Niestety wielu początkujących naukowców nie otrzymuje istotnych podstawowych informacji na początku swojej przygody z pipetowaniem. Przed przystąpieniem do procedury pipetowania należy pamiętać o kilku czynnikach.

Odpowiedni tryb pipetowania

Tryb pipetowania standardowego (prostego/do przodu) stosowany jest głównie do pipetowania wody i roztworów wodnych np. buforów, rozcieńczonych kwasów zasad. Jest to metoda najczęściej stosowana w laboratoriach. W przypadku pipetowania cieczy gęstych, lepkich, pieniących lub bardzo małych objętości można zastosować tryb pipetowania rewersyjnego (do tyłu/odwrotnego). Polega on na pobraniu próbki przy wciśniętym przycisku pipetowania od razu do drugiego oporu (pozycja wydmuchu), a następnie wydanie cieczy tylko do pierwszego oporu. Pozostającą w końcówce ciecz należy wydać z powrotem do naczynka wyjściowego lub usunąć razem z końcówką.

Zwilżanie końcówki pipety

Wstępne zwilżanie zwiększa wilgotność w końcówce, zmniejszając w ten sposób parowanie próbki. Używanie wielokrotne tej samej końcówki bez wstępnego zwilżania może wpływać negatywnie na objętość wydawanej cieczy.

Zanurzanie końcówki na właściwą głębokość w cieczy

Pipety o dużej objętości (1-5 ml) należy zanurzyć na głębokość 5-6 mm, natomiast pipety o mniejszej objętości należy zanurzyć w 2-3 mm. Zbyt małe zanurzenie końcówki w cieczy, szczególnie w przypadku pipet o dużej objętości, może prowadzić do zasysania powietrza, natomiast zbyt duże jej zanurzenie może spowodować przywieranie próbek do zewnętrznych ścian końcówki. Nie należy również dotykać dna pojemnika końcówką.

Prawidłowe operowanie przyciskiem pipetowania – powolne i płynne

Zbyt gwałtowne pobieranie cieczy grozi zalaniem wnętrza trzonu pipety oraz powoduje pojawianie się pęcherzy powietrza w końcówce. Stosowanie tej samej siły nacisku na przycisk oraz prędkości podczas pobierania i dozowania każdej próbki pozwala otrzymywać powtarzalne wyniki.

Stabilizacja próbki w końcówce

Po pobraniu próbki do końcówki należy odczekać 1 sekundę, zanim zostanie ona wyjęta z cieczy. W tym czasie następuje zatrzymanie pracy nurnika i ostateczne pobranie cieczy do końcówki.

Sposób trzymania pipety

Podczas pobierania próbki należy trzymać pipetę pionowo i unikać dotykania ścianek pojemnika. Po pobraniu próbki należy wyciągnąć pipetę, również trzymając ją pionowo. Ta technika jest szczególnie ważna przy pipetowaniu małych objętości (<50 μL). Trzymanie pipety pod kątem, gdy jest ona usuwana z próbki, może zmienić objętość pobieranej próbki. Dotykanie boków pojemnika może powodować utratę objętości ze względu na działanie napięcia powierzchniowego.

Odpowiednie przechowywanie pipet

Ciepło dłoni ogrzewa pipetę podczas pipetowania, zakłócając równowagę termiczną, co w konsekwencji wpływa na objętość dozowanej próbki. Należy zatem unikać zbyt długiego przetrzymywania pipety w dłoni, a trakcie przerw w pracy przechowywać je na odpowiednim statywie, pionowo.

Regularna konserwacja pipet

Pipety potrzebują regularnego oczyszczania, smarowania i kalibrowania, dzięki czemu będą prawidłowo działać przez wiele lat. Do odkażania powierzchni pipety można użyć chemicznych środków dezynfekcyjnych i sterylizujących. Kalibracja polega na sprawdzeniu, czy pipeta pobiera tyle, ile powinna, tzn. czy wynik pomiaru mieści się w granicach dopuszczalnego błędu określonego przez producenta pipety w oparciu o normę ISO 8655.

Ergonomia pracy

Ręczne pipetowanie może prowadzić do urazów wskutek chronicznego obciążenia mięśni szyi, ramion i rąk, dlatego tak ważne jest, aby pipety stosowane w laboratoriach były dobrze zaprojektowane i pochodziły od uznanych producentów. Istotne jest, aby miejsce pracy było przygotowane zarówno jeżeli chodzi o rozmieszczenie pipet, odczynników i akcesoriów w odpowiedniej odległości niewymuszającej nienaturalnych ruchów podczas pipetowania, jak i odpowiednie podparcie dla rąk i nóg. W trakcie pracy należy robić krótkie przerwy, a także, o ile to możliwe, zmieniać rękę, którą się pipetuje i postawę z siedzącej na stojącą.

Prawidłowo dobrana, sprawna pipeta, znajdująca się w rękach osoby odpowiednio przeszkolonej i świadomej podstaw technik pipetowania, zapewni dobre wyniki pracy. Ta sama pipeta w rękach osoby bez odpowiedniego zaplecza może nie sprawować się tak samo dobrze, co prowadzić może w konsekwencji do konieczności powtórzenia badań, a przez to wzrost ich kosztów oraz opóźnienia prowadzonych projektów.

Autor:
Agnieszka Topolewska,
Corning Incorporated

---------------------------------

Artykuł pochodzi z najnowszego wydania kwartalnika Biotechnologia.pl nr 2-3/2019.
Cały kwartalnik dostępny jest TUTAJ