Inicjatorem konkursu IMPRESS-U jest amerykańska agencja National Science Foundation (NSF), która pełni rolę agencji wiodącej, co oznacza, że odpowiada za ocenę merytoryczną międzynarodowych wniosków wspólnych. Pozostałe agencje partnerskie zatwierdzają wyniki oceny merytorycznej dokonanej przez agencję wiodącą i przyznają finansowanie dla poszczególnych zespołów badawczych. Dzięki inicjatywie IMPRESS-U i wsparciu Narodowego Centrum Nauki (NCN) polscy badacze mogą brać aktywny udział w integracji ukraińskich badaczek i badaczy z globalnym środowiskiem naukowym oraz pomóc w odbudowie ekosystemu naukowego na Ukrainie.

Rozwój medycyny regeneracyjnej

Jednym z laureatów konkursu IMPRESS-U, który otrzyma finansowanie od NCN, jest dr Oleksandr Korchynskyi. Jest biologiem molekularnym i komórkowym. Od ponad 20 lat pracuje z komórkami macierzystymi, mianowicie nad regulacją ich różnicowania i działania funkcjonalnego. Ma w swoim dorobku naukowym prace w „Nature” i „Science”. Obecnie pracuje na stanowisku adiunkta na Uniwersytecie Rzeszowskim. Naukowiec stoi na czele zespołu z Polski, który dzięki finansowaniu w IMPRESS-U zrealizuje badania zatytułowane „Wielocechowe powierzchnie do wysokowydajnego sortowania komórek”. Amerykańskim partnerem w projekcie jest zespół pod kierownictwem dr. Sergiya Minko z Uniwersytetu w Georgii, a pracami po ukraińskiej stronie będzie kierować prof. Yaroslav Ilnytskyy z Instytutu Fizyki Fazy Skondensowanej we Lwowie. Budżet polskiej części badań to niemal 1,08 mln zł.

Starzenie się społeczeństwa, choroby, zaburzenia oraz konflikty zbrojne stawiają coraz większe wyzwania przed medycyną regeneracyjną. Naukowcy na całym świecie pracują nad rozwinięciem metod, które pozwolą na szybkie namnożenie specyficznych terapeutycznych komórek macierzystych i zwiększą możliwości odbudowy ubytków tkanek lub wyhodowania całych organów, które będą mogły być przeszczepiane pacjentom. Największym wyzwaniem w tym kontekście jest obecnie szybkie i efektywne oddzielanie od siebie komórek terapeutycznych od komórek potencjalnie niebezpiecznych. – Amerykańscy i ukraińscy partnerzy projektu współpracują ze sobą od dłuższego czasu. Ja z kolei pracowałem wcześniej z naukowcami z Ukrainy nad stworzeniem komputerowych modeli procesów biomedycznych. Kilka miesięcy temu dostałem od nich zapytanie, czy mam wśród moich kontaktów naukowych w Polsce kogoś, kto zajmuje się sortowaniem komórek? Tak się składa, że mój zespół ma w tym obszarze duże doświadczenie i w ten sposób dołączyliśmy do zespołu wnioskującego o grant w konkursie IMPRESS-U – mówi dr Korchynskyi.

Międzynarodowe konsorcjum realizujące grant w IMPRESS-U będzie pracować nad stworzeniem nowoczesnych „mądrych” wielocechowych powierzchni („smart surfaces”), które będą mogły być wykorzystane do wysokowydajnego sortowania przeprogramowanych komórek macierzystych (iPS). W trakcie prac naukowcy wykorzystają modele symulacyjne, a także metody eksperymentalne. – Program IMPRESS-U jest jednocześnie programem edukacyjnym i naukowym. Dzięki temu, że badania po polskiej stronie będą realizowane w Rzeszowie, który jest położony w bliskiej odległości od ukraińskiego Lwowa, będziemy mogli działać jako skuteczny hub dla wymiany naukowej młodzieży z Ukrainy i Polski – podkreśla dr Korchynskyi.

O konkursie

Nabór wniosków w IMPRESS-U jest nadal otwarty. Finansowanie mogą zdobyć projekty, w których realizację będą zaangażowane zespoły z USA, Polski i Ukrainy oraz opcjonalnie Litwy, Łotwy lub Estonii. Kierownik polskiego zespołu musi mieć co najmniej stopień naukowy doktora, a polska część projektu może być rozplanowana na maksymalnie 24 miesiące. Projekty muszą dotyczyć tematyki badawczej programu EAGER oraz spełniać jego warunki. Polskimi instytucjami partnerskimi w IMPRESS-U są Narodowe Centrum Nauki, które przeznaczy dla krajowych zespołów łącznie 17 mln zł na nowe projekty oraz Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej z budżetem w wysokości 7 mln zł, która będzie finansować poszerzenie projektów realizowanych już przez zespoły amerykańskie o współpracę z zespołami polskimi w ramach tzw. International Supplements. Zagraniczne zespoły mogą składać wnioski o finansowanie projektów badawczych do US National Academy of Sciences (US NAS), w przypadku badaczy z Ukrainy, Research Council of Lithuania (LMT), Latvian Council of Science (LCS) i Estonian Research Council (ETAG).