Rok 2020 i panująca pandemia COVID-19 stanowi wyzwanie dla organizacji wszystkich sfer życia, także środowiska akademickiego. Czasowe ograniczenie funkcjonowania niektórych podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 regulowało do tej pory Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 21 maja 2020 r., które obowiązywało do 30 września 2020 r. Dydaktyka w semestrze letnim minionego roku akademickiego przeniosła się do platform wirtualnych. Jakkolwiek metody nauczania na odległość mogą sprawdzać się w przypadku otwartych wykładów, tak niemałym wyzwaniem okazała się organizacja ćwiczeń, zajęć laboratoryjnych, pracowni i praktyk niezbędnych w obszarze LifeScience. Bez bezpośredniego kontaktu w murach uczelni zajęcia w formie zdalnej spełniają swoją rolę jedynie częściowo lub wcale.

Aby sprostać temu wyzwaniu, w nowym roku akademickim uczelnie decydują się na model mieszany, w którym wykłady skupiające dużą ilość osób odbędą się w formie zdalnej, a niezbędne ćwiczenia – w formie stacjonarnej w małych grupach. Model hybrydowy zakłada łączenie zajęć stacjonarnych z tymi w formie online tak, aby umożliwić zdobycie niezbędnych praktycznych umiejętności oraz ułatwić kontakt studentów z prowadzącym. Umożliwia to Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 29 września 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie studiów. Rektorzy poszczególnych uczelni wydali zarządzenia dotyczące trybu prowadzenia zajęć w roku akademickim 2020/2021. Dotyczą one przeważnie organizacji w semestrze zimowym, gdzie ostateczne decyzje o formie prowadzenia zajęć podejmują dziekani poszczególnych wydziałów. Czy system ten może budzić obawy?

– Nie chcielibyśmy być uniwersytetem, który będzie przestawiał się wyłącznie na zdalne nauczanie. To nie jest internetowa szkoła organizująca różnego rodzaju kursy. To uniwersytet. Życie uniwersyteckie formuje tych, którzy w nim uczestniczą. Na uczelni można się nauczyć nie tylko rzeczy przydatnych zawodowo, ale też pewnego sposobu myślenia, podchodzenia do rozwiązywania problemów, sposobu wspólnego decydowania o przyszłości, bycia społecznością. To jest nieprzekładalne na Internet – mówił rektor Uniwersytetu Warszawskiego prof. Marcin Pałys w wywiadzie dla radia RDC.

Obecne zmagania kadry dydaktycznej skomentował również dr hab. Mariusz Grinholc, prof. UG, Prodziekan ds. Studenckich i Kształcenia na Międzyuczelnianym Wydziale Biotechnologii UG i GUMed: – Nauczanie hybrydowe w naszym odczuciu jest zawsze obarczone ponoszeniem dużych kosztów w uzyskiwaniu efektów kształcenia. Musimy pamiętać, że na efekty kształcenia składają się nie tylko wiedza, ale też umiejętności i kompetencje, które trudno przekazać i opanować w systemie nauczania zdalnego. W najtrudniejszej sytuacji są naszym zdaniem kierunki eksperymentalne, które w dużej mierze oparte są o nauczanie umiejętności praktycznych, których opanowanie jest uzależnione od uczestnictwa w zajęciach laboratoryjnych. W drugiej kolejności, w najtrudniejszej sytuacji są studenci pierwszego roku studiów, którzy wchodzą w nowe środowisko z bardzo ograniczonym kontaktem z prowadzącymi. Dlatego na naszym Wydziale podjęliśmy decyzję, że wszystkie zajęcia laboratoryjne będą w jakimś zakresie – od 50 do 100% – realizowane w bezpośrednim kontakcie. Natomiast w trybie zdalnym będziemy prowadzić zajęcia wykładowe, seminaryjne i lektoraty. Podjęliśmy także wysiłek i zorganizowaliśmy „zajęcia wyrównawcze” dla studentów, którzy w semestrze letnim mieli ograniczone możliwości uczestnictwa w zajęciach praktycznych. Takie zajęcia trwają u nas od połowy września.

Studenci i kandydaci powinni na bieżąco śledzić komunikaty swoich jednostek, ponieważ strategia nauczania może różnić się pomiędzy uczelniami. Dotyczy to przede wszystkim harmonogramu roku akademickiego – ze względu na zmianę terminów matur i konieczność finalizacji spraw związanych z dydaktyką w czasie pandemii inauguracja roku akademickiego została przesunięta m.in. na Uniwersytecie Warszawskim. Zarządzenia dotyczące trybu nauczania również nie są jednolite – zmiany mogą dotyczyć nadchodzącego semestru zimowego, całego roku akademickiego 2020/2021, bądź – jak w przypadku Politechniki Gdańskiej – jedynie października 2020 r. Tryb nauczania może różnić się dla poszczególnych roczników i zakładać chociażby więcej zajęć stacjonarnych dla studentów pierwszego i/lub ostatniego roku. Na niektórych uczelniach powołano specjalne zespoły doradcze, jak np. Zespół ds. bezpieczeństwa epidemicznego na Uniwersytecie Wrocławskim.

Na wielu uczelniach zawieszone są nadal wydarzenia naukowe, sportowe i artystyczne oraz ograniczone są służbowe wyjazdy pracowników, studentów i doktorantów. Zmianom ulegają także zasady funkcjonowania domów studenckich i hoteli asystenckich. Zainteresowanych zachęcamy do śledzenia aktualnych komunikatów.