Rynek pracy ulega obecnie dynamicznym przemianom i zgadza się z tym zarówno intuicja polskich uczniów, jak i prognozy instytutów badawczych. Jedną kwestią jest to, jacy specjaliści stają się coraz bardziej poszukiwani przez pracodawców. Drugą zaś, jakie dokładnie nowe stanowiska pracy pojawiają się na rynku wraz z nadejściem kolejnych innowacji technologicznych i organizacyjnych.

Procesem mającym wpływ na oba zjawiska jest automatyzacja, która zaczyna obejmować nie tylko zawody wymagające pracy fizycznej, ale i umysłowej. Eksperci OECD w raporcie „The Future of Work” [1] z 2019 roku wskazują, że proces ten może objąć całkowicie 14% zawodów, a sposób wykonywania kolejnych 32% może się znacząco zmienić. Analitycy podkreślają też, że wraz z redukcją niektórych miejsc pracy, na rynku pojawi się szereg innych.

Kreatywność i współpraca a ścieżka kariery

Wiele dzisiejszych nastolatków będzie wykonywać prace, które do niedawna wydawały się jedynie futurystyczną ciekawostką. Analityk cyber-miasta, inżynier samochodów autonomicznych, menedżer ds. rozwoju sztucznej inteligencji – na takie zawody, jako wymarzone, wskazują ankietowani uczniowie, którzy chcieliby pracować w zawodzie przyszłości (tzn. takim, który dopiero powstał i zyskuje na popularności). Takie plany zadeklarowało 34% uczestników rekrutacji.

Pozostałe 64% widzi swoją przyszłość w tradycyjnych, znanych już od kilkudziesięciu lat, zawodach. Nie znaczy to jednak, że nie zamierzają oni zająć się zmienianiem świata i kreowaniem innowacji. Trzeba bowiem pamiętać, że zawody nie tylko znikają, ale przede wszystkim ewoluują – dzisiejszy inżynier elektrotechnologii pracuje nad zupełnie innymi kwestiami i używa innych narzędzi niż kilkadziesiąt czy kilkanaście lat temu. Nowe kompetencje są więc potrzebne nie tylko do podjęcia pracy, której istnienia do niedawna nawet sobie nie wyobrażaliśmy, ale także takiej, którą ludzie wykonują od zawsze.

Wśród umiejętności oraz cech poszukiwanych przez pracodawców pojawiły się i pojawiać się będą coraz częściej te dotyczące kreatywności oraz samodzielnego myślenia, rozwiązywania złożonych problemów czy pracy w grupie. Eksperci Światowego Forum Ekonomicznego prognozują, że w najbliższych latach do najważniejszych kompetencji należeć będą: zarządzanie ludźmi, zdolności negocjacyjne, inteligencja emocjonalna, współpraca z innymi, elastyczność poznawcza, rozwiązywanie złożonych problemów, krytyczne myślenie i kreatywność [2].

– Żyjemy w czasach nieustannej zmiany, jesteśmy nie tylko świadkami, ale uczestnikami kolejnej rewolucji przemysłowej. Digitalizacja, automatyzacja oraz zupełnie innowacyjne rozwiązania to znak naszych czasów. Ale żadne najbardziej zaawansowane technologicznie rozwiązania nie zaistnieją bez ludzi. Dlatego, jak wskazują eksperci, kluczowe kompetencje przyszłości to chociażby zdolność krytycznego myślenia, umiejętność komunikacji oraz współpracy w grupie. Dla uczniów, którzy dopiero poszukują pomysłów na swoją zawodową przyszłość, mogą okazać się one kluczem do sukcesu. Na etapie edukacji szkolnej dla nastolatków okazją do kształtowania wielu z nich jest właśnie program ADAMED SmartUP. Nasza inicjatywa opiera się nie tylko na przekazywaniu wiedzy i umiejętności z różnych dziedzin nauki, ale również na inspirowaniu do nieszablonowego myślenia, współpracy między uczestnikami oraz, co dla nas niezwykle ważne, na budowaniu aktywnej społeczności młodych pasjonatów nauki – mówi Martyna Strupczewska, Kierownik programu ADAMED SmartUP.

Tam sięgaj, gdzie wzrok nie sięga

W ciągu kolejnych kilkunastu lat gospodarka zmieni się nie do poznania i wszyscy powinniśmy się na to przygotować. W gospodarce opartej na wiedzy badacze i naukowcy będą poszukiwani w większości branż, nie tylko przez uczelnie i instytucje badawcze. Kluczem, by odnaleźć się w nowej rzeczywistości, będzie elastyczność, umiejętność przystosowania się do zmieniających się warunków pracy oraz gotowość do ciągłej nauki. Czy współcześni nastolatkowie są gotowi na karierę naukową?

Aż 75% ankietowanych uczniów odpowiedziało, że swoją przyszłość wiąże z szeroko pojętą karierą naukową. Tylko 6% nie ma takich planów, a 19% rozważa obie możliwości. Najczęściej jako preferowane dziedziny wskazują nauki medyczne i o zdrowiu (36%) oraz ścisłe i przyrodnicze (25%), trzecią wybieraną dziedziną były nauki inżynieryjno-techniczne (9%). Uczniowie, pytani o szczegóły swoich wyborów, wskazali również na konkretne dyscypliny w obrębie wspomnianych dziedzin. Odpowiednio były to: medycyna (32% wszystkich wskazań), matematyka (32%) oraz automatyka (9%).

– Program ADAMED SmartUP, dzięki oferowanym zajęciom praktycznym i indywidualnym konsultacjom przybliża uczniów, biorących w nim udział, do realizacji swoich naukowych marzeń. Jesteśmy przekonani, że chęć poszukiwania ścieżki rozwoju i poszerzania własnych horyzontów, którą staramy się wspierać, przyniesie pozytywne efekty, niezależnie od wybranej przez nich drogi – deklaruje Martyna Strupczewska.

O badaniu

Badanie zostało przeprowadzone w dniach 2 września-7 listopada 2019 r. na próbie 1590 osób w wieku 15-19 lat, zarejestrowanych w tym okresie do 6. edycji programu ADAMED SmartUP. Ankieta została przeprowadzona na platformie online.