Olej palmowy a środowisko naturalne

Tereny przeważającej części światowej produkcji drzew palmowych to Indonezja i Malezja, które skrywają prawdziwe bogactwa natury, takie jak lasy równikowe czy też torfowiska, które są zastępowane uprawami drzew palmowych. Torfowiska muszą być wcześniej osuszone, co powoduje duże emisje gazów cieplarnianych. W macierzystej puszczy Malezji i Indonezji znajdują się bardzo rzadkie gatunki roślin i zwierząt. Poza tym państwa te są unikalnymi miejscami, z których można wydobywać torf.    

Systemy certyfikacji oleju palmowego

Debaty na ten temat spowodowały ustanowienie systemu certyfikacji oleju palmowego oraz powołanie systemu RSPO (Roundtable on Sustainable Palm Oil). Mają one na celu ograniczenie do minimum negatywnego wpływu na środowisko naturalne upraw drzew palmowych. RSPO zrzesza wokół siebie producentów i dostawców oleju palmowego, przedstawicieli branży FMCG używających oleju palmowego oraz organizacje ekologiczne. System ten stawia wymagania producentom na każdym etapie produkcji oleju palmowego oraz nakazuje wykonywanie regularnych kontroli upraw. Na skutek tego ceny oleju palmowego zdecydowanie wzrosły. Plantatorzy często rezygnowali z upraw zgodnych z RSPO, co było dla nich nieopłacalne, tłumacząc to tym, iż nie są w stanie spełnić stawianych im wymagań.

Produkcja oleju palmowego w Polsce i na świecie

Surowcem do produkcji oleju palmowego jest palma olejowa (Elaeis guineensis). Jest stosowana do produkcji dwóch rodzajów oleju: jeden z nich to surowy olej palmowy wytwarzany z surowego mezokarpu oraz olej pochodzący z ziaren palmowych. Różnią się między sobą właściwościami fizykochemicznymi, noszą jednak wspólną nazwę oleju palmowego.

Światowa produkcja oleju palmowego stanowi ponad 66 milionów ton rocznie. Przyrost ludności niesie za sobą prawdopodobny wzrost tempa tejże produkcji. Olej palmowy, oprócz przemysłu kosmetycznego i detergentowego, znajduje zastosowanie w produkcji żywności, pasz, chemii, biopaliwa.

Do Polski olej palmowy przyjeżdża głównie z Niemiec i Holandii. Tam zaś dociera przede wszystkim z Indonezji i Malezji. Do Europy trafia olej palmowy, który w 69% całkowitej ilości oleju pochodzi z upraw certyfikowanych. Konsumpcja oleju palmowego w Polsce wynosi 9,8 kg na mieszkańca, natomiast w UE średnia to 12,8 kg. Chemia i kosmetyki stanowiły w roku 2017 80% zastosowania całej ilości importowanego do Polski oleju palmowego.

Olej palmowy w przemyśle kosmetycznym

W kosmetykach stosowany jest zarówno samodzielny olej palmowy, jak i surowce pozyskane z niego. Nierafinowany olej posiada niezwykle wysoką ilość likopenu i karotenoidów, dzięki czemu wykazuje działanie antyutleniające. Poza tym jest szeroko stosowany w produkcji oleochemikaliów, takich jak: surfaktanty, emolienty, modyfikatory lepkości, składniki aktywne, przeciwutleniacze. Przykładami surowców kosmetycznych pochodzących z oleju palmowego są: mirystynian izopropylu, kwas palmitynowy, stearynian glicerolu, stearynian sorbitolu, alkohol cetylowy, palmitynian askorbilu, octan tokoferylu, alkohol stearylowy, alkohol oleilowy i oktyldodekanol, oleinian i stearynian sorbitolu, palmitynian etyloheksylu.

Czym zastąpić olej palmowy?

W związku z tym, że olej palmowy stanowi wielofunkcyjny surowiec do przemysłu kosmetycznego i innych oraz zbyt rozpowszechnione uprawy mogą nieść szkody dla środowiska naturalnego, zaczęto analizę, czym można byłoby zastąpić olej palmowy. Może to być olej rzepakowy, słonecznikowy, sojowy, oliwa z oliwek, olej kokosowy, masło Shea, masło kakaowe. Badania nad skutecznością konkretnego oleju w zastosowaniu kosmetycznym w kontekście jego właściwości fizykochemicznych nadal trwają. W Polsce zastąpienie oleju palmowego innymi wiązałoby się z dużym zagospodarowaniem lądu.