Za powstawanie alergii odpowiadają geny?

Skłonność do alergii jest cechą dziedziczoną genetycznie. Mutacje w genach wywołują zaburzenia w powstawaniu prawidłowych reakcji obronnych organizmu. Geny te kodują białka niezbędne w trakcie tworzenia i przebiegu odpowiedzi immunologicznej. Zarówno obecność określonego genu lub jego mutacji może być przyczyna wystąpienia alergii jak również brak innego może wywołać stan alergiczny u osoby uczulonej na dany czynnik. U alergików stwierdza się nieprawidłowości ekspresji genów warunkujących prawidłową odpowiedź immunologiczną. Dziedziczenie alergii zależne jest od całego zestawu genów. Występuje kilkadziesiąt miejsc w genomie człowieka, które wywołują reakcję immunologiczną w wyniku kontaktu z alergenem. Kluczowy jest w tym przypadku chromosom 5, na którym zlokalizowane są miejsca kontrolujące biosyntezę białek uczestniczących w reakcji alergicznej. Ich rola polega na tworzeniu przeciwciał. Jeżeli u obojga rodziców występuje nadwrażliwość na dany czynnik wówczas szacuje się, że u dziecka wystąpi ona na ok. 70%. Mutacja w genie, który jest przyczyną powstawania zespołu Marfana oraz Loeysa – Dietza prowadzi również do alergii. Przyczyna tkwi w nieprawidłowym funkcjonowaniu biała – transformującego czynnik wzrostu (TGF – beta), odpowiadającego za właściwy wzrost komórek i komunikację między nimi, ale powoduje również nadmierne rozrzedzenie naczyń krwionośnych. U osób zdrowych czynnik TGF – beta reguluje działanie komórek T, z kolei u alergików z mutacją genetyczną komórki te są hiperaktywne i oddziałują zarówno na szkodliwe patogeny, jak również na prawidłowe białka dla organizmu, co staje się przyczyną wystąpienia alergii.

Czym jest alergia?

Układ immunologiczny warunkuje obronę przed różnego rodzaju czynnikami środowiskowymi, które mogą być toksyczne dla organizmu człowieka lub stanowić dla niego źródło infekcji. Alergia jest rodzajem nadwrażliwości na substancje obce zwane alergenami. Prowadzą one do powstania tzw. reakcji immunologicznej. Organizm osoby uczulonej na dany alergen zaczyna zbyt intensywnie bronić się przed jego oddziaływaniem. Układ odpornościowy klasyfikuje te substancje jako zagrażające, próbuje je zniwelować poprzez wywołanie zbyt silnej odpowiedzi. Prowadzi to do rozpoczęcia procesu chorobowego – alergii skóry, oczu, układu oddechowego czy pokarmowego.

Mechanizm reakcji alergicznej

Powstająca reakcja alergiczna przebiega w dwóch etapach – uczulenia oraz fazy alergicznej. Podczas pierwszego etapu alergen, który oddziałuje na organizm jest rozpoznawany przez komórki układu fagocytarnego – makrofagi obecne na powłokach skórnych i błonach śluzowych. W kolejnym etapie dochodzi do przekazania informacji o alergenie limfocytom – komórkom układu krwionośnego mające zdolność do przekształcania się w plazmocyty odpowiadające za syntezę i sekrecję przeciwciał – immunoglobin przede wszystkim klasy IgE. Występują one wyłącznie u osób uczulonych na dany alergen i ostatecznie doprowadzają do powstania reakcji alergicznej. Przemieszczają się one do układu krwionośnego, gdzie łączą się z mastocytami. Alergen po dostaniu się do organizmu łączy się z przeciwciałami zlokalizowanymi na powierzchni mastocytów, które od tej chwili przygotowywane są do wydzielania czynników prozapalnych między innymi histaminy, leukotrienów i cytokinin. Drugi etap reakcji alergicznej zachodzi przy następnym kontakcie organizmu z danym typem alergenu po jego połączeniu z przeciwciałami IgE obecnymi na powierzchni mastocytów powoduje ich natychmiastową aktywację, w wyniku której uwalniane są substancje zapalne wywołujące typowe objawy alergii: obrzęki, zaczerwienienie skóry, bóle głowy, świąd skóry, skurcz oskrzeli, zwężenie dróg oddechowych, nieżyt nosa.

Alergenami może być wiele różnych substancji

Alergeny przyczyniają się do uszkodzenia tkanki, z którą mają bezpośredni kontakt. Zalicza się do nich między innymi roztocza produkujące enzymy degradujące komórki naskórka. Substancje trawiące białka i prowadzące do alergii występują również w jadach niektórych zwierząt, pyłkach roślin oraz grzybach. Najczęściej alergenami są białka, ale również związki chemiczne np. antybiotyki. Niektóre z nich nazywane są heptenami. Pełnią rolę czynników wywołujących alergię dopiero w momencie, gdy połączą się z białkami znajdującymi się w organizmie osoby uczulonej np. z białkami osocza krwi. Z kolei substancje chemiczne mają zdolność zmieniana struktury białek obecnych w organizmie powodując, że organizm klasyfikuje je jako substancje obce dla układu immunologicznego powodując aktywacje jego komórek, co wywołuje reakcję alergiczną.