Biotechnologia.pl
łączymy wszystkie strony biobiznesu
Czy jest między nami chemia?
To, że światem rządzi chemia wiadomo nie od dziś. Funkcjonowanie każdego żywego organizmu związane jest z działaniem wielu cząsteczek, które sprawnie ze sobą "współgrają". Nie inaczej jest w aspekcie komunikacji, zwłaszcza tej wyjątkowej – damsko-męskiej.

W 1959 roku Karlson i Luscher zdefiniowali nazwę cząsteczki chemicznej - feromonu - która jest wytwarzana przez organizm i wykazuje zdolność modulowania fizjologii i zachowań drugiego organizmu tego samego gatunku. Feromony zwane są również środkami komunikacji chemicznej. Pod względem strukturalnym stanowią one niskocząsteczkową grupę substancji. Te, które znajdują się w fazie lotnej mogą się szybko rozprzestrzeniać i w związku z tym są niezwykle efektywne w przekazywaniu informacji drugiemu osobnikowi. Cząsteczki o bardziej skomplikowanych strukturach wykorzystywane są w celu zapewnienia długotrwałego efektu.

Długa droga od nosa do mózgu

Istotną rolę w wychwycie feromonów pełni główny nabłonek węchowy (ang. the main olfactory epithelium, MOE). Znajdują się w nim komórki nerwowo-zmysłowe (I neuron czuciowy), które nie tylko odbierają bodźce, ale tworząc tzw. nić węchową przenoszą je do jamy czaszki

Aksony komórek węchowych stykają się tam z dendrytami komórek mitralnych (II neuron czuciowy), przenoszącymi impuls do części mózgu zwanej węchomózgowiem. Ten fragment kresomózgowia odpowiada za regulację emocji i sterowanie zachowaniami instynktowo-popędowymi.

W sygnalizacji związanej z działaniem feromonów biorą udział receptory węchowe, których obecność związana jest ze zdolnością do identyfikacji kilku tysięcy zapachów. Stanowią one liczną rodzinę białek kodowanych przez ponad 1000 genów.

Przyłączenie substancji zapachowej do takiego receptora w komórce węchowej prowadzi do uruchomienia kaskady cyklazy adenylanowej, zwiększenia stężenia cAMP, a w konsekwencji do otwarcia odpowiednich kanałów jonowych i wytworzenia potencjału czynnościowego. Na uwagę zasługuje obecność tzw. narządu womeronasalnego (ang. vomeronasal organ, VNO) Jacobsena, który jest chemoreceptywnym narządem zawierającym receptory feromonów i odgrywającym ważną rolę w komunikacji zwierząt. W przypadku ludzi, pojawiają się sprzeczne doniesienia odnośnie związku narządu Jacobsena z przekazywaniem informacji poprzez cząsteczki chemiczne.

Androstandienon - wabik na kobiety?

Jednym z najbardziej znanych ludzkich feromonów jest wytwarzany przez osobników płci męskiej androstandienon - steroid zawarty w pocie, krwi i nasieniu. Wykazano, że substancja ta oddziałuje na aktywność mózgu kobiet i opowiada za zwiększenie ich tętna, częstości oddechów, a nawet podniesienie temperatury ich skóry. Na uwagę zasługuje fakt, że efektywne stężenia androstandienonu nie są wyczuwalne pod względem zapachowym. Związek ten ma unikalny wpływ na funkcjonowanie mózgu pań, wpływa na ich pobudzenie oraz stan emocjonalny. Panom zapewnia tym samym nie tylko większą męskość w oczach kobiet, ale również więcej uwagi i skupienia z ich strony.

Słaba płeć?

Kobiety nie zostały pominięte przez naturę. Ich ciała wytwarzają szereg własnych substancji, które wykazują silny wpływ na zachowanie mężczyzn. Jednym z nich jest estratetraenol, pozostający bezwonnym nawet w wysokich stężeniach. Feromon ten, po raz pierwszy wykryty w urynie kobiet w trzecim trymestrze ciąży, przyprawia o szybsze bicie serca osobników płci męskiej pobudzając ich popęd seksualny oraz zwiększając ich uwagę. Wykazano, że związek ten skraca czas snu mężczyzn o prawie dwie godziny.

Feromony, medycyna, biznes

Działanie feromonów skłoniło wiele firm do zapoczątkowania produkcji tych związków na skalę masową. Zwiększenie atrakcyjności na poziomie molekularnym, zarówno w przypadku kobiet jak i mężczyzn, okazuje się być jednym ze sposobów na dochodowy interes. Należy jednak zwrócić uwagę również na medyczną sferę wykorzystania tych substancji. Mogą one pomóc w leczeniu różnego rodzaju zaburzeń.

Źródła

1. Jacob S., Hayreh D.J., McClintoch M.K. Context-dependent effects of steroid chemosignals on human physiology and mood. Physiol. Behav. (2001); 74(1-2): 15-27

2. Jacob S, McClintock MK. Psychological state and mood effects of steroidal chemosignals in women and men. Horm Behav. (2000);37(1):57-78.

3. Jacob S, Hayreh DJ, McClintock MK. Context-dependent effects of steroid chemosignals on human physiology and mood. Physiol Behav. (2001);74(1-2):15-27.

4. Jacob S, Garcia S, Hayreh D, McClintock MK. Psychological effects of musky compounds: comparison of androstadienone with androstenol and muscone.Horm Behav. (2002);42(3):274-83.

5. Lundström JN, Hummel T, Olsson MJ. Individual differences in sensitivity to the odor of 4,16-androstadien-3-one.Chem Senses. (2003);28(7):643-50.

6. Koelega HS, Köster EP. Some experiments on sex differences in odor perception. Ann N Y Acad Sci. (1974);237(0):234-46

7. Thysen B, Elliott WH, Katzman PA. Identification of estra-1,3,5(10),16-tetraen-3-ol (estratetraenol) from the urine of pregnant women (1).Steroids. (1968);11(1):73-87

8. Ohloff G., Maurer B., Winter B., Giersch W. Structural and configurational dependency of the sensory process in steroids. Helv. Him. Acta; 66: 192-217

9. Bensafi M, Brown WM, Khan R, Levenson B, Sobel N. Sniffing human sex-steroid derived compounds modulates mood, memory and autonomic nervous system function in specific behavioral contexts.Behav Brain Res. (2004);152(1):11-22

10. Monti L., Monti D. Quantitative EEG, psychometric and sleep study in normal human subjects during stimulation of the vomeronasal (VMO) area with vomeropherins. Unpublished paper. Pherin Pharmaceuticals Laboratories, Univeristy of Utah Research Park

11. http://www.odory.zut.edu.pl/fileadmin/pliki/odory/pdf/Zmysl_wechu_Rapiejko.pdf

12. www.feromony.pl

13. http://coape.pl/feromonoterapia

KOMENTARZE
news

<Maj 2025>

pnwtśrczptsbnd
28
29
30
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
1
Newsletter