Fot. Prof. Andrzej Dziembowski, źródło: MIBMiK

Szczepionki mRNA stały się przełomem w walce z pandemią COVID-19, torując drogę terapiom opartym na mRNA i umożliwiając ich szersze zastosowanie w medycynie. Procesy metabolizmu mRNA na poziomie organizmu nadal nie są jednak w pełni poznane, co ogranicza możliwości udoskonalania szczepionek i terapii opartych na RNA. – mRNA, czy to terapeutyczne, czy nasze własne, jest chronione przed destrukcją w komórkach przez specjalne struktury obecne na jego końcach nazywanych końcami 5’ i 3’. Są to: czapeczka na końcu 5’ i ogon poli(A) na końcu 3’. W trakcie życia mRNA ogon poli(A) jest systematycznie skracany, a właśnie szybkość tego skracania determinuje stabilność mRNA – tłumaczy prof. Andrzej Dziembowski. 

Wskazuje, że ograniczenie skracania ogona poli(A) może zwiększyć skuteczność terapii bazujących na mRNA. – W naszych badaniach odkryliśmy nieoczekiwany mechanizm przeciwdziałający skracaniu ogona poli(A), w wyniku którego szczepionki mRNA oraz niektóre komórkowe mRNA stają się bardziej stabilne, przez co bardziej efektywne. Otwiera to ciekawe ścieżki badań oraz może pozwolić na ulepszenie leków mRNA. Stało się też podstawą projektu ViveRNA, który właśnie się rozpoczął – dodaje prof. Dziembowski. Jednym z celów ViveRNA jest zwiększenie dokładności metody stosowanej do określania właściwości mRNA, w tym długości ogonów poli(A). W pracach zostaną wykorzystane m. in. hodowle komórek pierwotnych i metody z zakresu biologii syntetycznej.

Badania finansowane są przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych (z ang. European Research Council – ERC) w ramach Horyzontu Europa Komisji Europejskiej. To granty uważane za jedne z najbardziej prestiżowych w Europie. Umożliwiają prowadzenie przełomowych badań przez wybitnych naukowców. Finansowanie przyznawane jest zgodnie z zasadą „wysokie ryzyko – wysoki zysk”, a jedynym kryterium oceny jest doskonałość naukowa. Projekt realizowany przez prof. Dziembowskiego „Principles of endogenous and therapeutic mRNA turnover in vivo (ViveRNA)” potrwa 5 lat. Jego budżet wynosi blisko 2,5 mln euro.