Wrodzone choroby siatkówki (IRD) to grupa prowadzących do utraty wzroku chorób spowodowanych mutacjami w ponad 250 różnych genach. Wcześniej nie było żadnej metody leczenia tych chorób. Dopiero niedawno Agencja Żywności i Leków (FDA) zatwierdziła pierwszą terapię dla wrodzonej ślepoty Lebera (LCA), która pojawia się w dzieciństwie i stanowi 10-20 proc. przypadków wrodzonej ślepoty w krajach rozwiniętych. Metoda CRISPR-Cas9 pozwala na modyfikowanie genomu w precyzyjnie wybranych miejscach. Za jej opracowanie Jennifer Doudna i Emmanuelle Charpentier otrzymały tegoroczną Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny. Dzięki udoskonaleniu CRISPR naukowcy z University of California w Irvine przywrócili prawidłowe funkcjonowanie siatkówki myszom cierpiącym na jej dziedziczną chorobę.
– Jako alternatywę dla terapii wspomagającej gen zastosowaliśmy technologię CRISPR nowej generacji – mówi pierwsza autorka dr Susie Suh. – W tym badaniu dostarczamy dowodów na kliniczny potencjał korygowania mutacji powodujących dziedziczne choroby siatkówki i przywracania funkcji wzroku – tumaczy dr Krzysztof Palczewski, profesor w Instytucie Okulistycznym Gavina Herberta na oddziale okulistyki w UCI School of Medicine. – Nasze wyniki pokazują dotychczas najbardziej skuteczne leczenie ślepoty przy użyciu edycji genomu. Po poddaniu leczenia myszy w naszym badaniu potrafiły rozróżniać wizualne zmiany pod względem kierunku, rozmiaru, kontrastu oraz częstotliwości przestrzennej i czasowej. Wyniki te są niezwykle zachęcające i stanowią znaczący postęp w opracowywaniu metod leczenia dziedzicznych chorób siatkówki.
– Pokonaliśmy niektóre ograniczenia metody CRISPR-Cas9, takie jak nieprzewidywalne mutacje poza celem i niska wydajność edycji, wykorzystując edytory baz cytozyny i adeniny (CBE i ABE). Użycie tych edytorów umożliwiło nam poprawienie mutacji w precyzyjny i przewidywalny sposób, jednocześnie minimalizując niezamierzone mutacje, które mogłyby potencjalnie powodować niepożądane skutki uboczne – wskazuje współautor publikacji, dr Elliot Choi. Zdaniem autorów w podobny sposób można byłoby leczyć także szereg innych dziedzicznych chorób oczu spowodowanych różnymi mutacjami genów. Wykorzystując mysi model LCA z klinicznie istotną patogenną mutacją w genie Rpe65, zespół UCI z powodzeniem wykazał terapeutyczny potencjał edycji zasad w leczeniu LCA, a co za tym idzie – innych dziedzicznych chorób powodujących utratę wzroku, m.in. leczenie podstawowe przywróciło funkcje siatkówki i wzroku u myszy LCA do prawie normalnego poziomu. Wskazuje to, że nowa metoda może zapewnić alternatywny model leczenia wobec już zatwierdzonej przez FDA terapii.
PAP - Nauka w Polsce, Paweł Wernicki
KOMENTARZE