Za powstawanie przerzutów nowotworowych odpowiedzialna jest grupa komórek posiadających zdolność metastazji, a więc zmiany miejsca. Komórki te ‘odrywają’ się od guza pierwotnego i dostają do układu krwionośnego, którym wędrują w poszukiwaniu nowego miejsca. Naukowcy z University of Illinois odkryli niedawno, że komórki odpowiedzialne za odbudowę populacji nowotworowej (ang. tumor-repopulating cells; TRCs) wykazują jednak pewne preferencje w wyborze środowiska, w którym chcą się ponownie osiedlić.

Grupa badaczy wyizolowała komórki odpowiadające za powstawanie przerzutów z hodowli komórek czerniaka. Nowotwór, którego komórki badano, charakteryzował się stosunkowo agresywną polityką ekspansyjną – przerzuty pojawiały się u pacjenta wręcz notorycznie. Celem badania było sprawdzenie w jaki sposób mechaniczne warunki środowiska wokół komórek wpływają na ich zdolność do namnażania, a tym samym powstawania nowych guzów. Wyizolowane komórki wysiano zatem na żele o takiej samej zawartości składników odżywczych, jednak o różnej gęstości. Część komórek rosła na żelach miękkich, a część na sztywnych. Podłoża dobrano w ten sposób, aby naśladowały różne rodzaje tkanek ludzkiego organizmu.

Okazało się, że TRCs umieszczone w delikatnych, miękkich żelach rosła i mnożyła się w spodziewany sposób. Zaskoczeniem było jednak to, że komórki na sztywnych żelach wchodziły w swego rodzaju stan uśpienia – nie namnażały się, ale też nie wkraczały na drogę śmierci komórkowej. Aby sprawdzić, jak komórki te zareagują na zmianę warunków otoczenia, przeniesiono uśpione TRCs do miękkiego żelu. Zaobserwowano wręcz natychmiastowe rozpoczęcie ekspansji – komórki szybko namnażały się i rozprzestrzeniały.

Autorzy badania podejrzewają, że zaobserwowane zdolności ‘uśpienia i przebudzenia’ komórek w zależności od warunków środowiska mogą wyjaśniać dlaczego najbardziej narażone na przerzuty są ludzkie tkanki miękkie. Rzeczywiście, obserwując statystyki pojawiania się przerzutów nietrudno zauważyć, że dotyczą one najczęściej mózgu, płuc, wątroby oraz szpiku kostnego – czyli tkanek miękkich. Konieczne jest jednak przeprowadzenie dalszych badań. Kolejnym etapem w planach grupy z University of Illinois jest odkrycie co sprawia, że TRCs są tak odporne na leki, a więc dlaczego nowotwory przerzutujące i nawracające są tak trudne w terapii. Naukowcy wierzą, że zrozumienie mechanizmów namnażania się komórek mających zdolność do przerzutowania umożliwi opracowanie leków blokujących szlaki metastazji.

Wierzą oni, że w tym wypadku dokładne poznanie przeciwnika umożliwi stworzenie nowych dróg leczenia nowotworów przerzutujących, a także zapobiegania nawrotom choroby.