Od 1 czerwca 2023 r. został wprowadzony przez Ministerstwo Zdrowia Powszechny Program szczepień przeciw HPV i kierowany jest do dziewczynek i chłopców w wieku 12 i 13 lat. W Programie Szczepień Ochronnych (PSO) dostępne są dwie szczepionki – szczepionka 2-walentna przeciw typom HPV-16 i HPV-18 (genotypy wysokoonkogenne) oraz szczepionka 9-walentna skierowana przeciw typom HPV-6, HPV-11 (niskoonkogenne, wywołujące brodawki narządów płciowych), HPV-16, HPV-18, HPV-31, HPV-33, HPV-45, HPV-52, HPV-58 (genotypy wysokoonkogenne). Decyzję o wyborze szczepionki podejmuje rodzic dziecka wraz z lekarzem. Pomimo dostępności programu szczepień, obserwuje się niski odsetek (20%) zaszczepionych osób w grupie docelowej, co podkreśla potrzebę intensyfikacji działań edukacyjnych i promocyjnych. Ogólnopolski Program Zwalczania Chorób Infekcyjnych zaapelował do Ministerstwa Zdrowia o wprowadzenie szczepień przeciw wirusowi HPV w szkołach. Celem tej inicjatywy jest zwiększenie dostępności szczepień i podniesienie świadomości na temat profilaktyki HPV dla realizacji założeń Narodowej Strategii Onkologicznej na lata 2020-2030. – Niezwykle istotne jest poszerzanie świadomości na temat wirusa i chorób przez niego wywoływanych oraz upraszczanie dostępu do szczepień. Zwiększenie zaangażowania szkół w realizację programu szczepień skróci ścieżkę pacjenta do profilaktyki, wpłynie na zwiększanie odsetka zaszczepionej młodzieży oraz poprawi realizację Narodowej Strategii Onkologicznej – podkreśla, prof. dr hab. n. med. Teresa Jackowska, prezes Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego i kierownik Kliniki Pediatrii.

Aktualnie wyróżnia się aż 14 onkogennych typów wirusa HPV, zaliczanych do wirusów wysokiego ryzyka. Przyczyniają się one do powstawania nowotworów zarówno u kobiet, jak i mężczyzn. W wyniku przetrwałego zakażenia typami onkogennymi może dojść do rozwoju raka szyjki macicy, odbytu, pochwy, sromu, prącia oraz nowotworów głowy i szyi. – Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z konsekwencji wiążących się z zakażeniem wirusem HPV. Może on dotknąć każdego, dlatego warto rozpocząć profilaktykę jak najwcześniej jeszcze przed inicjacją seksualną. Zalecana jest ona w wieku dojrzewania, jeszcze przed pierwszym kontaktem z wirusem, ale korzyści płynące ze szczepienia są odnoszone także w dorosłości. Nie ma górnej granicy wieku dla szczepień, a szczepić się powinny zarówno kobiety, jak i mężczyźni – dodaje prof. dr hab. n. med. Mirosław Wielgoś, kierownik Kliniki Położnictwa i Perinatologii Państwowego Instytutu Medycznego MSWiA w Warszawie, konsultant krajowy w dziedzinie perinatologii. Szczepić powinno się także chłopców. Mężczyźni również są nosicielami wirusa i chorują na choroby związane z wirusem HPV. Jednym z celów WHO jest wyeliminowanie nowotworów spowodowanych przez wirusa brodawczaka ludzkiego, w tym raka szyjki macicy, jednak cel ten nie zostanie osiągnięty bez immunizacji także płci męskiej.

Ilustracja: Biuro Ogólnopolskiego Program Zwalczania Chorób Infekcyjnych

W Polsce każdego dnia sześć kobiet dowiaduje się, że ma raka szyjki macicy, a cztery umierają z powodu tej choroby. W 2021 r. odnotowano 2160 nowych przypadków raka szyjki macicy i 1647 zgonów. W Polsce wskaźnik zachorowalności na raka szyjki macicy wynosi 11 na 100 tys., a umieralności 8,4 na 100 tys.! [1], [2] Niemal 50% przypadków raka szyjki macicy oraz 30% zgonów z powodu tego nowotworu dotyczy kobiet w wieku produktywnym <60 (dane z 2019 r). Jak pokazały doświadczenia wielu krajów, m.in. Australii i Wielkiej Brytanii, tylko szczepienia populacyjne bez względu na płeć dają możliwość skutecznej eradykacji wirusa ze społeczeństwa. Analizy dowodzą, że każde 1 euro zainwestowane w Program Szczepień Ochronnych zwraca zysk w postaci 2 euro z punktu widzenia płatnika publicznego i ponad 7 euro z perspektywy społecznej.