Cukrzyca typu 2 jest klasyfikowana jako choroba cywilizacyjna, a bieżące szacunki wskazują, że może dotyczyć nawet 3 mln Polaków, z czego ok. 0,5 mln nie wie o swojej chorobie. Na rozwój schorzenia wpływają zarówno czynniki genetyczne (pochodzenie etniczne, występowanie nadciśnienia tętniczego i zaburzeń lipidowych, historia cukrzycy w rodzinie), jak i środowiskowe (brak aktywności fizycznej, siedzący tryb życia, niewłaściwe nawyki żywieniowe, otyłość brzuszna). Dlatego też cukrzyca nazywana jest często epidemią naszych czasów. Jakiś czas temu zwracał na to uwagę w rozmowie z nami obecny na konferencji prof. dr hab. n. med. Janusz Gumprecht (Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Nefrologii w Zabrzu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach). – Jest to problem cywilizacyjny pod względem epidemiologicznym, ponieważ pomimo że dysponujemy coraz lepszymi narzędziami w zakresie diagnostyki i terapii zaburzeń gospodarki węglowodanowej, problem, zamiast maleć, niestety narasta. […] Cukrzyca jest jedynym schorzeniem niezakaźnym, które jest rozpatrywane w kategoriach epidemii przez WHO. W tym wszystkim zwracał uwagę na istotność postępowania niefarmakologicznego, które co do zasady jest uniwersalne i korzystne dla każdego, ponieważ każdy z nas powinien zwracać uwagę na jakość żywienia, intensywność aktywności fizycznej oraz zdrowy styl życia. Jeżeli jednak chodzi o samą terapię, bezwzględnie lekarze powinni podchodzić do pacjenta indywidualnie, ponieważ każdy człowiek jest inny, ma inne potrzeby, wsparcie, sytuację ekonomiczną (a w każdej grupie chorób współistniejących są przecież także terapie nierefundowane lub częściowo refundowane). Podczas konferencji Profesor miał odpowiedzieć na pytanie, jak daleko jesteśmy w poszukiwaniu optymalnej terapii w cukrzycy? Nie ma jasnej odpowiedzi, ale na pewno dużo leży też po stronie pacjenta, który musi chcieć współpracować z lekarzem, chociażby przy dopasowaniu terapii złożonej, ponieważ to on jest najważniejszym ogniwem leczenia. – Nie ma leków idealnych, każdy z nich ma pewne ograniczenia, nawet te najbardziej zbliżone do ideału jak insulina. W związku z tym pacjent musi być na tyle wyedukowany, żeby wiedział jak się poruszać w określonych sytuacjach życiowych, bo to życie modyfikuje wszystko, co my musimy dopasować, aby terapia była optymalna. Błędy dotyczą często zarówno pacjentów, jak i lekarzy, bo stosujemy dany lek, nie dążąc do optymalnej, maksymalnej dawki tolerowanej przez pacjenta, a dopiero wtedy moglibyśmy oczekiwać najlepszych korzyści, co bardzo często dotyczy metforminy. – podsumowuje Profesor. Priorytetem leczenia powinno być zawsze wydłużenie krzywej przeżycia do wartości, która odpowiada ogólnej populacji oraz poprawienie jakości życia w chorobie przewlekłej.

Zgromadzeni w Katowicach eksperci dyskutowali także na wiele innych tematów, bo jak zostało pokazane – cukrzyca to bardzo złożona choroba, wymagająca leczenia wielokierunkowego. Najlepszym tego dowodem jest zespół stopy cukrzycowej – zakażenie/owrzodzenie/destrukcja tkanek, spowodowana uszkodzeniem nerwu lub naczyń stopy o różnym stopniu zaawansowania, klasyfikowana jako stopa neuropatyczna, naczyniowa lub najczęściej spotykana – mieszana. Podczas zjazdu temat ten przedstawił prof. dr hab. n. med. Maciej Małecki (Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych, CMUJ w Krakowie), który podkreślał kilka argumentów przemawiających za potrzebą przedstawienia takiego wykładu. – Po pierwsze, jest to bardzo częsty problem (6% pacjentów z cukrzycą doświadcza co roku tego rodzaju powikłania i trzy lata po wysokiej amputacji 50% pacjentów umiera lub przechodzi amputację drugiej kończyny). Po drugie, bardzo trudny i niesie za sobą poważne konsekwencje dla naszych pacjentów w postaci inwalidztwa i przedwczesnej śmierci. Po trzecie, mamy w tym momencie w Klinice funkcjonujące pełną parą dwa gabinety stopy cukrzycowej, bo zapotrzebowanie na tego typu usługi medyczne jest ogromne. Po czwarte, niedawno skończyliśmy realizację grantu NCN, który dotyczył zespołu stopy cukrzycowej i mamy trochę świeżych publikacji i badań naukowych na ten temat. Podczas prezentacji Profesor skupiał się ponadto na konkretnych przypadkach klinicznych, etiologii zaburzeń, klasyfikacji schorzenia, rokowaniach, zapobieganiu nawrotowości, epidemiologii, w końcu – terapii stopy cukrzycowej, w tym antybiotykoterapii, zabiegach chirurgicznych oraz sposobach odciążenia i higieny chorej kończyny, pokazując, jak wiele schematów decyduje o właściwym postępowaniu, które nie odbędzie się w całości w gabinecie diabetologicznym, ale bardzo często będzie także uwzględniać współpracę z chirurgiem.

Na warsztat wzięto również takie zagadnienie, jak: nowe technologie w monitorowaniu glikemii, aktualne wytyczne leczenia nadciśnienia tętniczego u cukrzyków, profilaktyka i wskazówki terapeutyczne w hipertriglicerydemii u pacjentów z cukrzycą typu 2 czy zaburzenia psychiczne u chorych, bo pamiętać należy, że tymi schorzeniami współistniejącymi mogą być także depresja, dystymia lub po prostu… smutek. Rozmawiano też w kategoriach za i przeciw o metforminie, o której wciąż nie wiemy dość dużo, mimo że po raz pierwszy w terapii cukrzycy została użyta ponad 60 lat temu. W ogólnym dyskursie pojawiła się dyskusja, czy wobec nowych, innowacyjnych terapii w zakresie ryzyka sercowo-naczyniowego, tak „stary” medykament wciąż powinien być lekiem pierwszorzutowym i najnowsze zalecenia Amerykańskiego i Europejskiego Towarzystwa Diabetologicznego z października ubiegłego roku wskazują, że tak, jest to dalej lek podstawowy na wszystkich etapach intensyfikacji leczenia i wielokrotnych wstrzyknięć insuliny. Klinicyści mieli także możliwość przedstawienia swoich case studies i wymiany doświadczeń. Podczas sesji Forum przypadków klinicznych wypowiadał się m.in. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, Kierownik Naukowy Konferencji ze Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu, który podkreślał, że przy tak ogromnej liczbie chorych, każdy praktykujący lekarz styka się na co dzień z cukrzycą, dlatego tak ważne są tego typu spotkania, pozwalające odświeżyć wiedzę dotyczącą opieki nad pacjentem z tą jednostką chorobową.