Mydła z chemicznego punktu widzenia

Z chemicznego punktu widzenia mydła są to sole wyższych kwasów tłuszczowych ze związkami zasadowymi. Kwasy tłuszczowe pochodzą z substancji tłuszczowych, np. olejów, maseł, tłuszczów zwierzęcych. Substancją zasadową jest zazwyczaj jon sodu lub potasu pochodzący z odpowiedniej substancji zasadowej. Stąd wyróżnia się mydła sodowe – twarde i potasowe – miękkie i maziste.

Jak powstało pierwsze mydło?

Legenda głosi, iż pierwsze mydło powstało przez przypadek w starożytnym Rzymie, kiedy to tłuszcz zwierząt, które zostały oddane w ofierze bogom, spływał do rzeki wraz z zasadowym popiołem z paleniska. Na skutek tego połączenia powstało pewnego rodzaju mydło, a odkryły to kobiety piorące w rzece, zauważywszy pienienie i łatwość usuwania plam.

Jak obecnie powstają mydła?

Mydła otrzymuje się na skutek hydrolizy zasadowej triglicerydów (tłuszczów), z udziałem wodorotlenków. Kwasy tłuszczowe, jakie wykorzystywane są do produkcji mydeł, to: kaprylowy, kaprynowy, laurynowy, mirystynowy, palmitynowy, stearynowy, oleinowy, linolowy, linolenowy. Na skutek reakcji zmydlania produktem ubocznym jest glicerol, który ma szerokie zastosowanie w przemyśle kosmetycznym. Gliceryna często jest też dodawana do mydła w celu wzbogacenia jego właściwości odżywczych i nawilżających. Istnieją dwa rodzaje procesów produkcyjnych mydła. Pierwszy z nich to metoda na ciepło, która polega na długotrwałym gotowaniu mieszaniny tłuszczu i roztworu wodorotlenku. Metoda na zimno polega zaś na mieszaniu tłuszczu i roztworu wodorotlenku na zimno, co jest bardziej długotrwałe, ale pozwala na zachowanie większej ilości wartości odżywczych pochodzących z substancji tłuszczowych. Ta metoda służy do otrzymywania wysokiej jakości mydeł naturalnych, których bazą są tłuszcze roślinne wrażliwe na wysoką temperaturę. Jeśli mydło naturalne ma mieć w składzie nie tylko oleje, ale też masła, muszą być one wcześniej roztopione, a po wystudzeniu – połączone z zimnymi olejami. Na tym etapie możliwe jest również dodanie innych dobroczynnych składników tłuszczowych, np. maceraty olejowe. Faza wodna mydła to roztwór wodorotlenku sodu lub potasu wraz z innymi składnikami rozpuszczalnymi w fazie wodnej – ekstraktami roślinnymi, humektantami itp. Połączenie faz musi nastąpić w niskiej temperaturze, a kolejność łączenia faz to zawsze dodanie fazy wodnej do tłuszczowej. Następnie dochodzi do homogenizacji faz, a po kolejnym wystudzeniu dodane mogą być składniki bardzo wrażliwe na wysoką temperaturę – kompozycje zapachowe, olejki eteryczne, antyoksydanty, barwniki, witaminy. Następnie tężejąca masa wylewana jest do foremek, po czym musi ona leżakować przez okres minimum czterech tygodni w odpowiednich warunkach.

Mechanizm usuwania brudu

Usuwanie brudu jest efektywne przy wykorzystaniu miceli. Powstają one na skutek zdyspergowania w wodzie detergentów. Gdy stężenie danego związku powierzchniowo czynnego przekroczy wartość krytycznego stężenia micelarnego, a powierzchnie międzyfazowe zostają wysycone cząsteczkami ZPC, wówczas powstaje micela. Micelę można wyobrazić sobie jako kulę, która zawiera łańcuchy z hydrofobowymi ogonami wewnątrz i hydrofilowymi głowami na zewnątrz. Ta właśnie budowa pozwala na usuwanie brudu zarówno rozpuszczalnego w wodzie, jak i tłuszczach. Cząstki brudu tłustego łączą się z częściami hydrofobowymi, a te rozpuszczalne w wodzie z częściami hydrofilowymi. Tłusta część brudu zostaje zamknięta w miceli, obniża się napięcie powierzchniowe na granicy woda-brud, a następnie całość odrywa się z powierzchni skóry za pomocą wody, którą spłukiwany jest detergent. Dzięki ładunkowi elektrycznemu, jakim obdarzona jest micela, oddziałują one na siebie odpychająco, przez co są rozproszone w całym roztworze.