Biotechnologia.pl
łączymy wszystkie strony biobiznesu
Dla pneumokoków wiek nie ma znaczenia. Nie lekceważmy zapalenia płuc!
Dla pneumokoków wiek nie ma znaczenia. Nie lekceważmy zapalenia płuc!

Bakteria S. pneumoniae i wywołane przez nią zakażenia pneumokokowe to ważny problem medyczny, zarówno wśród dzieci, jak i dorosłych. Szczególnie jest niebezpieczna dla osób starszych i przewlekle chorych. Bakteria ta jest najczęstszą przyczyną pneumokokowego zapalenia płuc (PZP) u dorosłych i groźnej inwazyjnej choroby pneumokokowej (IChP). 

 

 

Jak wskazują Eksperci Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych, skutecznym sposobem zapobiegania chorobom i powikłaniom spowodowanych przez pneumokoki są szczepienia ochronne. Od 1 września ubiegłego roku zaszczepiło się aż 23 tys. osób [1] i jest to znaczy przyrost w porównaniu do ubiegłych lat. Na popularyzację szczepionki przeciw pneumokokom wpłynęło niewątpliwie wpisanie jej na listę bezpłatnych leków dla osób powyżej 65. roku życia z czynnikami ryzyka. – Skuteczną formą profilaktyki zakażeń bakteryjnych, w tym pneumokokowych, jest szczepienie, które zapobiega ciężkim postaciom zapaleń płuc. Szczepienie przeciw pneumokokom wykonujemy tylko raz w życiu i w dowolnym momencie, więc jest ono niezwykle wygodne z perspektywy dorosłego pacjenta – opisuje prof. Adam Antczak, przewodniczący Rady Naukowej OPZCI

Według danych Krajowego Ośrodka Referencyjnego ds. Diagnostyki Bakteryjnych Zakażeń Ośrodkowego Układu Nerwowego (KOROUN) w Narodowym Instytucie Leków w ubiegłym roku najwyższa śmiertelność na inwazyjną chorobę pneumokokową jest w grupie 65+ i wynosiła 54,7%, co oznacza, że średnio co drugi pacjent starszy umiera. [2] W komunikacie Głównego Inspektora Sanitarnego w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na 2024 r. szczepienia przeciw pneumokokom zaleca się m.in. osobom dorosłym powyżej 50. roku życia, ze szczególnym uwzględnieniem osób po 65. roku życia. Wystrzegać należy się także możliwości kumulacji różnych infekcji, które mogą prowadzić do powikłań i zwiększać ryzyko poważnych skutków zdrowotnych. 

Pneumokokowe zapalenie płuc to nie przeziębienie czy grypa. Zasadniczą różnicą miedzy tymi chorobami jest to, że przeziębienie i grypa są powodowane przez wirusy, podczas gdy przyczyną pneumokokowego zapalenia płuc są bakterie. Zarazić możemy się nimi praktycznie wszędzie, ponieważ występują powszechnie w środowisku. Pneumokoki są przenoszone drogą kropelkową, co oznacza, że bakterie są rozprzestrzeniane przez cząsteczki wydzielane podczas kaszlu, kichania czy nawet mówienia przez osobę zakażoną. Możliwe jest także zakażenie poprzez bezpośredni kontakt z przedmiotami, na których znajdują się bakterie, a następnie dotknięcie twarzy, ust lub nosa.

Jak chronić się przed pneumokokowym zapaleniem płuc, sepsą czy zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych?

Nie każdy jest tak samo narażony na zakażenie pnemokokowe, w tym na pneumokokowe zapalenie płuc. Czynniki, które podnoszą ryzyko choroby pneumokokowej u dorosłych, można podzielić na cztery kategorie:

* wiek – powyżej 50. roku życia jesteśmy bardziej narażeni na chorobę,

* zaburzenia odporności – wrodzone i nabyte zaburzenia odporności, zakażenie HIV, przewlekłe choroby nerek, zespół nerczycowy, białaczka, chłoniak Hodgkina, uogólniona choroba nowotworowa związana z leczeniem immunosupresyjnym, w tym przewlekłą steroidoterapią i radioterapią, szpiczak mnogi, 

* choroby przewlekłe – przewlekła choroba serca, przewlekła choroba płuc (w tym POChP, astma), cukrzyca, przewlekłe choroby wątroby (w tym marskość wątroby), anemia sierpowata, wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego, implant ślimakowy, wrodzona i nabyta asplenia,

* niezdrowe zachowania – palenie papierosów i nadużywanie alkoholu [3].

Na zakażenie pneumokokowe narażone są także osoby chorujące na grypę.

Dwa rozwiązania profilaktyki

Podobnie jak w przypadku dzieci, zalecaną formą profilaktyki zakażenia groźną bakterią są szczepienia. Zarazić się jest niezwykle łatwo, a zaszczepić i przeciwdziałać temu jeszcze prościej. Już jedna dawka szczepienia u osób dorosłych może pomóc w ochronie przed pneumokokowym zapaleniem płuc lub inwazyjną postacią choroby. Każda pora roku jest dobra, aby je wykonać. Dodatkowo warto pamiętać, że szczepienie przeciw pneumokokom można przyjąć jednocześnie przy okazji szczepienia przeciw grypie, co jest kolejnym ułatwieniem w profilaktyce. Dodatkowo można zaszczepić się także w aptece.

W Polsce dostępne są dwa rozwiązania. Pierwsze to szczepienie płatne z wykorzystaniem szczepionki PCV20 (20-walentej skoniugowanej), która ma najszersze pokrycie serotypowe wśród dostępnych szczepionek skoniugowanych. Drugim rozwiązaniem jest szczepionka przeciw pneumokokom PCV13 (13-walentna skonigowaną), która jest wpisana na listę bezpłatnych leków dla osób powyżej 65. roku życia z chorobami współistniejącymi (tj.: przewlekłą chorobą serca, przewlekłą chorobą wątroby, przewlekłą chorobą płuc, cukrzycą, implantem ślimakowym, wyciekiem płynu mózgowo-rdzeniowego, wrodzoną lub nabytą asplenią, niedokrwistością sierpowatą i innymi hemoglobinopatiami, przewlekłą niewydolnością nerek, wrodzonym lub nabytym niedoborem odporności, uogólnioną chorobą nowotworową, zakażeniem wirusem HIV, chorobą Hodgkina, jatrogenną immunosupresją, białaczką, szpiczakiem mnogim, przeszczepem narządu litego).

Bezpłatne udostępnienie szczepionek przeciw pneumokokom, COVID-19 i grypie w określonych grupach ryzyka to bezsprzecznie krok w stronę zwiększenia wyszczepialności. Zniesienie bariery finansowanej w dostępie do szczepionek jest dopiero początkiem działań na rzecz ułatwienia pacjentom dostępu do szczepienia. Rozważenia wymaga poszerzenie dostępu do refundacji oraz kontynuacja działań na rzecz skrócenia ścieżki pacjenta do zaszczepienia. Dziś, aby pacjent mógł zaszczepić się w aptece przeciw pneumokokom czy grypie, potrzebuje recepty od lekarza, po którą musi udać się do placówki medycznej. Podobnie, gdy pacjent chce zaszczepić się w placówce, musi udać się z receptą po szczepionkę do apteki i wrócić ponownie do przychodni, aby wykonać iniekcję. Zarówno szczepienie w aptece, jak i przychodni może odbywać się w ramach jednej wizyty. W ramach wsparcia farmaceutów w realizację szczepień przeciw pneumokokom u pacjentów dorosłych z grup ryzyka w aptekach eksperci opracowali praktyczny Poradnik oraz kwestionariusz, który jest dostępny na stronie OPZCI. Poziom narażenia na chorobę pneumokokową można sprawdzić, wykonując prosty test. Na stronie znajdują się również informacje na temat choroby oraz jej profilaktyki.

Źródła

[1] Dane z CeZ, liczba zaszczepionych osób przeciw pneumokokom od września 2023 r.

 

[2] Inwazyjna choroba pneumokokowa w Polsce w 2022 roku Warszawa: Krajowy Ośrodek Referencyjny ds. Diagnostyki Bakteryjnych Zakażeń Układu Nerwowego, 2023, https://koroun.nil.gov.pl/wp-content/uploads/2023/06/Inwazyjna-Choroba-Pneumokokowa-IChP-w-Polsce-w-2022-roku-uzupelnienie.pdf, (dostęp: 17 listopada 2023 r.).

[3] Centers for Disease Control and Prevention. Active Bacterial Core surveillance (ABCs) report. Emerging Infections Program Network: Streptococcus pneumoniae, 2014. http://www.cdc.gov/abcs/reports-findings/survreports/spneu14.pdf. Accessed April 11, 2017. 2. Kobayashi M, et al. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2015;64(34):944-947. 3. Centers for Disease Control and Prevention. Pneumococcal disease. In: Hamborsky J, Kroger A, Wolfe S, eds. Epidemiology and Prevention of Vaccine-Preventable Diseases. 13th ed. Washington, DC: Public Health Foundation; 2015:279-296.

Fot. OPZCI

KOMENTARZE
news

<Czerwiec 2026>

pnwtśrczptsbnd
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
1
2
3
4
5
Newsletter