Raport zawiera analizę sytuacji wyjściowej, w tym wyzwań stojących przed służbą zdrowia, będących wynikiem starzenia się społeczeństwa i wzrostu częstotliwości występowania chorób przewlekłych. Ich wpływ na koszty funkcjonowania systemu jest niebagatelny. Według raportu „2019 Global health care outlook” przygotowanego przez Deloitte, wydatki na opiekę zdrowotną będą dynamicznie rosły w nadchodzących latach. Zakłada się, że w najbliższej perspektywie (2017-2022) to tempo wyniesie 5,4% rocznie, dzięki czemu nakłady na ten sektor osiągną pułap 10 bln USD globalnie. W przygotowanym opracowaniu nt. VBHC znajdują się przykłady najlepszych praktyk krajów, które dzięki wdrożeniu tego modelu dobrze zarządzają zarówno kosztami, jak i osiągają wysokie efekty leczenia. W raporcie znalazły się także rekomendacje działań, których powodzenie jest uwarunkowane współpracą między podmiotami zajmującymi się innowacyjnymi i nowoczesnymi metodami ochrony zdrowia zarówno od strony technicznej, stricte medycznej, jak i systemowej.

– Ostatnie lata przyniosły niewyobrażalne postępy w medycynie. Choroby dotychczas uważane za nieuleczalne, w których żadne leczenie systemowe nie przynosiło widocznej poprawy, stały się chorobami przewlekłymi. To oznacza, że są one kontrolowane, a pacjent wraca do normalnego życia. Jakość życia tych pacjentów poprawiła się radykalnie. W związku z tym należy poszukiwać rozwiązań zachęcających do większej konkurencyjności o jakość – czyli ochrony zdrowia nakierowanej na wartość – mówi profesor Jan Walewski z COI, pod którego redakcją naukową powstawał raport.

Jak twierdzi dr Beata Jagielska, Prezes Polskiej Koalicji Medycyny Personalizowanej – VBHC to nowe spojrzenie na system ochrony zdrowia, bez którego nie może być mowy o dalszym rozwoju. Niezbędne są działania na rzecz zdefiniowania efektu zdrowotnego i przypisania mu określonych mierników. Powinny być one zaplanowane w perspektywie długofalowej, we współpracy z ekspertami z wielu różnych dziedzin.

VBHC – korzystna finansowo alternatywa dla płatności za ilość usług

Standardowe systemy ochrony zdrowia na świecie charakteryzują się dążeniem do maksymalizacji ilości świadczeń zdrowotnych przy ograniczonych zasobach. Niestety takie podejście wiąże się z licznymi wadami, jak choćby brak bodźców do zwiększania jakości świadczeń czy skłonność do rozbudowywania ponad miarę procesu terapeutycznego. VBHC to alternatywa wobec rozwiązań skupiających się tylko na ilości usług i produktów zdrowotnych, które możemy pozyskać przy ograniczonym budżecie. Model ten bowiem zakłada odpowiedź na pytanie, jakie wyniki zdrowotne możemy osiągnąć korzystając z tych samych zasobów – jest on też tańszy od tradycyjnego modelu, co ma szczególne znaczenie w przypadku kraju takiego, jak Polska, która zmaga się z niedofinansowaniem służby zdrowia.

– Ilość dowodów na opłacalność modelu VBHC w trakcie stosunkowo krótkiego okresu ostatnich 15-20 lat, odkąd koncepcja ta powstała, jest niebagatelna, zaś poprawę wyników terapeutycznych w wielu przypadkach należy ocenić jako znaczącą – mówi Agnieszka Sznyk, Prezes Instytutu Innowacji Odpowiedzialnego Rozwoju INNOWO, współtwórcy raportu. – Doświadczenia krajów, takich jak Holandia, kraje skandynawskie czy USA, nie pozostawiają wątpliwości, że w rezultacie wdrażania tej koncepcji jakość leczenia, jego dostępność, łańcuch dostaw opieki zdrowotnej, koordynacja i integracja procesów terapeutycznych ulegają znaczącej poprawie – dodaje Sznyk.

Wyzwania dla podejścia opartego na jakości

Modyfikacja systemu w kierunku VHBC wiąże się także z innymi wyzwaniami, dlatego kolejnym istotnym obszarem jest odpowiednie budowanie świadomości na temat procesu wdrażania nowego modelu i jego docelowych korzyści. W początkowej fazie mogą mu bowiem towarzyszyć trudności wynikające m.in. ze zwiększenia odpowiedzialności świadczeniodawców za proces monitorowania terapii, a także odpowiedzialności za skuteczność diagnostyki i leczenia. Jednak badania (jak np. niedawno opublikowany Future Health Index 2019) pokazują, że polski pacjent jest nie tylko gotowy, ale i chętny na przyjęcie większej roli w procesie leczenia. Chęć pełnej współpracy z chorym, w zakresie medycznym, technicznym czy dokumentacji, deklarują także polscy lekarze. Widać więc, że uczestnicy polskiej służby zdrowia są gotowi na zmianę.

Nowe technologie konieczne do efektywnego wdrożenia VBHC

W celu skutecznego wdrożenia nowej koncepcji konieczna jest współpraca wszystkich interesariuszy. Nie jest to jednak warunek wystarczający. Podstawowym narzędziem wdrażania VBHC powinny być pilotaże i działania skupione na obszarach terapeutycznych, które swoim charakterem najbardziej sprzyjają wprowadzaniu tej koncepcji, odznaczające się np. wysokim stopniem informatyzacji oraz adaptacyjności. Dlatego tak ważne są obecne działania prowadzone przez Ministerstwo Zdrowia we współpracy z ekspertami systemu i towarzystwami naukowymi, które zaowocowały wdrożeniem takich rozwiązań jak sieć onkologiczna czy rozporządzanie dotyczące ośrodków kompetencji leczenia raka piersi. Rozwiązania te pozwolą na wprowadzenie mierników efektywności diagnostyki i leczenia do praktyki klinicznej.

Jednym z praktycznych przykładów zastosowania narzędzi do wdrażania idei value based healthcare jest protokół ERAS, czyli protokół kompleksowej opieki okołooperacyjnej dla poprawy wyników leczenia. Najszerzej ERAS stosowany jest w bariatrii, ale równie mocno doceniany jest w terapiach onkologicznych ze względu na szczególną wrażliwość społeczną choroby oraz bardzo duży przyrost zachorowań.

Odpowiednie przygotowanie pacjentów i preferowanie technik minimalnie inwazyjnych może się przyczynić do redukcji powikłań. Innowacyjne firmy technologiczne, oferując szerokie portfolio narzędzi podstawowych i zaawansowanych, umożliwiają procedowanie zabiegów chirurgicznych laparoskopowych na najwyższym na dzień dzisiejszy poziomie bezpieczeństwa dla pacjenta, czego rezultatem jest wysoka efektywność terapii.

– Z nadzieją przyglądamy się zmianom systemowym, idącym w kierunku opieki koordynowanej i monitorowania efektów leczenia, które zmierzają do systemu pacjentocentrycznego – mówi Adam Jagoda, CEE North Cluster Leader Medtronic. – Co za tym idzie, zmiany te prowadzą do osiągnięcia lepszego efektu zdrowotnego, który jest jednocześnie bardziej efektywny kosztowo dla samego systemu. Jesteśmy przekonani, że połączenie koordynowanej opieki zdrowotnej i innowacyjnych technologii medycznych gwarantuje sukces. Wierzymy także, że wspólnie możemy opracować efektywne systemy, które znacząco zoptymalizują koszty przy jednoczesnej poprawie wyników leczenia i że w ten sposób bardziej pomożemy pacjentom – dodaje Adam Jagoda.

Rozwój projektów AI i Data Warehouse

Jednym z praktycznych przykładów prac nad wdrożeniem VBHC w Polsce jest podpisanie w lipcu br. listu intencyjnego między firmą Philips a Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie (COI), pozwalające na rozwój projektów w obszarach: Data Warehouse, AI oraz nowoczesne technologie medyczne w onkologii. Przyszłe, wspólnie realizowane projekty będą obejmowały także inwestycje i badania w obszarze monitorowania oraz analityki parametrów życiowych (w kontekście podejmowania decyzji klinicznych) czy wspieranie rozwoju cyfrowej patomorfologii.

– Nasza współpraca otwiera nowy rozdział wdrażania Value-based healthcare oraz innowacyjnych, cyfrowych technologii w medycynie. Ochrona zdrowia oparta na wartościach w połączeniu z kompleksową digitalizacją jest kluczem do sukcesu transformacji służby zdrowia i odpowiedzią na wyzwania, które przed nią stoją – mówi Reinier Schlatmann, prezes Philips w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. – Bardzo nas cieszy, że wspólnie z COI będziemy pracować nad rozwiązaniami tak istotnymi dla pacjentów i lekarzy, a także dla sukcesu modelu VBHC w Polsce – podsumowuje Schlatmann.

Twórcy raportu i partnerzy

Raport powstał przy współpracy Polskiej Koalicji Medycyny Personalizowanej (PKMP), Instytutu Innowacji Odpowiedzialnego Rozwoju INNOWO i Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie, pod redakcją naukową profesor dr hab. Eweliny Nojszewskiej, SGH i profesora dr hab. Jana Walewskiego, COI. Współautorami raportu są: prof. dr hab. Joanna Chorostowska-Wynimko, dr hab. Marcin Czech, dr Beata Jagielska, dr hab. Arkadiusz Karwacki, dr Iga Lipska, prof. dr hab. Andrzej Marszałek, prof. dr, dr Iwona Skrzekowska-Baran, dr Agnieszka Sznyk oraz Adam Twarowski. Partnerami raportu są firmy Amgen, Bayer, Medtronic i Philips. Patronat nad raportem objęła Izba Gospodarcza „Farmacja Polska”.

Pełna treść dokumentu dostępna jest tutaj.