Neurony w układzie nerwowym przekazują między sobą informację dzięki wyspecjalizowanym strukturom – synapsom. W momencie pobudzenia neuronu z zakończenia presynaptycznego do szczeliny synaptycznej uwalniany jest neuroprzekaźnik aktywujący specyficzne receptory jonotropowe, w których skład wchodzi, umiejscowiony w błonie postsynaptycznej, kanał jonowy. Aktywacja tych receptorów prowadzi do otwarcia kanałów, napływu jonów do wnętrza komórki i uruchomienia kaskady procesów w neuronie postsynaptycznym. Co istotne, istnieją neuroprzekaźniki pobudzające, których uwolnienie wywołuje depolaryzację neuronu postsynaptycznego i jego pobudzenie, oraz hamujące, wywołujące hyperpolaryzację błony i zmniejszenie pobudliwości neuronu. Głównym neuroprzekaźnikiem pobudzającym w ośrodkowym układzie nerwowym jest kwas glutaminowy (glutaminian), a hamującym - kwas γ-aminomasłowy (GABA).
Pobudzająca transmisja synaptyczna oparta jest na działaniu glutaminianu i angażuje głównie receptory jonotropowe AMPA i NMDA (nazwy pochodzą od selektywnych agonistów receptorów), zazwyczaj współwystępujące w synapsie. Regulacja liczby i właściwości tych receptorów stanowi ważnym element kontroli, zapewniającej właściwe przekazywanie informacji z neuronu do neuronu, ale również przyczynia się do powstawania zmian plastycznych, leżących u podstaw dojrzewania układu nerwowego, uczenia się i pamięci.
Najnowsze wyniki badań naukowców z Uniwersytetu Edynburskiego w Wielkiej Brytanii wykazały, że długotrwałe wspomnienia zanikają, gdy mózg zaczyna pozbywać się receptorów AMPA obecnych w rejonie określonych połączeń neuronalnych. Według tych badaczy zapominanie nie jest konsekwencją utraty zdolności utrzymywania wspomnień, lecz wynikiem ich aktywnego usuwania. Eksperymenty przeprowadzone na szczurach wykazały, że każde wspomnienie istnieje tak długo, jak długo w miejscu odpowiednich połączeń nerwowych w mózgu znajdują się receptory AMPA. Ponadto wspomnienie jest tym silniejsze im większa jest ilość tych receptorów w mózgu. Wyniki przeprowadzonych doświadczeń wykazały, że jeśli wspomnienie przestaje być przywoływane, mózg zaczyna stopniowo usuwać receptory AMPA z powierzchni połączeń nerwowych, usuwając tym samym ślad pamięciowy. Kontynuacja badań nad sposobami manipulowania aktywnością receptorów AMPA stanowi ogromn nadzieje na lepsze zrozumienie zaburzeń związanych z utratą pamięci, występujących np. w chorobie Alzheimera, a także zaburzeń związanych z uporczywym nawracaniem wspomnień, jak w przypadku zespołu stresu pourazowego (PTSD). Wiadomo, że zabezpieczenie receptorów AMPA umożliwia zahamowanie procesu zapominania, lecz wciąż nie jest jasny wpływ tych manipulacji na procesy uczenia się i przywoływania istniejących wspomnień.
Wyniki tych badań zostały opublikowane 23 marca 2016 na łamach "Journal of Neuroscience".
KOMENTARZE