Oczyszczanie:
- w Polsce burak cukrowy zawiera 15-30% sacharozy
- buraki przechowywane są w przewietrzanych kopcach
- przed usypaniem buraków w kopce są one wstępnie oczyszczane w tzw. otrząsaczach
- buraki są transportowane kanałem spławowym
- za pomocą grabek usuwane są liście i chwasty
- na końcu kanału jest pompa wirowa która przenosi buraki do płuczki
- w płuczce z jednej strony wprowadzana jest woda, z drugiej buraki
-elementy ciężkie jak piasek usuwane są dołem, elementy zielone, zanieczyszczenia lekkie są odprowadzane przez przelew
- w tym procesie zużywa się dużą ilość wody
- buraki z pola zawierają ok. 20-25% zanieczyszczeń
- po przejściu tego procesu zanieczyszczenia stanowią jedynie 0,2%
Krajalnica:
- po oczyszczeniu materiał poddajemy pod działanie krajalnicy
- tarcza z nożami rozkrawa buraki
- na dnie krajalnicy pozostaje krajanka, która musi mieć odpowiedni kształt
- najbardziej pożądany to kształt daszku o grubości ścianek ok. 1mm
- jakość krajanki – 100g krajanki kładziemy pasek za paskiem odrzucając grzebienie i segregując kształty pasków, jeśli sumaryczna długość pasków wynosi 11-12m to jest pokrojona prawidłowo
Ekstrakcja:
- ekstrakcja ma na celu wyekstrachowanie max ilości sacharozy przy jak najmniejszej ilości innych cukrów
- masa przesuwa się wzdłuż ekstraktora, który ma długość ok. 20m
- na całej długości ekstraktor jest ogrzewany - na końcu uzyskujemy sok surowy o temp. 30 st. C
- czas procesu to 70 -80 min - im wyższa temp. na drodze ekstrakcji tym szybciej ona przebiega ( max temp. to 76 st. C )
- wyższa temp. zapewnia szybszą dyfuzję, mniejsze prawdopodobieństwo zakażeń drobnoustrojowych, większą odporność mechaniczną
- aby zabezpieczenie mikrobiologiczne było jeszcze lepsze dodaje się nadtlenek wodoru lub nadtlenek dwusiarczkowy - w ten sposób uzyskujemy wysłodki
- wysłodki poddaje się wyżymaniu i otrzymuje wodę wysłodkową zawracaną do ekstraktora
- uzyskany sok surowy zawiera 13 – 15 % sacharozy i 2% zanieczyszczeń (kwasy, białka, barwniki, inne cukry)
- zanieczyszczenia te powodują, że nie można jeszcze uzyskać z soku sacharozy
- należy poddać go ponownemu oczyszczaniu
Nawapnianie wstępne:
- CaO 0,2% nb 45 st C 25 min
- dzięki jonom wapnia następuje absorpcja na powierzchni koloidów
- koloidy przestają się odpychać
- łączą się w agregaty i powstaje osad
- z pektyn powstają trudno rozpuszczalne połączenia wysokocząsteczkowego kwasu pektynowego z wapniem
- związki te przechodzą do osadu i utrudniają jego filtracje
- krótsze cząsteczki kwasu pektynowego pozostają w soku
- z hemicelulozy powstają policukry: arabany i galaktazy, które częściowo tworzą z wapniem trudno rozpuszczalne sole przechodzące w znacznym stopniu aż do melasu
- przez koagulację wypadaja prawie całkowicie barwniki melaninowe
- wypadają też sole wapniowe kwasów: szczawiowego, winowego i siarkowego oraz wodorotlenki metali (Mg, Fe, Al)
- na etapie nawapniania wstępnego usuwane jest 21-27% zanieczyszczeń
- mieszanie soku z mlekiem wapiennym musi przebiegać stopniowo
- dzięki obrotowi mieszadeł sok jest zawracany
- na początku procesu dodawany jest węglan wapnia który sprzyja wypadaniu koloidów
- osad nie nadaje się do filtrowania
Nawapnianie główne:
- stosowane by poprawić postać tego osadu
- CaO 2% nb 85-87 st. C 10 min
- następuje rozkład białek i pektyn inwertu oraz amidów pod wpływem CaO
- pektyny i hemicelulozy reagują jak podczas nawapniania wstępnego
- białka są hydrolizowane do aminokwasów
- aminokwasy powstają też z amidów po uwolnieniu z nich amoniaku
- produkty rozkładu białek i amidów wchodzą w reakcje z inwertem tworząc barwniki melanoidynowe
- z glukozy i fruktozy powstają kwasy organiczne, których sole wapniowe rozpuszczane są s soku
- część inwertu karmelizuje barwiąc sok
- po nawapnianiu głównym kilkanaście procent sacharozy występuje w postaci cukrzanu
- ginie tu 100 % form cząsteczkowych i ok. 90% form przetrwanych
- sok posiada uwodniony i kleisty osad
Saturacja:
- zbiornik jest wypełniony sokiem
- przez sok przepuszcza się dwutlenek węgla o temp. 40 st. C
- czas procesu to ok. 15 min.
- na tym etapie usuwa się miej niż 10 % zanieczyszczeń
Dekantacja:
- do dekantatora podawany jest sok z osadem
- żeby dekantacja przebiegła szybciej dodaje się flokulanty (subst. jednocząsteczkowe)
Druga saturacja:
- jej celem jest wytrącenie max ilości jonów wapnia z soku
- na tym etapie usuwane jest 3-4% zanieczyszczeń
- aparaty tu stosowane są identyczne jak w saturacji pierwszej ale mają mniejsze wymiary
- uzyskujemy tu osad który może być stosowany w aparatach nawapniania wstępnego
- uzyskujemy sok rzadki, który ma ok. 40% mniej zanieczyszczeń, zawierający jony wapnia
Usuwanie jonów wapnia:
- sok przepuszczany jest przez złoże kationidowe, na którym są jony sodu wymieniające jony wapnia
- uzyskujemy wyższą rozpuszczalność soli
Zatężanie:
- przed zatężaniem dodaje się SO2 który ma właściwości redukujące i zapobiega przyrostowi barwy
- roztwór ma 15 % suchej substancji
- zatężanie następuje w wyparkach wielodziałowych
- temp. w każdym dziale musi być coraz niższa, co uzyskamy dzięki obniżaniu w kolejnych działach ciśnienia
- uzyskujemy sok gęsty 65-77% suchej subst.
Kolejna filtracja:
- sok należy przesączyć
- temp. filtrowania to ok. 90 st. C
Produktownia:
- zatężanie w warniku
– zbiorniku z elementami grzewczymi
- rurki są ogrzewane parą
- do rurek wpływa sok i podlega ogrzewaniu
Krystalizacja:
- krystalizacja zależy od współczynnika przesycenia
– stosunek rzeczywistego stężenia cukru do teoretycznie możliwego w danej temp
- zależy od temp
- im wyższa temp tym krystalizacja przebiega szybciej
- obecność innych cukrów hamuje krystalizacje
- obecność niecukrów ma wpływ na jakość cukrów
- Zatężanie prowadzi się przy ciśnieniu 0,25 atm i 70 -80 st. C
- uzyskuje się cukrzycę I - żeby cukrzyca I miała duże kryształy współczynnik przesycenia powinien wyjść w granicach 1,15-1,25
- żeby krystalizacja trwała trzeba stosować dociągi soku
- krystalizowanie trwa ok. 1,5 h
Wirówka:
- cukrzyca I trafia do wirówek
– dużych urządzeń zaopatrzonych w bęben
- bęben dociska siła odśrodkową roztwór do powierzchni wirującej co powoduje oddzielenie soku od sacharozy
- oczyszczamy sacharozę przepłukując ją wodą o temp 90 st. C
- woda wypłukuje resztki soku
- proces oczyszczania trwa do 30 s
- następnie stosuje się parę wodną o temp 150 st C
- para przemywa sacharozę i osusza ją
- uzyskujemy cukier wymielony zawierający do 1% wody
- w postaci krystalicznej uzyskujemy ok. 50% sacharozy, którą wprowadziliśmy z burakami na początku
- cukier ten musi być poddany suszeniu
- trafia na perforowaną powierzchnie i jest osuszany gorącym powietrzem
- schładzamy cukier
- odbieramy cukier o mniejszych i większych kryształach
- następuje segregacja kryształów
- oczyszczanie przez elektromagnesy
- po wirowaniu uzyskujemy odcień ciemny I
- zawiera on ponad 80% suchej substancji z czego ponad 85% to sacharoza
Warnik:
- gotowana jest cukrzyca II
- trwa to dwa razy dłużej
Wirówka:
- cukier zawierający 93% suchej substancji trafia do wirowania
- ta sacharoza jest uznawana za gorszą
- następuje ścinanie kryształów, oczyszczanie i uzyskujemy mączke
- zawiera ona większą ilość zanieczyszczeń
- z tej mączki po rozpuszczeniu w soku rzadkim uzyskuje się klarówkę o 65% cukru
- klarówkę wykorzystuje się do gotowania cukrzycy I
Warnik:
- gotujemy cukrzycę III
- gdy osiągnie ponad 93% suchej subst. transportuje się ją do mieszadeł cukrzycy III
- obniżamy temp przez chłodzenie
- następuje powolny przyrost kryształów
Wirowanie:
- wirujemy na takich aparatach jak cukrzycę II tylko bez wody
- uzyskujemy mączkę III uzyskiwaną do inicjowania krystalizacji cukrzycy II i melas
- Zawartość sacharozy w cukrze białym to 99,7%
- melas jest wykorzystywany w procesie fermentacyjnym np. do produkcji etanolu, kwasu cytrynowego, mlekowego
- wysłodki zawierają do 90% wody, wyżyna się z nich do 10% suchej subst, która można stosować jako źródło błonnika pokarmowego lub jako materiał do spalania.
red. Blanka Majda
Po konsultacji z firmą DIAMANT Pfeifer & Langen.
KOMENTARZE