Sterydy (Steroidy) to organiczne związki chemiczne (lipidy), których wspólną cechą jest występowanie w ich cząsteczkach szkieletu węglowego w formie czterech sprzężonych pierścieni, czyli steranu (cyklopentanoperhydrofenantrenu).

We wszystkich steroidach występuje układ czterech sprzężonych pierścieni węglowych. W zależności od rodzaju steroidu szkielet może być w różny sposób rozbudowany o dodatkowe atomy węgla, tworząc grupy:

 pochodne estranu, np. estradiol, estron, stanowiące żeńskie hormony płciowe

pochodne androstanu, np. testosteron i androsteron, męskie hormony płciowe

pochodne pregnanu, np.  aldosteron, kortekson, kortykosteron i kortyzon, czyli hormony kory nadnerczy oraz progesteron − hormon wydzielany m.in. w przebiegu cyklu miesiączkowego kobiety i w czasie ciąży

pochodne cholanu, np. kwas cholanowy i kwasy cholowe − substancje w żółci

pochodne cholestanu, np. cholesterol, stigmasterol, ergosterol

Do powyższych układów mogą być przyłączone rozmaite  grupy funkcyjne. W ten sposób,  w szerokim zakresie, zmienia się ich aktywność biologiczna. - W tkankach roślin i zwierząt wykryto istnienie kilkuset różnych steroidów, które pełnią w ich organizmach rozmaite funkcje. Kortykosteroidy to hormony zwierzęce, regulujące w organizmie przemiany białek, węglowodanów i tłuszczów – tłumaczy mgr Danuta Przykucka specjalista technolog, kierownik projektów, specjalista wiodący w badaniach i rozwoju, członek zespołów walidacyjnych.

W medycynie  kortykosterydami to grupa leków, najczęściej syntetycznych, o szerokim spektrum działania. Charakteryzują się właściwościami przeciwzapalnymi, przeciwalergicznymi immunosupresyjnymi, mającymi silny wpływ na gospodarkę węglowodanową, białkową, lipidową i wodno-elektrolitową organizmu.

W okresach infekcji, przy skaleczeniach lub otarciach organizm wydziela dużo kortyzolu. Jest to naturalny glikokortykoid, czyli właśnie steryd, którego zadaniem jest zatrzymanie odczynu zapalnego. Dzieje się tak, poprzez  hamowanie wytwarzania przeciwciał, kierując leukocyty do miejsca zakażenia i produkując substancje prozapalne, tj. cytokin. Powyższe zdania opisują  najważniejsze mechanizmy działania leków sterydowych, które wykorzystuje się w leczeniu wielu stanów zapalnych szkodliwych i niebezpiecznych dla zdrowia. - Zwykłe zapalenie płuc czy oskrzeli jest naturalną reakcją obronną organizmu przed bakteriami. Ale gdy naciek zapalny w płucach jest zbyt duży, zmniejsza ich pojemność i hamuje przenikanie tlenu do krwi. Następuje skurcz oskrzeli i chory zaczyna odczuwać duszność. Wtedy potrzebny jest lek sterydowy, który zmniejszy stan zapalny – wyjaśnia mgr Przykucka.

{page_break}

Hormony steroidowe, produkowane w korze nadnerczy oraz w żeńskich i męskich gruczołach płciowych, są bardzo ważne dla właściwego funkcjonowania organizmu W terapii stosuje się zarówno hormony płciowe (estrogeny i testosteron), jak i substancje wytwarzane przez nadnercza (mineralokortykosteroidy, glikokortykosteroidy i androgeny nadnerczowe). Dorota Przykucka  objaśnia, że terapia zastępcza polega na podawaniu fizjologicznych dawek hormonów w celu uzupełnienia ich niedoboru. Przykładem takiego leczenia może być terapia hormonalna w okresie menopauzy u kobiet poprzez podawanie estrogenu oraz w czasie andropauzy u mężczyzn, przez uzupełnianie testosterou.

W zależności od funkcji i zastosowania, poszczególne grupy steroli pełnią różne funkcje. Sterole, jak np. cholesterol obecne są we krwi i błonach komórkowych, hormony płciowe natomiast decydują o zachowaniach na tle seksualnym. Metabolizmem organizmu oraz jego równowagą elektrolityczną sterują kortykosteroidy. Istnieje również grupa sterydów, mająca zdolności sterowania wzrostem organizmu i wzrostem energii, wykorzystywana w dopingu (niedozwolona w sporcie). Mowa tutaj o sterydach anabolicznych.

Sterydy wziewne stosuje się w :

leczeniu astmy, np. Glikokortykosteroidy

leczeniu chorób tarczycy

leczenie toczenia rumieniowatego

leczenie stanów zapalnych

Po tym jak okazało się, że leki sterydowe podawane w formie tabletek mają wiele niekorzystnych działań ubocznych, uznano, że leki sterydowe podawanie wziewnie astmatykom są znacznie bardziej bezpieczne, pozwalają uniknąć napadów duszności i mają bardzo mało działań ubocznych. Najczęściej spotykanymi działaniami niepożądanymi są wszelkiego rodzaju zakażenia grzybicze jamy ustnej i gardła, zwane potocznie pleśniawkami oraz działania osłabiające mięśnie krtani (chrypka).

Sterydy wziewne to rozdrobnione cząsteczki od  0 do 10 mikronów. Jaki wpływ mają na organizm ludzki? Otóż wnikają  one przez skórę i meszki włosow, poza tym przenikają poprzez śluzówki oczu, ust, nosa, a także przedostają się do pęcherzyków płucnych w procesie oddychania.

Czy steryd może zostać zastąpiony przez lek nowej generacji?