Wyróżniamy cztery główne metody pozbywania się wirusów z pożywek hodowlanych. Są to promieniowanie UV, promieniowanie gamma, metody termiczne i filtracja. Każda z wymienionych metod ma swoje zalety i wady. „Najbardziej kłopotliwą metodą dekontaminacji jest promieniowanie gamma. Wymaga ono specjalnej infrastruktury, a pożywki często muszą być przesłane do specjalistycznego ośrodka” — tłumaczy Claire Roulin.

Analiza SWOT metody napromieniowywania gamma

Pod pojęciem termicznej dekontaminacji kryje się wiele metod obróbki cieplnej pożywek hodowlanych, różniących się między sobą czasem procesu i wysokością zastosowanej temperatury (patrz tabela 1). Najpopularniejsze jednak wciąż pozostaje autoklawowanie oraz HTST.

Tabela 1. Metody obróbki cieplnej pożywek hodowlanych

Analiza SWOT metod termicznych

W przypadku zastosowania promieniowania UV należy pamiętać, że podobnie jak promieniowanie gamma, oddziałuje ono na DNA. Może między innymi przerywać ciągłość jednej albo obu nici DNA, powodować dimeryzację pirymidyn, zamiany albo utratę zasad azotowych czy zrywać wiązania wodorowe — „w tej metodzie problemem jest to, że różne części pożywki otrzymują różne dawki promieniowania. Jednakże dzięki zdobyczom najnowszych dostępnych technologii przeszkoda ta może zostać niebawem wyeliminowana” – mówiła Roulin. Obecnie najbardziej wydajne dekontaminatory UVivatec potrafią wysterylizować 480 L medium na godzinę.

Analiza SWOT metody napromieniowywania UV

Dobrą i skuteczną metodą dekontaminacji medium hodowlanego wydaje się być nanofiltracja. Najbardziej istotnym parametrem tej technologii jest precyzyjność wykorzystywanej membrany. Warto uświadomić sobie, że przeciętnej wielkości przeciwciała nie różnią się zbytnio rozmiarem od wirusów, a jednak membrana musi je odpowiednio posortować. „Jak dotąd nie zdarzyło się aby jakaś firma zgłosiła niepożądany wpływ nanofiltracji na swoje hodowle komórkowe. W przypadku tej metody należy jednak liczyć się wysoką ceną membran” — opowiadała Roulin.

Analiza SWOT metody nanofiltracji

„Zanieczyszczenie wirusami hodowli komórkowych może mieć zgubny wpływ na losy firmy, której się przytrafi. Tego typu zdarzenie może zagrozić relacjom firmy nie tylko z pacjentami, ale także z organami regulacyjnymi na danym rynku. Takie sytuacje miały już miejsce w przeszłości ‑— firmy zmuszone były do zamknięcia swoich linii produkcyjnych na dłuższy czas, co uniemożliwiło dostarczanie leków dla pacjentów ” — opowiadała Rouge. Szacuje się że tylko na jednym litrze zanieczyszczonej wirusami hodowli można stracić od 1 do 1,5 dolara.

Przy stosowaniu wymienionych metod profilaktyki przeciwwirusowej należy również brać pod uwagę inne czynniki mogące wpływać na bezpieczeństwo hodowli. Należy pamiętać o kontrolowaniu całego łańcucha dostaw, aby wszystkie stosowane pożywki, jak i inne odczynniki, były odpowiedniej jakości. Użyteczna okazuje się również analityka — powinno się regularnie sprawdzać, czy stosowana profilaktyka jest skuteczna; nie można także wykluczyć pojawienia się nowych rodzajów wirusów. Powinno się pamiętać o istotnej roli kroków podejmowanych, aby zapobiec zanieczyszczeniu wirusami i rzetelnie wywiązywać się ze wszystkich założeń mających zapewnić bezpieczeństwo kulturom komórkowym — nic nie zastąpi tradycyjnej rzetelności.

Red. Tomasz Domagała i Tomasz Sznerch