Skórę wrażliwą charakteryzuje obniżona tolerancja na zewnętrzne czynniki środowiskowe (wysoka i niska temperatura, różnica temperatur , zanieczyszczenie powietrza), a także na stosowane miejscowo preparaty kosmetyczne. Uznawane za składniki potencjalnie drażniące są: glikol propylenowy, glikol butylenowy, hydroksykwasy, mocznik, dodecylosiarczan sodu, alkohol etylowy. Przyczyny wrażliwości upatruje się przede wszystkim w zmienionej, uszkodzonej barierze naskórkowej. Ta w połączeniu z obecnością komórek immunokompetentnych w przebiegu niespecyficznego nacieku zapalnego może doprowadzić do ujawnienia się alergii kontaktowej.
Zarówno w przypadku cery wrażliwej, jak i alergicznej możemy zaobserwować podobne symptomy. Będą to: uczucie palenia, rumień, świąd.
Na co zwrócić uwagę przy różnicowaniu cery wrażliwej z alergiczną?
- Czas rozwoju zmiany
- Miejsce obserwowanych zmian
- Rozmiar zmian
- Mechanizm powstawania
W alergii kontaktowej reakcja rozpoczyna się od tzw. fazy indukcji. Oznacza to, że w wyniku kontaktu z czynnikiem alergizującym uruchomione zostają specyficzne reakcje odpornościowe i dopiero po upływie kilku dni, w momencie powtórnego kontaktu z alergenem dają objawy kliniczne. Reasumując, w przypadku gdy charakterystyczny rumień, pieczenie, świąd pojawią się zaraz po zastosowaniu nowego preparatu kosmetycznego mamy do czynienia z cerą wrażliwą, natomiast gdy te same objawy wystąpią po upływie kilku dni, będzie to cera alergiczna.
Reakcja cery wrażliwej na czynnik drażniący zlokalizowana będzie w miejscu aplikacji preparatu, inaczej dzieje się w przypadku alergii kontaktowej, gdzie objawy mogą manifestować się niekoniecznie w miejscu naniesienia preparatu.
U osób z cerą nadwrażliwą rozmiar zmian będzie proporcjonalny do stężenia zastosowanego preparatu, podczas gdy zmiany alergiczne przeciwnie, mogą objąć powierzchnie rozmiarów nieadekwatnych do stężenia.
W podrażnieniu (ortoergii) mechanizm powstawania jest toksyczny i zlokalizowany
w naskórku, przebiega ze zniszczeniem ochronnego płaszcza hydrolipidowego i komórek warstwy rogowej, natomiast w alergii mechanizm jest immunologiczny, umiejscowiony na poziomie skóry właściwej i nie obserwuje się zniszczenia komórek.
Najczęstsze schorzenie alergiczne, z którym różnicujemy skórę wrażliwą to alergiczny wyprysk kontaktowy zwany inaczej kontaktowym zapaleniem skóry o podłożu immunologicznym. Choroba manifestuje się powierzchownym stanem zapalnym rozwijającym się na drodze reakcji nadwrażliwości typu IV (komórkowego, opóźnionego) z udziałem limfocytów T. Wśród alergenów kontaktowych znajdują się: metale (nikiel, chrom, kobalt), lakiery do paznokci, perfumy, barwniki, kosmetyki. Spośród preparatów używanych do codziennej pielęgnacji najczęściej wymienia
się produkty typu „leave-on”, a więc pozostające na powierzchni skóry po ich nałożeniu (kremy, balsamy, perfumy). Z opisanymi czynnikami nierzadko spotykamy się w życiu codziennym, ale na alergeny możemy być narażeni także zawodowo. To głównie branża budowlana(cement) i motoryzacyjna (oleje, smary).Przez wzgląd na intensyfikację stanu zapalnego wyróżniamy: ostry oraz przewlekły wyprysk kontaktowy.
Wyprysk kontaktowy ostry
Obok charakterystycznych także dla skóry nadwrażliwej subiektywnych odczuć, jak świąd czy rumień, pojawiają się również pęcherzyki i grudki wysiękowe, które są w tym przypadku wykwitami pierwotnymi. Dodatkowo mogą pojawić się: obrzęk i zmiany sączące lokalizujące się głównie w okolicy oczodołów i narządów płciowych. Początkowo patologiczne zmiany dotyczą jedynie miejsc bezpośredniego kontaktu z alergenem, by kolejno ulec rozszerzeniu poza daną okolicę. Zmiany są słabo odgraniczone od zdrowej skóry i charakteryzuje je świąd.
Wyprysk kontaktowy przewlekły
Może zaistnieć samodzielnie jako choroba pierwotna, współistnieć z kontaktowym zapaleniem skóry z podrażnienia, a także rozwinąć się z wyprysku ostrego. Znów w obydwu przypadkach pojawiają się zbieżne objawy, ale w przypadku wyprysku obserwuje się dodatkowo tzw. lichenizację. Zjawisko to polega na pogrubieniu warstwy naskórka z nasilonym poletkowaniem powierzchni. Zmiany chorobowe są symetryczne, niewyraźnie odgraniczone od otoczenia, mają skłonność do rozprzestrzeniania się pod postacią wykwitów grudkowo- pęcherzykowych na inne obszary ciała, a po ustąpieniu nie pozostawiają śladu.
Odczyny fotalergiczne, a skóra wrażliwa
Przyczyną pojawienia się odczynów fotoalergicznych, których objawy również mogłyby sugerować obecność wrażliwej skóry jest, podobnie jak w jej przypadku, zastosowanie niektórych preparatów kosmetycznych. Najczęściej są to preparaty zawierające filtry przeciwsłoneczne (szczególnie PABA, benzofenony i pochodne dibenzoilometanu). Zmiany charakterystyczne i typowe dla odczynu fotoalergicznego mają charakter wyprysku, natomiast objawy zbieżne z nadwrażliwą skórą to: rumień, świąd, uczucie pieczenia czy obrzęk.
Nierzadko zdarza się, że pierwotne zmiany, manifestujące się u osób z cerą wrażliwą, są punktem wyjścia dla wtórnej alergii kontaktowej. Dlatego też, tak ważna jest prawidłowa diagnoza każdej nowo powstałej zmiany i odpowiednio dobrana terapia.
Stella Rzewuska
KOMENTARZE