Metody analiz 

Daktyloskopia to dziedzina kryminalistyki, która zajmuje się ujawnianiem, zabezpieczaniem i porównaniem śladów linii papilarnych palców u rąk oraz ustalaniem tożsamości na ich podstawie. Identyfikacja zazwyczaj dotyczy sprawcy lub ofiary zdarzenia, osoby poszukiwanej lub zatrzymanej oraz zwłok. Pokrewną do daktyloskopii dziedziną jest chejroskopia, obejmująca badanie linii papilarnych znajdujących się po wewnętrznej części dłoni, a także podoskopia – analiza układów linii papilarnych z odcisków stóp. Wykorzystanie linii papilarnych do celów kryminalistycznych bazuje na trzech podstawowych właściwościach morfologicznych i biologicznych, do których należą: indywidualność, trwałość (nieusuwalność) i niezmienność linii papilarnych. Ustalając tożsamość osoby, bierze się pod uwagę m.in. ogólny układ linii papilarnych tworzących różnego rodzaju charakterystyczne wzory, rozmieszczenie i kształt porów oraz nieregularny kształt krawędzi linii papilarnych. Metody te są określane jako łatwe, tanie i skuteczne oraz charakteryzujące się wysoką dokładnością. Postęp technologiczny pozwolił jednak na opracowanie zaawansowanych technik analizy identyfikacyjnej w oparciu o niewielkie próbki DNA. Jest to możliwe dzięki zastosowaniu m.in. odpowiednich metod izolacji i replikacji DNA. Mimo istotnych ulepszeń, zarówno daktyloskopia, jak i genetyka pozwalają na podobne ustalenia obejmujące: odpowiedzi określające tożsamość osoby, która pozostawiła ślad, zakres powierzchni i przedmiotów, których dotykała i związek pomiędzy zidentyfikowanym człowiekiem a miejscem zebrania śladów. Oprócz indywidualnych wzorów w odcisku linii papilarnych znajduje się także źródło DNA. Z tego względu odciski linii papilarnych jako ślady kryminalistyczne pozwalają zarówno na identyfikację daktyloskopijną, jak i biologiczną. Metody te często się zatem przenikają i mogą być stosowane równocześnie w celu określenia tożsamości poszukiwanego człowieka. Kryterium ich oceny określa fakt, czy udało się zidentyfikować osobę, do której należy pozostawiony ślad kryminalistyczny.

Ograniczenia 

Ograniczenie dla identyfikacji osobniczej za pomocą analiz molekularnych stanowi fakt, że na miejscu zdarzenia nie zawsze można znaleźć wystarczającą ilość DNA do badań. Tradycyjne źródła materiału genetycznego (krew, ślina, nasienie), dzięki skrupulatności przestępców, często nie są odkrywane. Jeśli jednak ze śladu kontaktowego zebrana zostanie próbka DNA, nierzadko wyklucza to pobranie śladu do badań daktyloskopijnych. Podobne negatywne oddziaływanie ma pierwotnie przeprowadzone badanie daktyloskopijne, które często wymaga zastosowania środków chemicznych w celu wizualizacji. Substancje te mogą powodować częściową utratę materiału oraz uniemożliwienie przeprowadzenia badań genetycznych z tej samej próbki. Istnieje także wysokie ryzyko kontaminacji takiego materiału podczas transferu lub jego analizy. Choć metody molekularne wyróżnia wysoka czułość, niekiedy mogą powodować zaburzenie osądu – podczas badań genetycznych analizie podlega nie tylko ślad DNA, ale także podłoże, na jakim się znajduje. Technika ta może więc ujawniać nieczytelny wynik albo doprowadzić do zidentyfikowania więcej niż jednej osoby (np. człowieka niezwiązanego ze zdarzeniem). Z kolei negatywny wynik badań daktyloskopijnych nie zawsze świadczy o braku śladów kontaktowych. Dowód, stanowiący źródło DNA, nie musi bowiem występować w formie odwzorowanych linii papilarnych.

Połączenie dwóch metod

Kompleksowe rozwiązania, łączące badania genetyczne i daktyloskopijne, często okazują się sukcesem, choć wymagają dużego zaangażowania oraz współdziałania specjalistów zarówno z obszaru genetyki, jak i daktyloskopii, aby maksymalnie zredukować ryzyko ich negatywnego wpływu na siebie nawzajem (w przypadku analiz z jednego śladu). Daktyloskopia i genetyka mogą zatem stanowić dla siebie substytuty lub uzupełnienia, a nie dziedziny konkurujące. Do biegłych należą jednak najważniejsze decyzje – czy w danym przypadku jedna z metod może okazać się bardziej skuteczna, czy jedna technika może uzupełnić drugą, czy może metody te wykluczają się nawzajem? Muszą zatem kierować się myślą, jakie rozwiązanie z największym prawdopodobieństwem zakończy się sukcesem? Jeśli zdecydują się na zastosowanie dwóch metod identyfikacyjnych, bardzo ważne jest określenie ich kolejności, aby w jak największym stopniu ograniczyć ingerencję w zebrane ślady. – Wykorzystanie daktyloskopii w kryminalistyce daje szerokie możliwości identyfikacji zarówno sprawców przestępstw, jak i zwłok. Metoda ta jako powszechne narzędzie jest stosowana przez organy policji na etapie postępowania przygotowawczego, a także w trakcie procesu karnego. Przyjmuje się, że linie papilarne są niepowtarzalne. Zastosowanie w kryminalistyce metod ich identyfikacji pozwala niejednokrotnie nakierować prowadzących dochodzenie czy śledztwo na podejrzanego, który nie był im znany. Na etapie postępowania karnego zabezpieczone ślady daktyloskopijne mogą stanowić dowód obciążający oskarżonego. Rozwiązania molekularne także dają w ramach czynności postępowania karnego bardzo szerokie możliwości. Interpretując wyniki badań DNA, nie należy jednak zapominać, że nie stanowią one bezpośredniego dowodu winy czy niewinności. Wskazuje się, że prawidłowo przeprowadzone badania molekularne dają pewność identyfikacji przekraczającą 99%. Z tego powodu wykorzystanie ich możliwości w kryminologii często przybliża organy do odkrycia prawdy, np. o popełnionym przestępstwie – mówi Aleksy Guzowski, kryminolog i prawnik.