Czy polska gospodarka jest innowacyjna?

Potrzeba  unowocześniania polskiej gospodarki poprzez powiązanie jej w większym stopniu z innowacyjnymi technologiami jest jednym z dominujących tematów w dyskusjach o polityce gospodarczej, ale i naukowej. Ważną rolę w tym procesie może odegrać m.in. branża biotechnologiczna, która w ostatnich latach przeżywa na świecie ponowny rozkwit.

BTM Innovations sp. z o.o., koordynator Klastra BioTechMed Mazovia, we współpracy z firmą badawczą ConQuest Consulting opracowała raport „Bridge to market – bringing life science to life. Transfer technologii do gospodarki w obszarze life-science ze szczególnym uwzględnieniem Polski”. Wynikające z raportu wnioski i tezy stały się punktem wyjścia do mającej miejsce podczas Gali Klastra dyskusji na temat potencjału badawczego w dziedzinie biotechnologii i farmacji w Polsce i rozwoju branży life science.

Statystycznie…

Polska znalazła się na 10. miejscu pod względem lokowania działalności B+R w Unii Europejskiej. Firmy prowadzące działalność badawczo-rozwojową pozytywnie oceniły Polskę zarówno za niskie koszty pracy, jak i wysoką jakość oraz odpowiednią liczebność personelu B+R. Potencjał badawczy w dziedzinie biotechnologii i farmacji w Polsce tworzony jest przez ponad 6200 naukowców działających w dziedzinach nauk biologicznych, farmaceutycznych, medycznych i o zdrowiu, zatrudnionych na uczelniach i w instytutach badawczych, a także niemal 12 000 studentów biotechnologii.

Obecnie  w polskich jednostkach naukowych realizowanych jest ponad 770 projektów z dziedzin nauk biologicznych, ponad 620 z dziedziny nauk medycznych, ponad 160 z dziedziny nauk o zdrowiu, ponad 60 z dziedziny biotechnologii, inżynierii biomedycznej oraz biocybernetyki, a także ponad 100 z dziedziny nauk farmaceutycznych, co stanowi w sumie ponad 23% wszystkich realizowanych w Polsce projektów naukowych.

Mazowsze na szczycie

W województwie mazowieckim kształci się 10% wszystkich studentów biotechnologii i pracuje prawie 20% kadry naukowej z obszaru nauk biologicznych, medycznych i pokrewnych. Tutaj też zlokalizowanych jest najwięcej statystycznie najlepszych jednostek naukowych z obszaru nauk o życiu. Także największa liczba udzielanych patentów (ponad 21% w 2013 r.) świadczy o tym, że jest to region o wysokim potencjale innowacyjności.

Potencjałowi branży life science w Polsce nie towarzyszy jednak intensywny proces transferu technologii. Dane z raportu NIK o wdrażaniu innowacji przez szkoły wyższe i parki technologiczne wskazują, że wskaźniki dotyczące efektywności komercjalizacji są dla polskich uczelni przeciętnie kilkukrotnie niższe niż dla amerykańskich.

Wysoki poziom polskiej nauki

Dorobek naukowy wyrażany zarówno liczbą opublikowanych prac, jak i liczbą cytowań  plasuje Polskę w czołówce krajów Europy Wschodniej. W ostatnich latach nastąpił znaczny wzrost nakładów finansowych na rozbudowę i unowocześnianie infrastruktury sektora B+R. Zakupy nowych urządzeń znacznie podniosły poziom wyposażenia polskich jednostek badawczych i laboratoriów. Jednak efektywność wykorzystania infrastruktury badawczej jest ograniczona, problemem okazuje się również kosztowne utrzymanie nowoczesnej infrastruktury.

Zespoły badawcze pozostają najważniejszym czynnikiem decydującym o sukcesie nowej technologii. Poziom kadr naukowych w Polsce oceniany jest wysoko, co potwierdzają przedstawiciele firm współpracujących z badaczami. Dostrzegają oni również niższe koszty pracy naukowców w Polsce w porównaniu z krajami Europy Zachodniej.

Nauka i biznes – czy to się udaje?

Podstawową formą współpracy między jednostkami naukowymi a firmami do niedawna były  prace zlecone. Przez długi czas w Polsce oba sektory (biznesowy i naukowy) były wspierane środkami publicznymi odrębnie. W ostatnich latach pojawiły się jednak instrumenty wsparcia promujące wspólne prowadzenie projektów w formie konsorcjów naukowo-przemysłowych. Związane jest to z nowymi założeniami polityki finansowania nauki przez instytucje takie jak Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, a także ukierunkowanymi działaniami innych instytucji (m.in. PARP) i założeniami regionalnych programów wsparcia.

Wskazuje się, że potrzebna jest zmiana filozofii wsparcia twórców technologii. Nie powinno ono ograniczać się do finansowania badań i złożenia wniosku o udzielenie patentu, a uwzględniać w znacznie większym stopniu weryfikację projektu przez biznes już na wcześniejszych etapach, poszukiwanie przez naukowców finansowania i wsparcie w zarządzaniu własnością intelektualną. Twórcom technologii często bowiem brakuje umiejętności prowadzenia działalności gospodarczej, co jest znaczącą barierą rozwoju „przedsiębiorczości akademickiej”. Najbardziej efektywnym rozwiązaniem dla tego typu spółek może okazać się klaster.

Z raportu PARP wynika, że w badanych klastrach powstały 123 firmy start-up i/lub spin-off, co pozwala prognozować, że klastry będą istotnym miejscem rozwoju przedsiębiorczości. Co więcej, przedsiębiorstwa należące do klastrów wykazują wyższą innowacyjność w stosunku do średnich wyników w całej populacji przedsiębiorstw w kraju – innowacje wprowadza około 40% przedsiębiorstw należących do klastrów.

Klaster BioTechMed Mazovia

W czasie Gali Klastra dokonano podsumowania realizacji przez BTM Innovations sp. z o.o. projektu rozwoju Klastra. Dzięki uzyskanej od Zarządu Województwa Mazowieckiego kilkumilionowej dotacji Klaster BioTechMed Mazovia stał się mostem pomiędzy nauką, a biznesem, swoistą formą „jednego okienka”, w którym obie strony mogą przedstawiać swoje potrzeby i określać obszary kompetencyjne. BTM Innovations pełni również rolę warsztatu, w którym znaleźć można wszelkie potrzebne narzędzia do budowania wartości innowacji od wynalazku do biznesu. Stworzony w ramach Klastra autorski model Bridge2Market to profesjonalny, unikalny w skali Polski model transferu technologii, z którego skorzystało już kilkudziesięciu wynalazców i kilkanaście jednostek badawczych działających w Klastrze, m.in. Uniwersytet Warszawski i Politechnika Warszawska.

Zakończenie projektu nie kończy działalności spółki BTM ani Klastra w tym obszarze. BTM zakłada dalszy rozwój i profesjonalizację transferu technologii, która stała się jego znakiem rozpoznawczym i celem strategicznym, mającym fundamentalne znaczenia dla rozwoju innowacyjności w skali regionalnej i krajowej. BTM planuje przeprowadzenie minimum 15 komercjalizacji w kolejnym roku swojej działalności, zarówno w formie powołania nowych spółek technologicznych, jak i wylicencjonowania nowych technologii do już istniejących.

Jednym z podstawowych wniosków z realizacji projektu i całej dotychczasowej działalności spółki BTM jest konieczność stworzenia w Warszawie przestrzeni naukowo-technologicznej dla biznesu, poza jednostkami naukowymi, w której można rozwijać projekty bio-tech-med ściśle dostosowane do potrzeb rynku. W trakcie Gali Klastra BTM ogłosił zawiązanie inicjatywy „Warsaw R&D Gate”, która w najbliższym czasie ma doprowadzić do powstania takiej przestrzeni. Kluczem do realizacji tego celu będzie dobra i długoterminowa współpraca sektora prywatnego i publicznego. Strategiczny charakter Klastra i jego celów dla regionu powinien zakładać elastyczność w działaniu i finansowaniu. Wymaga to wypracowania przez sektor prywatny i administrację, w szczególności lokalną i regionalną, własnych koncepcji i przyjęcia polityki finansowania rozwiązań ściśle dostosowanych do rzeczywistych, prorozwojowych potrzeb. Polskie instytucje publiczne powinny być zachęcane do poszukiwania innych źródeł finasowania niż tylko programy unijne.

MaterialsCare – przykład udanego transferu wynalazku do przemysłu

Podczas Gali Klastra Bio-Tech-Med zespół naukowców z Wydziału Inżynierii Materiałowej Politechniki Warszawskiej otrzymał wyróżnienie za wdrożenie wyników projektu naukowego do praktyki gospodarczej. Zespół opracował metodę wytwarzania implantów służących do regeneracji tkanki kostnej. Polega ona na wykonaniu tomografii komputerowej ubytków tkanki kostnej, przetworzeniu danych z tych zdjęć, a następnie wydrukowaniu z zaawansowanych, biodegradowalnych materiałów na drukarce 3D gotowego bioimplantu, ściśle dopasowanego do indywidualnych potrzeb.

Gala Mazowieckiego Klastra Bio-Tech-Med odbyła się pod patronatem Marszałka Województwa Mazowieckiego oraz Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.

Sukces naukowy nie oznacza jeszcze sukcesu rynkowego. Dotychczasowe doświadczenia pokazują, że niezbędny jest umiejętnie prowadzony dialog między nauką a biznesem. Przestrzenią takiego dialogu jest właśnie Klaster BTM, w którym oba te sektory odnajdują wspólny język.