Suplementy diety stanowią jeden z istotnych kierunków poszukiwań w obszarze wsparcia osób z ADHD. Warto jednak pamiętać, że skuteczność i bezpieczeństwo należy oceniać w oparciu o dowody naukowe. Przyjrzyjmy się najpopularniejszym suplementom stosowanym w ADHD. 

Kwasy tłuszczowe omega-3

Najlepiej przebadanym suplementem w kontekście ADHD są kwasy tłuszczowe omega-3, a w szczególności ich długołańcuchowe formy – DHA (kwas dokozaheksaenowy) i EPA (kwas eikozapentaenowy). Liczne metaanalizy i przeglądy systematyczne sugerują, że suplementacja może łagodzić niektóre objawy ADHD, przede wszystkim poprawiając koncentrację uwagi, zdolność do planowania działań oraz regulację emocji. Efekty są jednak umiarkowane i zwykle mają charakter wspomagający wobec standardowej farmakoterapii. W badaniach klinicznych stosowano najczęściej dawki w zakresie 600-1200 mg DHA/EPA dziennie, przy czym istotne jest zachowanie odpowiedniej proporcji EPA do DHA – niektóre prace wskazują, że wyższa zawartość EPA może przynosić większe korzyści w redukcji objawów behawioralnych. Suplementy omega-3 są stosunkowo bezpieczne, choć przy dużych dawkach mogą wystąpić łagodne efekty uboczne, np. w postaci dolegliwości żołądkowych.

Cynk

Cynk odgrywa kluczową rolę w metabolizmie neuroprzekaźników, w tym dopaminy i serotoniny, które są istotne dla regulacji uwagi, impulsów i nastroju. Badania sugerują, że niedobory cynku mogą nasilać objawy ADHD, zwłaszcza impulsywność i nadpobudliwość. Suplementacja cynkiem w dawkach 20-30 mg na dobę może być korzystna u dzieci i młodzieży z laboratoryjnie potwierdzonym niedoborem tego pierwiastka. U osób z prawidłowym poziomem cynku efekty są mniej przewidywalne i dowody naukowe są ograniczone, dlatego suplementacja powinna być poprzedzona oceną stanu odżywienia.

Magnez

Magnez pełni ważną funkcję w przewodnictwie nerwowym, stabilizacji błon komórkowych i regulacji neuroprzekaźników. W niektórych badaniach wykazano, że dzieci z ADHD częściej mają obniżone stężenie magnezu w surowicy lub erytrocytach. Suplementacja magnezem, często w połączeniu z witaminą B6, była badana jako potencjalne wsparcie terapii ADHD, szczególnie w zakresie nadpobudliwości i problemów ze snem. Choć wyniki badań są obiecujące, wciąż brakuje dużych, randomizowanych prób klinicznych potwierdzających skuteczność tej strategii.

Żelazo i ferrytyna

Żelazo jest niezbędne w syntezie dopaminy, a jego niedobory mogą pogłębiać objawy ADHD, takie jak trudności w koncentracji, impulsywność i zmienność nastroju. Niskie stężenie ferrytyny, białka magazynującego żelazo, obserwuje się częściej u dzieci i młodzieży z ADHD. Suplementacja żelazem przynosi poprawę głównie u pacjentów z laboratoryjnie potwierdzonym niedoborem, dlatego przed wprowadzeniem terapii suplementacyjnej zaleca się wykonanie badań krwi w celu oceny stanu żelaza i ferrytyny.

Witamina D

Coraz więcej badań wskazuje na związek między niedoborem witaminy D a nasileniem objawów ADHD. Witamina D wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego, modulację neuroprzekaźników oraz regulację stanu zapalnego w mózgu. Uzupełnianie witaminy D może korzystnie wpływać na funkcje poznawcze, nastrój i ogólną kondycję zdrowotną, choć potrzebne są dalsze, dobrze zaprojektowane badania kliniczne, aby dokładnie określić jej rolę w terapii ADHD. Suplementacja witaminą D jest stosunkowo bezpieczna, pod warunkiem przestrzegania zalecanej dawki dziennej, ponieważ nadmierne spożycie może prowadzić do hiperkalcemii i innych efektów ubocznych.

Probiotyki i prebiotyki

Rola osi jelito-mózg w ADHD staje się przedmiotem coraz intensywniejszych analiz. Wstępne badania sugerują, że modulacja mikrobioty jelitowej może wpływać na funkcje poznawcze i zachowanie, jednak dowody wciąż są ograniczone i niejednoznaczne. Konieczne są większe i dobrze kontrolowane badania, aby określić, które szczepy probiotyków lub kombinacje prebiotyków mogą przynosić realne korzyści w ADHD

Melatonina

Melatonina może być stosowana jako wsparcie w problemach ze snem, które często towarzyszą ADHD. Badania wykazują, że suplementacja melatoniną może pomagać w regulacji rytmu dobowego, skracaniu czasu zasypiania i poprawie jakości snu u dzieci i dorosłych z ADHD. Jest zazwyczaj dobrze tolerowana, ale warto pamiętać o konsultacji z lekarzem przed jej stosowaniem, szczególnie przy jednoczesnym przyjmowaniu leków psychostymulujących.

L-teanina

Pojedyncze badania sugerują, że niektóre aminokwasy mogą wpływać na poprawę koncentracji, redukcję stresu i lęku oraz wspierać funkcje poznawcze u osób z ADHD. L-teanina, występująca naturalnie w zielonej herbacie, jest badana pod kątem łagodnego działania uspokajającego bez wywoływania senności oraz wspierania koncentracji. Niektóre badania wskazują, że może obniżać poziom lęku i napięcia, które często towarzyszą osobom z ADHD, a także poprawiać jakość snu. Lepszy sen z kolei sprzyja bardziej efektywniej pracy mózgu w ciągu dnia.

Ekstrakt z kory francuskiej sosny nadmorskiej (Pycnogenol®)

Według niektórych źródeł Pycnogenol® również wykazuje potencjał w łagodzeniu objawów ADHD. Ograniczone badania wskazują, że stosowanie Pycnogenolu® przez 4-10 tygodni może poprawiać zdolność koncentracji, jednocześnie redukując impulsywne i nadpobudliwe zachowania. Jego właściwości polegające na przywracaniu równowagi poziomu neuroprzekaźników oraz korzystnym wpływie na mikrobiotę jelitową, która u osób z ADHD może być zaburzona, w połączeniu z minimalnym ryzykiem działań niepożądanych, sugerują, że Pycnogenol® może stanowić wartościowe wsparcie w terapii ADHD.

Dodatkowe wsparcie, a nie panaceum

Wokół suplementów diety w ADHD narosło wiele mitów. Jednym z najpowszechniejszych jest przekonanie, że same suplementy mogą „wyleczyć” zaburzenie. Taka wizja bagatelizuje złożoność zaburzenia i może prowadzić do rezygnacji ze sprawdzonych metod terapii. Często panuje też przekonanie, że wszystko, co naturalne, jest bezpieczne. Tymczasem nawet suplementy pochodzenia roślinnego mogą powodować skutki uboczne lub wchodzić w interakcje z lekami. Przykładem jest dziurawiec zwyczajny, który choć reklamowany jako naturalne wsparcie terapii, może wywoływać bezsenność, zawroty głowy, stany lękowe, a nawet obniżać skuteczność niektórych leków. Dużą popularność zdobywają także diety eliminacyjne, jednak badania kliniczne z randomizacją nie wykazały, że przynoszą one większe korzyści niż zdrowa, zbilansowana dieta. Choć sposób odżywiania ma znaczenie zarówno dla objawów ADHD, jak i ogólnego zdrowia, warto podchodzić do takich diet ostrożnie i opierać się na rzetelnych dowodach naukowych.

Podsumowanie

Suplementacja diety w ADHD może stanowić uzupełnienie leczenia standardowego, jednak jej skuteczność zależy od indywidualnych potrzeb i ewentualnych niedoborów. Najlepiej udokumentowane działanie wykazują kwasy omega-3, cynk oraz żelazo u osób z niskim poziomem ferrytyny. Należy podkreślić, że żaden suplement nie zastępuje farmakoterapii ani psychoterapii, a ich stosowanie powinno być konsultowane z lekarzem, zwłaszcza u dzieci.