Biotechnologia.pl
łączymy wszystkie strony biobiznesu
Największy sukces weterynarii początku XX wieku należy do Polaków!
W latach 1921-1922 polscy naukowcy prowadzili intensywne działania mające na celu powstrzymanie epidemii księgosuszu, czyli choroby zakaźnej bydła. Śmiertelność choroby przekraczała 90%. Epidemię udało się powstrzymać dzięki szczepionce opracowanej przez polskich uczonych. W 2011 roku Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) ogłosiła, że świat jest wolny od choroby wywoływanej przez wirus księgosuszu. Jest to najważniejsze osiągnięcie weterynarii tamtych czasów. Z okazji 100-lecia Odzyskania przez Polskę Niepodległości Beata Orzechowska, Liliana Bezpalko, Małgorzata Lis oraz Janusz Boratyński napisali artykuł pt. "Powstrzymanie epidemii księgosuszu w Polsce w latach 1921-1922". Jego celem jest przypomnienie tamtejszych wydarzeń, które odgrywają bardzo dużą rolę w historii Polski oraz weterynarii.

Księgosusz (Rinderpest, pestis bovum) jest zakaźną chorobą wirusową bydła i niektórych gatunków zwierząt dzikich. Wirus RPV to pojedyncza nić RNA o ujemnej polarności (ssRNA(-) i długości około 15 kb. Zakażanie wirusem odbywa się w sposób kontaktowy z chorym zwierzęciem – wirus pojawia się po tygodniu od zakażenia w wydzielinie z nosa, ślinie, moczu i odchodach. Następnie pojawia się gorączka oraz powstają surowiczo-ropne wycieki z worków spojówkowych i obfite ślinienia. Powstają nadżerki i ogniska martwicze błony śluzowej jamy gębowej, dróg oddechowych i przewodu pokarmowego. Śmiertelność choroby przekracza 90%.

Badania profesora Nenckiego zaowocowały opracowaniem surowicy odpornościowej, otrzymywanej przez zakażanie wirusem księgosuszu baranów. Inną metodą było szczepienie zwierząt żółcią pozyskaną od padłych zwierząt.

Surowice do dalszych badań pozyskiwano od uodpornionych na wirusa RPV zwierząt, które zostały wyleczone lub zaszczepione. Surowicę podawano podskórnie w dwulitrowych dawkach, zabieg ten powtarzano dwukrotnie w odstępach dziesięciodniowych podając dwu-, a następnie trzylitrową dawkę zakażonej surowicy. W ten sposób pozyskiwano hiperimmunizowaną surowicę do szczepień.

Bardzo wysoka skuteczność opracowanej metody pozwoliła opanować epidemię, a po szczepionkę zaczęły zgłaszać się inne kraje, w których również szerzyła się epidemia księgosuszu. W 1921 r. zapotrzebowanie na szczepionkę zgłosiły Niemcy, Argentyna i Rosja. Wyniki i metodyka prac polskich uczonych zostały udostępnione rządom innych państw. W latach 1921-1922 wyprodukowano ponad 15,5 tysiąca litrów szczepionki.

Kolejnym działaniem mającym powstrzymać epidemię księgosuszu było powołanie stacji epidemiologicznych. Stacja została powołana przez Państwowy Instytut Naukowy Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach z dyrektorem prof. Leonem Marchlewskim. Realizaję projektu powierzono doktorowi Feliksowi Jaroszyńskiemu, kierownikowi Wydziału Serologicznego.

Stacja księgosuszu powstała na terenie leśniczówki w Michałówce – obejmowała ośmiohektarowy teren, znajdujący się w odległości 5 km od Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach.

Na terenie, gdzie poswtała stacja i prowadzona była produkcja szczepionek do dziś funkcjonuje wytwórnia produktów leczniczych – Biowet Puławy.

Najważniejszymi osobami zaangażowanymi w prace nad powstrzymaniem epidemii księgosuszu byli:

- prof. Marceli Nencki, który wraz z mgr weterynarii Władysławem Turczynowiczem-Wyżnikiewiczem prowadzili badania w Instytucie Medycyny Doświadczalnej w Petersburgu,

- prof. Leon Marchlewski, który był zaangażowany w zwalczanie epizootii księgosuszu w latach 1921-1922,

- prof. Jan Danysz,

-  dr Feliks Jaroszyński – główny realizator projektu walki z księgosuszem w Polsce.

KOMENTARZE
Newsletter