SEL120 – podstawowe informacje

Związek SEL120 jest odkrytym i rozwiniętym przez Selvitę pierwszym w swojej klasie małocząsteczkowym, selektywnym inhibitorem kinazy CDK8 i jej blisko spokrewnionej kinazy serynowej CDK19. Może znaleźć zastosowanie w leczeniu nie tylko nowotworów układu krwiotwórczego, ale także guzów litych, m.in. raka jelita grubego czy raka sutka. Co więcej, wstępne badania wykazały również potencjał SEL120 w leczeniu wybranych chorób rzadkich (choroby sieroce, ang. orphan diseases). Największe nadzieje związane są jednak z zaspokojeniem bardzo istotnej potrzeby medycznej w obszarze ostrej białaczki szpikowej. Przeprowadzone badania wykazały wysoką skuteczność związku w tym obszarze terapeutycznym w badaniach in vitro i in vivo, a zidentyfikowane biomarkery mogą umożliwić stratyfikację pacjentów, pozwalając tym samym na osiągnięcie maksymalnej efektywności terapii. SEL120 z powodzeniem przeszedł serię badań toksyczności non-GLP na myszach i małpach, w wyniku czego w czerwcu 2017 r. zainicjowano badania przygotowujące do rozpoczęcia prób klinicznych SEL120 (IND-enabling studies).

Kinaza CDK8, wobec której aktywność wykazuje opracowany przez Selvitę związek, jest częścią wielobiałkowego kompleksu regulującego ekspresję genów i różni się istotnie od kinaz CDK4 oraz CDK6, odgrywających rolę w przebiegu cyklu komórkowego. Dotychczasowe badania SEL120 wykazały jego aktywność w komórkach o słabym zróżnicowaniu i cechach komórek macierzystych, będących częstym źródłem nawrotów choroby i tym samym – dużym wyzwaniem w leczeniu białaczek. Mechanizm działania związku obejmuje modulację różnorodnych onkogennych szlaków transkrypcyjnych i nie pokrywa się z żadnymi obecnie istniejącymi terapiami – właśnie dlatego SEL120 może stanowić unikalny element terapii onkologicznej.

Bieżące wyniki badań w projekcie SEL120

Zespół naukowców Selvity wraz z badaczami z Centrum Onkologii-Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie, wiodącego instytutu badawczego prowadzącego badania nad przyczynami, mechanizmami rozwoju, a także sposobami zwalczania chorób nowotworowych, przygotował publikację dotyczącą najnowszych wyników badań nad związkiem SEL120. Artykuł pt. SEL120-34A is a novel CDK8 inhibitor active in AML cells with high levels of serine phosphorylation of STAT1 and STAT5 transactivation domains został opublikowany 4. kwietnia 2017 r. w renomowanym czasopiśmie "Oncotarget".

Zahamowanie onkogenicznych ścieżek transkrypcyjnych jest bardzo obiecującym podejściem terapeutycznym w obszarze onkologii. Związek SEL120-34A należy do grupy trójcyklicznych benzymidazoli i jest innowacyjnym inhibitorem kinazy CDK8.

Wykazano, iż SEL120 hamuje fosforylację genów STAT1 S727 oraz STAT5 S726 w komórkach nowotworowych in vitro. Dotychczasowe badania wykazały aktywność związku na komórkach AML z podwyższonym poziomem STAT5, S726 oraz o cechach komórek macierzystych. Badania na modelach heteroprzeszczepów ostrej białaczki szpikowej wykazują działanie SEL120 in vivo w korelacji ze znaczącą represją STAT5 S726. Korzystny profil farmakokinetyczny związku, potwierdzone bezpieczeństwo oraz skuteczność in vivo, stanowią mocny argument ku dalszemu rozwojowi SEL120 jako personalizowanej terapii w obszarze ostrej białaczki szpikowej.

Selvita ramię w ramię ze światowym liderem w walce z nowotworami krwi

Potencjał SEL120 – mimo że związek jeszcze nie wszedł do badań klinicznych – został dostrzeżony przez prestiżową, powołaną w 1949 r. i zlokalizowaną w stanie Nowy Jork fundację Leukemia & Lymphoma Society. Jej misją jest „znalezienie skutecznych terapii białaczek, chłoniaków nieziarniczych i ziarnicy złośliwej, szpiczaka mnogiego, jak również polepszenie jakości życia pacjentów cierpiących na te choroby oraz ich rodzin”. Od początku swojego istnienia fundacja zainwestowała w badania i rozwój już ok. 1 mld USD, a jej roczny budżet badawczy, w którego ramach finansowanych jest ok. 300 projektów wyniósł w 2016 r. 50 mln USD. LLS miało swój udział w rozwoju 25 leków na nowotwory układu krwiotwórczego zatwierdzonych przed FDA od 2001 r.

Fundacja prowadzi specjalny akcelerator rozwoju obiecujących projektów, tzw. Therapy Accelaration Program (TAP), mający na celu identyfikację, wsparcie merytoryczne oraz finansowanie rozwoju innowacyjnych projektów, które wykazują potencjał zmiany obecnych standardów leczenia pacjentów z nowotworami układu krwiotwórczego. Wysoką wartość komercyjną, naukową czy wręcz cywilizacyjną zapewnia wysoce szczegółowy proces selekcji zgłoszonych projektów – jedynie 2-4% z nich zostaje wybranych do dalszej współpracy. Od 2007 r. LLS zainwestował 100 mln USD w 50 projektów, a osiem firm farmaceutycznych dołożyło dodatkowo do puli 700 mln USD na dalszy rozwój badań.

Co więcej, o znaczącym potencjale komercyjnym projektów wspieranych przez LLS, może świadczyć dynamiczny wzrost wartości firm je prowadzących, jak np. w przypadku Kite Pharma, rozwijającej przełomowe immunoterapie w obszarze onkologii, w tym pierwszą terapię CAR-T [1] dopuszczoną do leczenia dorosłych z nawracającą lub oporną formą chłoniaka rozlanego z dużych komórek B (ang. diffuse large B-cell lymphoma, DLBCL), która współpracuje z LLS od lipca 2015 r., a w sierpniu 2017  r. została przejęta przez koncern Gilead Sciences za rekordową sumę niemal 12 mld USD. 

Innym przykładem może być firma Celator, współpracująca z LLS od 2009 r. m.in. przy rozwoju leku VYXEOS będącego przełomową terapią dla pacjentów z AML, która została przejęta w maju 2016 r. przez Jazz Pharma za kwotę 1,5 mld USD. 

Fundacja znacząco zaangażowała się ostatnio w rozwój terapii ostrej białaczki szpikowej. Aż 26% budżetu badawczego z ostatnich 5 lat zostało przeznaczonych na walkę z AML (100 mln USD dofinansowania). Stworzono nawet unikalny, dedykowany program, BEAT-AML, łączący prace wielu firm, instytucji badawczych oraz szpitali klinicznych i instytucji wspierających diagnozę, rozwój i badania kliniczne nowych potencjalnych terapii AML.

Zgodnie z zapisami w kontrakcie między polską firmą i amerykańską fundacją, Selvita jest odpowiedzialna za rozwój przedkliniczny i kliniczny kandydata SEL120 w AML, zaś LLS na przestrzeni czterech lat dofinansuje prace rozwojowe nad związkiem kwotą do 3,25 mln USD, zdeterminowaną przez osiągane kamienie milowe w rozwoju projektu. Nawiązana współpraca potwierdza wysoki potencjał naukowy i komercyjny projektu, co zauważa dr Krzysztof Brzózka, Dyrektor ds. Naukowych i Wiceprezes Zarządu Selvita S.A. – Współpraca z Leukemia & Lymphoma Society to dla nas nie tylko zaszczyt i nobilitacja, ale również istotne potwierdzenie potencjału SEL120. Projekty finansowane w ramach TAP przechodzą bardzo szczegółowy proces selekcji ukierunkowany na takie terapie, które mogą przynieść realne korzyści dla pacjentów. Co za tym idzie, wyselekcjonowane projekty – poza znaczącym potencjałem komercyjnym – charakteryzują się unikalnością i wysokim potencjałem w aspekcie naukowym. Oznacza to, że projekt SEL120 znalazł się w bardzo elitarnym gronie. Współpraca z LLS z pewnością będzie bardzo istotna podczas negocjacji dotyczących komercjalizacji SEL120 w przyszłości.

Kooperacja przynosi Selvicie wiele korzyści, również tych pozafinansowych. LLS stanowi ciało doradcze oferując wsparcie merytoryczne oraz badawcze, potwierdzone wieloletnim zaangażowaniem w obszarze terapii nowotworów układu krwiotwórczego. Stanowi także bazę kontaktów, umożliwiającą porozumienie z naukowcami z najlepszych na świecie ośrodków klinicznych. Ponadto współpraca z LLS to prestiż i renoma sama w sobie. Zwraca na to uwagę dr Brzózka, dodając – […] Podpisana umowa daje nam wsparcie badawcze ze strony instytucji z ogromną wiedzą i doświadczeniem w obszarze nowotworów krwi oraz dostęp do światowej klasy ekspertów i konsultantów współpracujących z LLS. Mamy ogromną nadzieję, że wspólnie uda nam się przyspieszyć rozwój przełomowych terapii dla pacjentów.

Przepustka do świata wielkiej biotechnologii

Polska jest w światowej branży biotechnologii stosunkowo nowym graczem. Brakuje nam wciąż spektakularnych sukcesów. Podczas gdy średniej wielkości amerykańska spółka posiada kilka projektów innowacyjnych w badaniach klinicznych, Selvita jest jedną z nielicznych polskich firm, które badania kliniczne w ogóle rozpoczęły. W tym świecie rozwój kliniczny projektów i kolejne sukcesy naukowe stanowią o renomie, wiarygodności i potencjale przedsiębiorstwa.

SEL120 ma stanowić dla Selvity bilet do wyższej ligi. Krakowska firma planuje bowiem przed komercjalizacją przeprowadzić program nie tylko przez fazę I, ale również fazę IIa badań klinicznych. W praktyce oznacza to, że zanim sprzeda SEL120, wstępnie ustali jego wartość terapeutyczną. Jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem i związek ten potwierdzi pokładane w nim nadzieje, będzie można powiedzieć, że w polskich laboratoriach od zera powstał lek, który pomaga śmiertelnie chorym pacjentom. Byłaby to historyczna nobilitacja dla polskiej nauki. A dla Selvity przepustka do świata wielkiej biotechnologii.

--

[1] Technologia CAR T cells (chimeric antigen receptors T cells): Immunoterapia CAR T cells polega na modyfikacji genetycznej komórek układu odpornościowego — limfocytów T — u pacjenta chorego na daną chorobę, zwłaszcza chłoniaki i inne nowotwory hematologiczne. Do komórek układu immunologicznego wprowadza się za pomocą odpowiedniego wektora wirusowego sztuczny receptor (gen z zewnątrz, dodatkowo połączony z tzw. domenami aktywującymi limfocyt), który służy do rozpoznawania komórek rakowych. Tak zmodyfikowane komórki efektorowe zostają podane choremu, aby aktywnie poszukiwać komórek nowotworowych w jego organizmie. Po ich spotkaniu aktywują się i je likwidują. Co więcej, komórki wyposażone w receptor ulegają podziałom: im więcej komórek nowotworowych, tym więcej działających na nie komórek efektorowych — aż do skutku, czyli do całkowitego zniszczenia nowotworu. Strategia CAR T cells jest uznawana za przyszłość w leczeniu wielu typów nowotworów. (źródło: https://immuno-onkologia.pl/blinatumomab-car-t-cells-immunoterapia-ostrej-bialaczki-limfoblastycznej/)