Zróżnicowanie płci wśród wykładowców wpływa korzystnie na innowacyjność i jakość badań, dzięki różnorodnym podejściom i metodologiom. Tematyka ta jest niezwykle istotna dla rozwoju nauki, dlatego OPI na zlecenie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW) przygotował nową sekcję – Kobiety w nauce na portalu RAD-on. Zawiera ona interaktywne raporty, które umożliwiają wyszukiwanie informacji dostosowanych do indywidualnych potrzeb użytkownika.

Równowaga płci na uczelniach

Promowanie równowagi płci na uczelniach jest zgodne z zasadami sprawiedliwości społecznej i równości, co jest fundamentem nowoczesnych instytucji edukacyjnych. Obecność kobiet na stanowiskach akademickich przyczynia się do przełamywania stereotypów płciowych i wzmacnia równość szans zawodowych. Równowaga płciowa sprzyja również tworzeniu bardziej inkluzywnego i wspierającego środowiska pracy, co może poprawić zadowolenie i efektywność kadry. – Tematyka obecności kobiet wśród kadry akademickiej na różnych poziomach jest niezwykle istotna i promowana przez Unię Europejską, a w Polsce przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Resort nauki dostrzega potrzebę zbierania i udostępniania danych o udziale kobiet w sferze badań i rozwoju. Dzięki temu m.in. na portalu RAD-on każdy może śledzić postępy w równouprawnieniu płci, lepiej rozumieć skalę problemu, a także identyfikować obszary, w których konieczne są działania naprawcze. Doceniając wagę tematyki, na zlecenie MNiSW, postanowiliśmy dodać nową sekcję na portalu RAD- on, która w całości poświęcona jest kobietom w nauce. Znajdują się w niej ostatnie raporty OPI, które dotyczą kobiet zatrudnionych jako nauczycielki akademickie na uczelniach w Polsce. Dane w nich zawarte pokazują, jak przedstawia się ścieżka karier kobiet oraz dają odpowiedź na pytanie, czy nauczycielki akademickie napotykają na szklany sufit – mówi dr hab. inż. Jarosław Protasiewicz, dyrektor Ośrodka Przetwarzania Informacji.

Tytuł profesora ma płeć męską?

Równowaga płci wśród nauczycieli akademickich jest kluczowa dla zapewnienia różnorodności perspektyw, co wzbogaca proces edukacyjny i badania naukowe. Uczelnie, które promują równowagę płci, mogą lepiej odzwierciedlać strukturę społeczeństwa i inspirować wszystkie grupy studentów. Udział kobiet maleje wraz z kolejnymi stanowiskami oraz stopniami i tytułami naukowymi. – Pomimo tego, że udział kobiet wśród osób ze stopniem doktora w 2022 r. przekraczał 50%, to wśród profesorów kobiety stanowiły już tylko 28%. Jest to zjawisko charakterystyczne dla polskiej nauki, które obserwujemy już od wielu lat. Należy jednak wziąć pod uwagę, że mniejsza reprezentacja kobiet wśród profesorów jest związana z ich mniejszym udziałem w starszych grupach wiekowych nauczycieli akademickich. Ponieważ wiek jest skorelowany ze stopniem naukowym, być może zachodzące zmiany pokoleniowe zwiększą w przyszłości równowagę płci na wyższych szczeblach kariery naukowej – dodaje dr Aldona Tomczyńska, adiunktka i liderka Zespołu Data Science w OPI. Zjawisko przewagi liczebnej mężczyzn wśród nauczycieli akademickich z tytułem profesora potwierdza indeks szklanego sufitu (Glass Ceiling Index, GCI). Na większości polskich uczelni widoczne jest zjawisko tzw. szklanego sufitu. GCI w 2022 r. w przypadku większości uczelni mieścił się w przedziale między 1 a 3. Obszar STEM (science, technology, engineering, mathematics) cechuje się najwyższym GCI (1,83). Oznacza to prawie dwa razy mniejsze szanse kobiet w porównaniu z mężczyznami na osiągnięcie najwyższego tytułu naukowego. Natomiast w przypadku nauk z obszaru SSH (social sciences and humanities) dany indeks wynosi 1,69.

Mało inżynierek na uczelniach

– Zauważalne są znaczne różnice w udziale kobiet wśród nauczycieli akademickich pomiędzy obszarami. Najniższym udziałem kobiet wśród kadry akademickiej (33%) charakteryzuje się obszar STEM. Natomiast w obszarze SSH udział kobiet jest znacznie większy – wynosi on 50%. Chociaż kobiety stanowią większość w niektórych dziedzinach nauki wśród kadry akademickiej, warto zauważyć, że nierównowaga płciowa jest tam mniejsza niż w dziedzinach zdominowanych przez mężczyzn. Mężczyźni stanowią ponad 40% w naukach medycznych, podczas gdy kobiety stanowią jedynie ok. 27% w inżynierii i technologii – zaznacza dr Anna Knapińska, adiunktka w Laboratorium Baz Danych i Systemów Analityki Biznesowej OPI. Z pewnością warto intensyfikować działania mające na celu zwiększenie liczby kobiet wykładających na kierunkach inżynierskich. Większa obecność kobiet na tych kierunkach może inspirować i motywować studentki do podejmowania studiów i kariery w dziedzinach STEM, przełamując tradycyjne bariery i zwalczając stereotypy płciowe.