Korzenie tej rewolucji tkwią w odkryciach dokonanych na przełomie XIX i XX w. przez Marię Skłodowską-Curie, dwukrotną laureatkę Nagrody Nobla, która wraz z mężem, Pierre'em Curie, odkryła dwa nowe pierwiastki – polon i rad. To właśnie dzięki jej badaniom po raz pierwszy dostrzeżono praktyczny potencjał radioaktywności w medycynie. Już w czasie I wojny światowej Maria Skłodowska-Curie wprowadzała aparaty rentgenowskie do szpitali polowych, co pozwoliło na szybkie diagnozowanie rannych żołnierzy. Jej praca była początkiem radioterapii, która obecnie stanowi jedną z podstawowych metod leczenia nowotworów. Nie mniejszą rolę odegrała córka Marii, Irène Joliot-Curie, która razem ze swoim mężem, Frédérikiem Joliot-Curie, dokonała odkrycia sztucznej promieniotwórczości. Dzięki ich pracy możliwe stało się produkowanie izotopów promieniotwórczych w laboratoriach, co znacząco ułatwiło dostęp do substancji wykorzystywanych później w diagnostyce i leczeniu.

Obecnie energetyka jądrowa w medycynie rozwija się w dwóch podstawowych kierunkach – diagnostyki obrazowej oraz terapii nowotworów. Diagnostyka nuklearna opiera się przede wszystkim na wykorzystaniu radioizotopów, które są wprowadzane do organizmu pacjenta. Jednym z najczęściej stosowanych izotopów jest wykorzystywany w badaniach scyntygraficznych 99mTc. Technet emituje promieniowanie gamma, które rejestrowane przez specjalne kamery, pozwala tworzyć precyzyjne obrazy narządów wewnętrznych. Dzięki temu lekarze mogą z dużą dokładnością diagnozować choroby serca, płuc, układu kostnego, a także wykrywać nowotwory na bardzo wczesnym etapie rozwoju. Innym ważnym aspektem jest terapia wykorzystująca promieniowanie jonizujące. Radioterapia pozwala niszczyć komórki nowotworowe, minimalizując jednocześnie uszkodzenia zdrowych tkanek. Izotopy, takie jak 131I, stosowane są w leczeniu raka tarczycy, natomiast 177Lu coraz szerzej wykorzystywany jest w terapiach guzów neuroendokrynnych czy raka prostaty, a precyzyjne dostarczenie promieniowania do komórek nowotworowych jest możliwe m.in. dzięki radiofarmaceutykom, które celowo gromadzą się w komórkach nowotworowych. Energia jądrowa w medycynie to jednak nie tylko diagnoza i terapia. Promieniowanie gamma jest szeroko wykorzystywane do sterylizacji sprzętu medycznego i chirurgicznego. Dzięki temu procesowi możliwe jest uzyskanie sterylności narzędzi bez użycia wysokich temperatur czy chemikaliów, co znacząco zwiększa bezpieczeństwo pacjentów. 

Pomimo olbrzymiego potencjału medycyny nuklearnej, w ostatnich latach pojawiły się również problemy. Jednym z kluczowych wyzwań jest produkcja radioizotopów. Znaczna część światowej produkcji pochodzi z zaledwie kilku starzejących się reaktorów badawczych, co sprawia, że ich awarie mogą prowadzić do globalnych niedoborów, np. tymczasowe wyłączenie reaktora w holenderskim Petten doprowadziło do poważnych opóźnień w diagnostyce i leczeniu pacjentów w całej Europie. W odpowiedzi na te problemy świat nauki i przemysłu intensywnie pracuje nad alternatywnymi metodami produkcji izotopów. Nowe technologie, takie jak akceleratory cząstek czy reaktory wykorzystujące procesy fuzji jądrowej, mogą wkrótce zapewnić stabilniejsze dostawy kluczowych substancji dla medycyny nuklearnej. W Polsce natomiast kluczową rolę w rozwoju medycyny nuklearnej odgrywa reaktor badawczy MARIA, zlokalizowany w Świerku pod Warszawą i zarządzany przez Narodowe Centrum Badań Jądrowych (NCBJ). To jedyny działający reaktor jądrowy w kraju, który służy nie do produkcji energii elektrycznej, lecz do celów badawczych, edukacyjnych oraz – co szczególnie istotne – wytwarzania radioizotopów medycznych. MARIA dostarcza m.in. 99Mo, z którego powstaje 99mTc – najczęściej wykorzystywany radioizotop w diagnostyce obrazowej, używany w ok. 80% procedur medycyny nuklearnej na świecie. Dzięki jego produkcji Polska nie tylko zaspokaja własne potrzeby w zakresie scyntygrafii czy terapii onkologicznej, ale również eksportuje izotopy do innych krajów. Reaktor MARIA jest więc nie tylko zapleczem naukowym, ale realnym narzędziem w codziennej walce z chorobami – od raka po choroby serca – i stanowi strategiczny zasób krajowej infrastruktury medyczno-naukowej.

Podsumowując, energetyka jądrowa – od swoich skromnych początków w laboratorium Marii Skłodowskiej-Curie, przez odkrycia Irène Joliot-Curie, aż po dzisiejsze zaawansowane metody terapii i diagnostyki – stała się jednym z filarów współczesnej medycyny. Pomimo wyzwań i trudności, jej przyszłość wydaje się obiecująca. Innowacje technologiczne oraz ciągłe badania dają nadzieję, że energia jądrowa będzie wciąż jednym z najskuteczniejszych narzędzi w walce o ludzkie zdrowie.