Ochrona IP w biotechnologii

Wartości niematerialne obejmują prawne formy ochrony IP, to jest: znaki towarowe, patenty, wzory użytkowe, prawa autorskie, czy tajemnice handlowe, a także inne formy wiedzy posiadające wartość biznesową, na przykład informacje poufne i know-how.

Strategia ochrony IP w innowacyjnym przedsiębiorstwie powinna zostać z góry zaplanowana. Pozwoli to na wybranie najlepszej formy tejże oraz zadecydowanie, które z opracowanych w firmie rozwiązań są warte poniesienia związanych z tym działaniem wydatków. W celu ustalenia strategii ochrony IP, warto przyjrzeć się podejściom przedsiębiorstw konkurencyjnych. Pozwala to na skorzystanie z ich doświadczeń i jest atrakcyjnym rozwiązaniem dla początkujących managerów. Jeżeli zatem zlustrować strategie ochrony IP przedsiębiorstw z obszarów takich jak farmacja, biotechnologia, czy wyroby medyczne, można dostrzec, że stawiają one najczęściej na patentowanie swoich nowatorskich rozwiązań.

Dlaczego patent?

Wypracowanie innowacyjnego rozwiązana w branży life sciences wiąże się ze znacznymi nakładami na prace badawczo-rozwojowe. Gdyby nie ochrona patentowa, konkurencyjna firma mogłaby skopiować wdrożone rozwiązanie bez żadnych konsekwencji prawnych. Dodatkowo, mogłaby ona oferować nowy produkt/usługę w niższej cenie, ponieważ nie poniosła wcześniej kosztów prac badawczo-rozwojowych. Opatentowane rozwiązania nie mogą być legalnie wykorzystane komercyjnie bez zgody posiadacza patentu na terytoriach, gdzie patent obowiązuje. Pomimo faktu, że procedura uzyskania patentu trwa relatywnie długo (w Urzędzie Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej jest to okres około 3-4 lat), tymczasowa ochrona uzyskiwana jest już od momentu zgłoszenia rozwiązania do ochrony.

Oprócz powyższej zalety ochrony patentowej, wiążą się z nią również mniej oczywiste walory. Posiadanie patentów wpływa pozytywnie na wizerunek przedsiębiorstwa. Pozwala też na uzyskanie dodatkowych przychodów w związku z możliwością udzielenia licencji na korzystanie z praw IP innej firmie, która na przykład działa na innym terytorium i nie kieruje swoich produktów do tej samej grupy odbiorców.

Większa skłonność do patentowania dostrzegana jest pośród firm korzystających, lub planujących skorzystanie, z finansowania przez fundusze typu venture capital. Prawna ochrona innowacyjnych rozwiązań jest dalece bardziej przekonująca dla inwestorów niż na przykład tajemnica przedsiębiorstwa.

Głównym minusem korzystania z ochrony patentowej są związane z nią koszty, które zostały opisane poniżej.

Koszty patentowania

Nie znajdziemy wielu przedsiębiorstw w branży nauk przyrodniczych, które podejmą się napisania zgłoszenia patentowego samodzielnie. Wyjątek mogą stanowić  duże firmy posiadające własny dział prawny. W większości przypadków konieczne okaże się jednak skorzystanie z usług rzecznika patentowego. Dobry opis patentowy powinien być skonstruowany w taki sposób, aby był trudny do złamania, a patent został przyznany. Przeciętny koszt napisania zgłoszenia patentowego waha się w granicach od 2 500 do 6 000 zł.

Kolejne opłaty przedsiębiorca ponosi przy składaniu zgłoszenia w urzędzie patentowym. Koszty pełnomocnictwa dla rzecznika patentowego to co najmniej 600 zł. Opłaty skarbowe związane z procedurą zgłoszeniową określone są odgórnie i można je sprawdzić na stronie internetowej Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej (UPRP). Na przykład za zgłoszenie zawierające do dwóch wynalazków należy zapłacić 550 zł.

Na kosztach zgłoszenia się nie kończy. Urząd patentowy pobiera również opłaty za utrzymywanie ochrony każdego roku. W sumie za 20 lat ochrony w Polsce UPRP pobierze opłaty w wysokości 14 630 zł.

Warto wspomnieć, że w przypadku niektórych wynalazków ochrona patentowa w Polsce może okazać się niewystarczająca (nieopłacalna ekonomicznie). Koszty złożenia zgłoszenia na większej ilości terytoriów, lub zgłoszenia międzynarodowego, są jeszcze wyższe.

Sukcesy początkujących firm

Przykładem sukcesu, jaki odniosło przedsiębiorstwo dzięki posiadanym prawom ochrony IP, jest przejęcie szwajcarskiego przedsiębiorstwa OncoEthix SA przez międzynarodowego giganta farmaceutycznego Merck & Co., które zostało ogłoszone 18 grudnia 2014 r. OncoEthix to firma biotechnologiczna zajmująca się rozwojem leków onkologicznych. W wyniku zakupu, firma Merck zapłaciła właścicielom OncoEthix 110 milionów dolarów z góry. Dodatkowo zobowiązała się do uiszczenia kolejnych opłat w przyszłości, w zależności od przyszłych postępów w rozwoju i rejestracji nowego leku. Mogą one sięgnąć nawet 264 milionów dolarów.

Dzięki tej transakcji Merck mógł włączyć do swojego portfolio nowy lek, nad którego rozwojem pracowała firma OncoEthix – OTX015 – będący obecnie na końcu pierwszej fazy badań klinicznych.

Tomasz Domagała

Analityk Biznesowy

Bio-Tech Consulting Sp. z o.o.

Bio-Tech Consulting sp. z o.o. zajmuje się komercjalizacją badań naukowych w obszarze nauk life sciences. Specjalizuje się w ocenie potencjału komercyjnego i wycenie projektów badawczo-rozwojowych. Świadczy usługi doradztwa w zakresie innowacyjnych technologii na rzecz środowiska akademickiego i biznesowego.