Niska zawartość wody w naskórku jest to cecha charakteryzująca skórę suchą.

Problem ten dotyczy  przeszło15-20% populacji rasy kaukaskiej, warto zaznaczyć , że osoba borykająca się z problemem suchości skóry może identyfikować u siebie także cechy skóry trądzikowej. Skóra sucha nie jest bowiem przeciwieństwem skóry tłustej.

Suchość skóry jest odzwierciedleniem uszkodzenia  funkcji barierowych warstwy rogowej .
Na skutek zaburzenia dojrzewania komórek naskórka, tor przemian  białka filagryny (jego funkcją jest spajanie m.in. włókien keratyny w procesie dojrzewania keratynocytów) nie jest prawidłowy, jest to bardzo istotne, gdyż z białka tego powstają składniki NMF- naturalnego czynnika nawilżającego. Obserwujemy także zaburzenie wytwarzania lipidów naskórka.

W skład lipidów warstwy rogowej wchodzą:

• Ceramidy
• Cholesterol
• Kwasy tłuszczowe
• Pozostałe związki o charterze tłuszczów jak np. trójglicerydy czy sfingozyna

Naturalny czynnik nawilżający– NMF( natural moisturizing factor) to niskocząsteczkowe , rozpuszczalne w wodzie związki , w skład których wchodzą:

• Aminokwasy ( efekt rozkładu enzymatycznego filagryny)
• kwas piroglutaminowy i jego sole
• mocznik
• sole kwasu mlekowego
• inne

Obecność NMF’u na odpowiednim poziomie gwarantuje elastyczność naskórka i odpowiedni stopień jego nawilżenia.

Cechy charakterystyczne dla  suchej skóry:

- brak elastyczności

- suchość,

- uczucie „ściągania”, świądu i pieczenia

- uczucie szorstkości przy dotyku

- pęknięcia, rozpadliny

-jasnoblady kolor

-często obserwujemy drobnopłatowe złuszczanie naskórka

W suchej skórze dochodzi do:

• Podwyższenia wskaźnika TEWL, będącego wynikiem dużej przeznaskórkowej utraty wody
• Zaburzeń w składzie NMF
• Zaburzeń lipidowych ( nieprawidłowy skład lipidów naskórkowych odpowiedzialnych za funkcje barierowe skóry)
• nieprawidłowej keratynizacji, co manifestuje się szorstkością i wzmożonym rogowaceniem naskórka

Przyczyny występowania skóry suchej możemy podzielić na :

endogenne:

• Zaburzenia hormonalne
• Procesy fizjologiczne starzenia się skóry
• Współistnienie chorób ogólnoustrojowych takich jak: cukrzyca, niedoczynność tarczycy, nowotwory narządów wewnętrznych, przewlekła niewydolność nerek
• Niedobory pokarmowe
• Awitaminozy
• Przyjmowanie leków moczopędnych
• Stany odwodnienia organizmu ( niedostateczna podaż płynów)

 Do czynników endogennych zaliczamy również czynniki genetyczne, które wpływają na zaburzenia rogowacenia i czynność naskórka.

Najważniejsze jednostki chorobowe mające podłoże genetyczne, wśród których obserwujemy suchość skóry to

• Atopowe zapalenie skóry (AZS)
• Wyprysk
• Łuszczyca
• Rybia łuska
• Rogowacenie mieszkowe

egzogenne:

Szkodliwy wpływ czynników środowiskowych na skórę:

• promieniowanie UV
• wiatr
• przebywanie w klimatyzowanych pomieszczeniach
• nałogi
• nieodpowiednia dieta
• gwałtowne zmiany temperatur
• mroźne powietrze
• niska wilgotność powietrza

Przyczyną nadmiernej suchości skóry mogą być również czynniki chemiczne czy też czynniki związane ze środowiskiem pracy :

• Substancje toksyczne
• Alergizujące czynniki infekcyjne
• Kontakt z detergentami

Działanie wysuszające maja także niewłaściwe i nadmierne zabiegi higieniczne np. stasowanie silnie odtłuszczających mydeł czy żeli.

Pielęgnacja skóry suchej

Pielęgnacja skóry suchej powinna opierać się na  przywróceniu właściwego stopnia nawilżenia.

Powinno się to odbywać poprzez :

• odbudowę naturalnego czynnika nawilżającego
• odbudowę składników płaszcza lipidowego
• uzupełnienie składników macierzy międzykomórkowej

 Przykładowe grupy składników wykorzystywanych jako źródło nawilżenia skóry:

EMOLIENTY– wykazują działanie  nawilżająco-natłuszczające mogą stanowić podłoże dla różnych substancji aktywnych. Emolienty pomagają zatrzymać naturalną wodę we wnętrzu skóry poprzez wiązanie jej z lipidami skóry oraz poprzez odbudowę tych lipidów.

ALFA- HYDROKSYKWASY  (AHA):

• złuszczają zrogowaciałe martwe komórki
• ułatwiają zatrzymywanie wody
• zmniejszają suchość skóry

Najczęściej wykorzystywane  są:

• kwas glikolowy
• kwas mlekowy

Dzieje się tak , ze względu na fakt , że charakteryzują się one małymi rozmiarami cząsteczek, łatwo przenikają przez skórę.

W skórze właściwej aktywują  ich działanie polega na aktywowaniu fibroblastów( wzrost syntezy koel genu i elastyny) oraz zwiększaniu produkcji glikozaminoglikanów.

POLIHYDROKSYKWASY (PHA):

- ze względu na obecność wielu grup hydroksylowych wiążą wodę z zewnątrz i zatrzymują  ją w skórze nawet w środowisku bardzo suchym( silniej niż gliceryna i sorbitol)

- poliohydroksykwasy  wyraźnie zwiększają barierę ochronną skóry

- do najczęściej stosowanych zaliczamy: glukonolakton czy kwas laktobionowy

Pantenol- alkohol o właściwościach nawilżających, kojących i ochronnych

 Mocznik- działanie jego uzależnione jest od jego stężenia,  do 10% działa silnie nawilżająco, jest związkiem higroskopijnym, stymuluje regenerację komórek, poprawia właściwości wiązania wody przez keratynocyty.

Kosmetyki mające za zadanie odbudowę  naturalnej bariery ochronnej skóry powinny zawierać w swym składzie  m.in:

• Substancje mające wpływ na prawidłowe nawilżenie, odżywienie  skóry
• Sole mineralne, NMF
• Sole kwasu mlekowego
• Witaminy
• Lipidy
• Filtry przeciwsłoneczne
• Masło Karite
• Woski

Pamiętajmy aby pić  2 litry wody dziennie.

red. Marta Kłopotowska

Opracowano na podstawie:

• Kosmetologia pielęgnacyjna i lekarska – redakcja naukowa Maria Noszczyk

• Choroby skóry dla studentów medycyny i lekarzy- S.Jabłońska, T. Chorzelski

• Moisturizers- Robert A Schwartz, MD, MPH, Professor and Head, Dermatology, Professor of Pathology, Pediatrics, Medicine, and Preventive Medicine and Community Health, UMDNJ-New Jersey Medical School
  Coauthor(s): Santiago A Centurion, MD, Staff Physician, Department of Dermatology, New Jersey Medical School, University of Medicine and Dentistry of New Jersey; Isabelle Thomas, MD, Associate Professor, Department of Dermatology, University of Medicine and Dentistry of New Jersey, New Jersey Medical School; Chief of Dermatology Service, Veterans Affairs Medical Center of East Orange, http://emedicine.medscape.com/article/1067211-overview