Na starzenie się skóry oraz jej słabą kondycję wpływa wiele czynników – za jeden z głównych uważa się nadmierną ekspozycję na promieniowanie słoneczne (UV). Przyjmuje się, że 80% starzenia się, inicjowanego czynnikami zewnętrznymi, jest jego efektem. Istnieje jednak wiele innych potencjalnych zagrożeń, takich jak słabo zbilansowana dieta oraz otaczające nas w powietrzu zanieczyszczenia. Kolejną kategorią są te, związane z wewnętrznym funkcjonowaniem naszego organizmu, m.in. utrata z wiekiem kolagenu i elastyny, będące skutkiem ograniczenia zdolności keratynocytów i fibroblastów do produkcji tych włókien, a także zmniejszanie lub zwiększanie wytwarzania barwnika przez melanocyty, co z kolei skutkuje powstawaniem na skórze różnego rodzaju przebarwień. Zarówno problemy zewnętrzne, jak i wewnętrzne są powiązane z tymi samymi procesami – powstawaniem nadmiernej ilości reaktywnych form tlenu oraz związanym z nimi wystąpieniem w organizmie stresu oksydacyjnego. Pomimo tego, że dbanie o skórę wydaje się tematem nie do opanowania, specjaliści zgadzają się w kwestii kilku uniwersalnych rad – stosuj protekcję przeciwko promieniowaniu słonecznemu, pij więcej wody i... zacznij stosować retinol.

Czym jest retinol?

Z chemicznego punktu widzenia retinol jest nienasyconym alkoholem diterpenowym, zawierającym pięć sprzężonych wiązań podwójnych oraz pierścień cykloheksenowy, z trzema grupami metylowymi jako podstawnikami. Cała grupa retinoidów, inaczej nazywanych prowitaminami A, wywodzi się z karotenu i obejmuje związki posiadające nie tylko wspólny czynnik strukturalny (pierścień β-jonu), ale również charakterystyczną aktywność biologiczną. Interesujący nas związek jest podstawową formą witaminy A.

Rys. 1. Wzór strukturalny retinolu. Źródło: https://bioinfo.imdik.pan.pl/wiki/Witamina_A

Swoją sławę wśród kosmetologów retinol zawdzięcza przeciwdziałaniu wymienionym wcześniej wewnętrznym problemom skórnym. Ta substancja stymuluje odradzanie się i rozrost fibroblastów oraz keratynocytów, a co za tym idzie – zapobiega trzem głównym oznakom starzenia, tj. utracie elastyczności skóry, powstawaniu zmarszczek oraz występowaniu przebarwień. Ponadto witamina A w swoim spektrum działania posiada również właściwości antyoksydacyjne, a także pobudza mechanizmy naprawcze, wykształcone w kierunku przeciwdziałania fotostarzeniu.

Jaki jest zatem problem ze stosowaniem retinolu i jego pochodnych?

Pomimo wielu udowodnionych pozytywnych działań retinoidów, głównym problemem w trakcie kuracji jest pewna sprzeczność – aby wspomóc nimi skórę, musimy nałożyć je bezpośrednio w formie serum, maści czy kremu, co jednak ma wiele skutków ubocznych. Należą do nich: zaczerwienienia i podrażnienia, złuszczanie się naskórka oraz wszelkiego rodzaju swędzenie i pieczenie. Ponadto retinol jest składnikiem wrażliwym na światło – stosując go nie możemy zapominać o kremie z SPF. W przeciwnym wypadku, zamiast wspomóc swoją cerę, możemy jej bardzo zaszkodzić – najczęściej skutkuje to powstawaniem ciężkich do wyleczenia przebarwień i poparzeń słonecznych. Z tego względu zaczęto prowadzić badania w kierunku połączenia retinolu z innymi substancjami czynnymi, które potencjalnie mogą łagodzić jego niepożądane działania. 

W marcu tego roku dr Julius Few, dr Michael J. Lee, Emily Mariscal, Alec Semersky i dr Ginny Vachon opublikowali badania dotyczące poprawy globalnej jakości skóry, przy wykorzystaniu połączenia retinolu i CBD. Oczyszczony wyciąg tego kannabinoidu (CBD) został połączony w formie kremu z retinolem o stężeniu 0,2%. Celem takiego zabiegu była eliminacja podrażnień występujących podczas stosowania samego retinolu. Jakość otrzymanych po kuracji wyników była zadowalająca, a tolerancja na retinol u pacjentów uległa poprawie. Warto wspomnieć, że ocena wyników odbyła się nie tylko na podstawie często stosowanych zdjęć „przed” i „po”, ale wprowadzono również tzw. 4D Beauty. Oznacza to, że tworzono materiały video, obrazujące probantów, zmieniających ekspresję i ułożenie twarzy, zgodnie z założeniem, że pojedyncze obrazki nie oddają wszystkich cech skóry, a ważne jest przechodzenie z jednej pozycji w inną. W końcowym etapie badań to chirurg plastyczny oceniał każdy materiał z osobna.

Jak wyglądały badania?

Testowanym kremem był CR-Topical, zawierający 300 mg oczyszczonego i rozpuszczonego w wodzie CBD klasy medycznej oraz retinolu o stężeniu 0,2%. W badaniu wzięło udział dziesięć zdrowych osób – dziewięć kobiet oraz jeden mężczyzna, w wieku od 20 do 53 lat. Każda z osób posiadała różne niedoskonałości cery, m.in. rozszerzone pory, zmarszczki i odwodnioną skórę twarzy. Zalecono stosowanie dwóch pompek kremu (0,3 ml) codziennie po wieczornym, łagodnym oczyszczaniu twarzy, przez sześć tygodni. Każda z osób prowadziła w tym czasie dziennik, obrazujący ich odczucia w trakcie stosowania kremu oraz widoczne lub niewidoczne zmiany zachodzące na skórze.

Sposób oceny efektywności

Pierwsze wyniki opracowano na podstawie porównania zdjęć z dnia 1., 21. i 42., z wykorzystaniem GRS (Global Ranking Scale), czyli Kompleksowej Analizy Skóry, zawierającej 13 czynników podlegających ocenie od 0 (nie występują) do 3 (widoczny, silny problem). Dla przybliżenia, jednymi z czynników były system naczyń krwionośnych (skóra naczynkowa) i występowanie zmarszczek. Ankiety wypełniała zarówno osoba, będąca głównym badającym, jak i pacjent, niezależnie od siebie. Ponadto na każdym etapie żadne z nich nie widziało poprzednich wyników – co miało dawać jak najbardziej obiektywną ocenę stanu cery pacjenta. Dodatkowo osoba odpowiedzialna za interpretację wyników działania kremu miała uporządkować zdjęcia robione probantom w trakcie badań. Drugorzędną wartość w wynikach miały też notatki, wypełniane przez badaną grupę oraz porównanie materiałów video z dnia 1. oraz 42.

Rys. 2. Global Ranking Scale. Żródło: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8905336/

Wyniki

Otrzymane podczas badań wyniki dały dowód na poprawę jakości skóry w każdym z 13 badanych obszarów, w zmiennych stosunkach. W początkowej fazie kwestionariusz wykazał największe problemy z: widocznymi porami (2,6), zmarszczkami mimicznymi (2,5), szorstką skórą (2,4), pigmentacją (2,3), we wspomnianej wcześniej skali, gdzie 2 oznacza już gorszą jakość skóry, niż przeciętna. Żadna z osób nie odnotowała tej samej kondycji skóry w ostatnim dniu badania – według opublikowanych danych wszystkie parametry zaliczyły spadek o 1 lub 2 punkty, co oznacza bardzo obiecujące rezultaty takiej kuracji. Wyniki, które otrzymali specjaliści, wykazują poprawę większości badanych parametrów aż o 95%. Kwestionariusze, wypełniane przez pacjentów, również pozwalają myśleć, że połączenie retinolu i wyciągu z CBD może być skutecznym rozwiązaniem – w ostatnim dniu badania 50% osób zgodziło się, a 40% było zdecydowanie pewnym widocznej redukcji niedoskonałości swojej cery. 100% probantów potwierdziło, że czuje różnice po zastosowaniu kuracji, oceniając poprawę w gładkości skóry na 90%, a zminimalizowanie porów – na 70%. Co więcej, żadne z nich nie zgłosiło wystąpienia skutków ubocznych stosowania kremu, a zważając, że był to jeden z głównych celów badania, można uznać je za ogromny sukces i prawdopodobnie bodziec do przeprowadzenia kolejnych analiz, na większej grupie pacjentów.