ZEBOV została opracowana przez naukowców z kanadyjskiego National Microbiology Laboratory. Na potrzeby badań III fazy produkuje ją firma Merck.