Uprawa roślin genetycznie modyfikowanych (GM) może przynieść rolnikom korzyści ekonomiczne. Jak wynika z nowego opracowania dotyczącego ekonomicznych skutków upraw GM na całym świecie, sporządzonego przez Wspólne Centrum Badawcze (WCB) Komisji Europejskiej, korzyści te wynikają z oszczędności związanych z herbicydami, pestycydami i pracą maszyn rolniczych, a nie - jak wcześniej sądzono - z uzyskiwania wyższych plonów.

Minęło już ponad 10 lat od wprowadzenia w rolnictwie pierwszych upraw GM. W tamtym okresie w wielu regionach świata szybko podjęto uprawę genetycznie modyfikowanych odmian takich roślin jak bawełna, kukurydza, rzepak i soja. Szacuje się, że wielkość areałów obsianych odmianami GM zwiększyła się z 2,8 miliona hektarów w 1996 r. do 90 milionów hektarów w 2005 r.

W sumie ponad 20 krajów na całym świecie prowadzi uprawy GM, z czego 7 krajów to gospodarki o wysokich dochodach, a pozostałe 14 to kraje rozwijające się. Aktualnie Hiszpania jest jedynym krajem UE, w którym wielkość upraw GM do celów handlowych osiąga znaczący poziom.

Raport sporządzono w Instytucie Perspektywicznych Studiów Technologicznych (IPTS) Wspólnego Centrum Badawczego w ramach projektu "Zrównoważone wprowadzanie GMO do rolnictwa europejskiego" (Sustainable Introduction of GMOs into European Agriculture - SIGMEA) finansowanego ze środków szóstego programu ramowego (6. PR).

Oceniając skutki ekonomiczne autorzy raportu stwierdzają, że w przypadku niektórych upraw GM różnica między uzyskiwanym plonem a plonem osiąganym w uprawach tradycyjnych jest niemal bez znaczenia. W opracowaniu z 2000 r. dotyczącym rolników w stanie Delaware w USA stwierdzono zaledwie niewielki wzrost plonów upraw soi odpornej na herbicydy (Ht) w porównaniu z uprawami tradycyjnymi. Drugi przykład: rolnicy uprawiający soję Ht poinformowali, że wydają średnio 13 euro na hektar więcej na zakup nasion niż poprzednio.

Jednakże plony niektórych innych upraw GM, takich jak bawełna odporna na szkodniki (Bt), były znacznie wyższe niż upraw niemodyfikowanych genetycznie. Autorzy opracowania powołują się na raporty z Chin, Indii, Argentyny i Afryki Południowej, dotyczące plonów upraw bawełny Bt, które są od 10% do 87% wyższe niż w przypadku bawełny tradycyjnej. W Hiszpanii rolnicy uprawiający kukurydzę Bt poinformowali, że średnie plony w ciągu trzech sezonów były wyższe o niecałe 5 %, niż w przypadku upraw tradycyjnych.

Niezależnie od tego czy plony są wyższe, czy też nie, rolnicy prowadzący uprawy GM stwierdzili, że dzięki wprowadzeniu tych upraw zarabiają na czymś zupełnie innym. W USA rolnicy uprawiający soję Ht poinformowali o oszczędnościach netto w kosztach związanych ze zwalczaniem chwastów, pracami polowymi, robocizną i pracą maszyn rolniczych, co kompensuje wyższe nakłady na nasiona i niewielki przyrost plonów.

Podobnie rolnicy uprawiający bawełnę Bt w Chinach oznajmili, że zużywają pięć razy mniej środków owadobójczych na hektar, podczas gdy w Indiach rolnicy ocenili, że mniejsze zużycie pestycydów to oszczędność rzędu 25 euro na hektar. Jednakże rolnicy w USA stwierdzili, że korzyści finansowe uzyskane wskutek mniejszego zużycia pestycydów były niwelowane przez wysoką cenę nasion GM.

Obok rozważań na temat korzyści ekonomicznych wynikających z upraw GM, autorzy raportu prognozują również korzyści, jakie wystąpiłyby w przypadku podjęcia przez większą liczbę krajów UE decyzji o prowadzeniu tego rodzaju upraw. Szacują, że gdyby 75% francuskich rolników uprawiających rzepak przestawiło się na odmiany GM, koszty usuwania chwastów zmniejszyłyby się o 24 miliony euro na sezon. Podobne korzyści wyliczono w Wielkiej Brytanii. Przy założeniu, że wszyscy rolnicy uprawiający buraka cukrowego przeszliby na uprawę odporną na herbicydy, oszczędności ogółem wyniosłyby 33,5 miliona euro rocznie.

Wreszcie, raport rzuca światło na potencjalne koszty, jakie mogą ponosić rolnicy w związku z przyjęciem wytycznych UE dotyczących współistnienia - zakładających rozdzielenie upraw ekologicznych, tradycyjnych i GM. Główne rozważane środki to czyszczenie maszyn żniwnych, wprowadzenie odległości oddzielających uprawy GM i uprawy zwykłe oraz wysiew upraw zwykłych w pasach buforowych wokół upraw GM. Autorzy raportu oceniają, że środki te zwiększyłyby koszty ponoszone przez rolników uprawiających kukurydzę GM o 84 euro na hektar. Rolnicy musieliby również płacić stałą opłatę wyrównawczą z hektara na pokrycie ewentualnych strat ekonomicznych ponoszonych przez rolników uprawiających rośliny genetycznie niezmodyfikowane. Autorzy raportu stwierdzają na zakończenie, że w przypadku rozważania przez rolników kwestii ewentualnej uprawy GM, środki te prawdopodobnie przeważyłyby przeciwko uprawie odmian GM.

Pełny tekst raportu dostepny jest w formacie PDF