Pęcherzyca skóry

Jest to choroba autoimmunologiczna skóry, która występuje dość rzadko. Objawy pojawiają się w każdym wieku, choć najczęściej diagnozuje się ją u osób w przedziale wiekowym 40-60 lat.  Nie ma różnicy w zapadalności pomiędzy kobietami i mężczyznami. W pęcherzycy dochodzi do wytwarzania przeciwciał skierowanych przeciwko strukturom łączącym komórki naskórka. W efekcie rozpadają się połączenia międzykomórkowe i powstają charakterystyczne pęcherze. Istnieją dwa główne typy tej choroby – pęcherzyca zwykła i liściasta, które różnią się w zależności od lokalizacji zmian. 

Pęcherzyca zwykła jest najczęstszą postacią tej choroby i stanowi ok. 70-90% wszystkich przypadków. Objawia się powstawaniem bolesnych pęcherzy i nadżerek na skórze i błonach śluzowych, najczęściej w jamie ustnej, gardle, krtani i narządach płciowych. Zmiany skórne wywołane przez pęcherzycę zwykłą mają postać luźnych, łatwo pękających pęcherzy wypełnionych przezroczystą zawartością. Kiedy pękają, pozostawiają bolesne nadżerki, które goją się bez pozostawiania blizn, jednak mogą pozostawiać przebarwienia. Najczęściej występują na skórze głowy, twarzy, szyi, klatce piersiowej i plecach.

Pęcherzyca liściasta jest drugim pod względem częstotliwości występowania typem pęcherzycy i stanowi ok. 10-20% przypadków tego schorzenia. W odróżnieniu od pęcherzycy zwykłej nie występują tutaj żadne zmiany w błonie śluzowej. Zmiany skórne w tym rodzaju dermatozy mają postać płytkich, łatwo pękających pęcherzy, które szybko przekształcają się w nadżerki otoczone rumieniem i złuszczające się zmiany. Najczęściej występują na twarzy, skórze głowy, klatce piersiowej i górnej części pleców. W zaawansowanym stadium pęcherzycy liściastej zmiany mogą obejmować duże obszary skóry, wywołując uogólniony stan zapalny (erytrodermię).

Diagnostyka

Podstawą rozpoznania tego schorzenia jest obserwacja charakterystycznych zmian klinicznych i wykonanie odpowiednich badań. Kluczowe znaczenie mają:

* biopsja skóry oraz badanie histopatologiczne, które pozwala potwierdzić akantolizę, czyli rozpad połączeń międzykomórkowych oraz obecność pęcherzy śródnaskórkowych,

* badanie immunopatologiczne umożliwiające wykrycie autoprzeciwciał odpowiedzialnych za powstawanie zmian. Ważną podkreślenia kwestią jest to, iż pęcherzyca opryszczkowata jest bardzo podobna do tego rodzaju schorzenia. W związku z powyższym ten rodzaj pęcherzycy jest bardzo trudny do rozpoznania. Elementem rozstrzygającym jest właśnie badanie immunopatologiczne skóry. Polega ono na pobraniu wycinka ze skóry, która otacza pęcherz w odległości 1 cm od badanej zmiany. Jego celem jest identyfikacja złogów IgG lub IgA w obrębie przestrzeni międzykomórkowych naskórka. Wykonuje się go za pomocą metody immunofluorescencji bezpośredniej.

Zrozumienie przyczyny, objawów oraz rodzaju pęcherzycy stanowi kluczowy element dla zapewnienie właściwego leczenia, ale także poprawy jakości życia chorego.

Liszaj płaski

To choroba dermatologiczna charakteryzująca się występowaniem na skórze oraz błonach śluzowych zmian w postaci czerwonych grudek. Bardzo często towarzyszy im świąd. Zachorowanie przypada najczęściej na okres pomiędzy 30. a 60. rokiem życia. U dzieci liszaj płaski rozpoznaje się bardzo rzadko, bowiem niecałe 5% wszystkich przypadków dotyczy wspomnianej grupy osób.

Czynniki predysponujące do rozwinięcia się liszaja płaskiego to:

* podłoże genetyczne,

* nieprawidłowo działający układ immunologiczny,

* czynniki środowiskowe, np. stres.

Zmiany skórne są charakterystyczne dla liszaja płaskiego. Przybierają formę płaskich, wielobocznych, sinofioletowych grudek o średnicy 1-3 mm. Na ich powierzchni widoczna jest biała siateczka. Pojawiają się w typowych miejscach, takich jak: grzbiet stóp, okolice nadgarstka, tułów, przednia powierzchnia podudzia oraz paznokcie. Zmiany chorobowe mogą być obecne również w jamie ustnej, jednak najczęściej umiejscawiają się po wewnętrznej stronie policzków oraz wzdłuż linii zgryzu. Dodatkowo mogą pojawić się: zaczerwienienie, suchość w ustach, pieczenie oraz drobne krwawienia.

Schorzenie występuje w kilku odmianach. Wśród nich możemy wyróżnić m.in.:

* liszaj brodawkujący – pojawia się najczęściej na skórze stóp,

* liszaj barwnikowy – zmiany chorobowe przybierają ciemny kolor,

* liszaj mieszkowy – występuje na owłosionej skórze głowy,  

* liszaj dłoni oraz stóp.

Leczenie

W większości przypadków objawy ustępują samoistnie w ciągu maksymalnie dwóch lat od momentu pojawienia się ich. U ok. 50% osób zmiany chorobowe znikają w ciągu pół roku. Należy podkreślić, iż leczenie liszaja nie jest łatwe. Polega ono na łagodzeniu objawów oraz przyspieszeniu ustąpienia dolegliwości. Zazwyczaj stosuje się maści zawierające w swym składzie glikokortykosteroidy, jednakże w niektórych przypadkach dermatolog przepisuje tabletki. W związku z tym, iż liszaj płaski występuje pod wieloma postaciami do potwierdzenia jego obecności potrzebne jest wykonania badania histopatologicznego chorobowo zmienionego miejsca. W przypadku zmian w jamie ustnej obserwuje się zdolność do nowotworzenia i z tego względu zaleca się wykonanie badań histopatologicznych w kierunku raka kolczystokomórkowego. Niektóre przypadki liszaja płaskiego są oporne na stosowane leczenie i sięga się wtedy po retinoidy oraz cyklosporynę. Kolejną metodą leczenia jest fototerapia, jednak należy zachować szczególną ostrożność u osób z ciemną karnacją.